بخش عمده‌ای از هزینه‌های هر واحد صنعتی به نگهداری و تعمیرات ماشین‌آلات و تجهیزات اختصاص دارد. به‌کارگیری سیستم نگهداری و تعمیرات مناسب در سازمان‌ها، ضمن کاهش هزینه‌های تولید، نقش بسزایی در کاهش بهای تمام‌شده محصولات ایفا می‌کند. به علاوه‌، انتخاب استراتژی مناسب در فرآیند نت در کیفیت، سرعت و پایداری تولید و بهبود عملکرد سازمان موثر است. شرکت فولاد خوزستان، با برخورداری از نیروی انسانی مجرب و آموزش‌دیده، یکی از پیشتازان در عرصه نگهداری و تعمیر ماشین‌آلات به شمار می‌رود و اقدامات موثری را در این خصوص انجام داده است.

انتخاب سیستم‌های نوین و مناسب نت در این شرکت موجب کاهش قابل ملاحظه هزینه‌های تعمیر و نگهداری در این مجموعه شده است. شرکت فولاد خوزستان، با ایجاد تفکر و فرهنگ برنامه‌محور بودن فرآیند نت از طریق آموزش، در صدد برطرف کردن چالش‌های موجود در این زمینه برآمده است. یکی از مهم‌ترین اقدامات موثر این شرکت بومی‌سازی قطعات استراتژیک برای جلوگیری از توقفات پیش‌بینی‌نشده است.

در مقوله تعمیر و نگهداری، ایجاد تفکر و فرهنگ نگهداری و سپس تعمیرات بسیار اهمیت دارد؛ بدین معنا که یک مجموعه ابتدا نیازمند نگهداری در بهینه­ترین سطح است تا از این طریق، تعمیرات ماشین‌آلات و دستگاه‌ها به حداقل برسد. بر همین اساس، در کتاب‌ها و مقالات، به ‌اختصار واژه «نت» به کار می‌رود تا همواره ارجحیت نگهداری بر تعمیرات حفظ شود. بدون تردید، نیروی انسانی، تجهیزات و ماشین­ آلات از اساسی‌ترین بنیان­های هر سازمان برشمرده می‌شوند. از طرف دیگر، برای افزایش بهره­وری، ارائه خدمات و دستیابی به استانداردهای جهانی، باید توجه ویژه‌ای به افزایش کارایی، کاهش توقف و هزینه­های تعمیرات ماشین­ آلات و تجهیزات داشت.

فرآیندی برنامه‌ محور

در مدیریت سنتی، مقوله نگهداری به عنوان یک ابزار پشتیبانی غیربهره ­ور و کم ­اهمیت تعریف می‌شود که مزیت ناچیزی برای سازمان­ها دارد، اما در نگرش نوین، نگهداری ماشین‌آلات، تجهیزات، ساختمان­ها، تاسیسات و … به منزله بخش ضروری عملیات سازمان­ها مورد توجه قرار می­گیرد و به‌کارگیری استراتژی­های اثربخش نگهداری، ارزش افزوده قابل توجهی را در فعالیت­های هر سازمان ایجاد می‌کند. جایگزینی ماشین‌آلات به جای نیروی انسانی، هوشمندسازی ماشین­آلات و اتوماسیون‌سازی خطوط تولید در دنیای امروز موجب شده است که درصد آماده‌به‌کاری در تمام خدمات نگهداری و تعمیرات به ­طور کامل مورد توجه قرار گیرد.

با توجه به اینکه نگهداری و تعمیرات یکی از ارکان مهم و اصلی بهره ­وری به شمار می‌رود، می­توان به این مقوله به عنوان یک فرهنگ برای بهبود بخشیدن به شرایط موجود نگریست. این فرهنگ به نیروی انسانی می­آموزد که چه مسیری را بپیماید تا بهترین و بیشترین بازدهی در تولید و کاهش هزینه‌ها حاصل شود. پس واضح است که اگر اصول نگهداری و تعمیرات به بهترین نحو انجام شوند، حداقل توقفات و هزینه­ها را به دنبال خواهد داشت و موجب دستیابی به تولید پایدار خواهد شد.

استراتژی مناسب نت ­به این معنی است که در زمان مناسب، اقدامات درست صورت گیرد که نتیجه این امر افزایش قابلیت اطمینان و بهره‌وری و بهبود چرخه عمر دارایی‌ها می‌شود. بر همین اساس، در شرکت فولاد خوزستان، بر حسب نوع و شرایط بهره ­برداری از تجهیزات، تاکتیک­های مناسب نگهداری و تعمیرات به کار می‌روند. استراتژی «نت بر اساس شرایط کارکرد» و «نت بر اساس زمان» اصلی­ترین رویکردهای این شرکت در خصوص نگهداری و تعمیرات است.

بومی‌سازی به منظور تولید پایدار

فرهنگ و تفکر برنامه‌محور بودن نگهداری و تعمیرات اصلی‌ترین چالش در این زمینه است. با نهادینه کردن این فرهنگ و تفکر در یک سازمان، تمامی چالش­های اجرای برنامه نت برطرف می­شود. بر همین اساس، فولاد خوزستان با ایجاد برنامه­های آموزشی مناسب با رویکرد فرهنگ‌سازی نگهداری و تعمیرات، استفاده از استادان مجرب و همچنین انتقال دانش بین کارکنان در سطوح مختلف، این مهم را در دستور کار خود قرار داده است.

اگر عوامل تعیین‌کننده در قیمت تمام‌شده محصول به دو بخش اصلی هزینه­های برق، گاز، آب و مواد اولیه و هزینه ­های عمده نت شامل تامین قطعات یدکی و نیروی انسانی تقسیم شوند، افزایش بیشتر هزینه‌ها در بخش اول به‌وضوح مشاهده می‌شود. بنابراین، به رغم افزایش هزینه­ های نت ناشی از شرایط اقتصادی و تورم، مطابق نمودار ۲، نسبت آن در مقایسه با مواد و انرژی کاهشی بوده است.

شرکت فولاد خوزستان، با اجرای روش­های مناسب نگهداری و تعمیرات و استفاده از تجارب ارزنده شرکت‌های پیشرو در زمینه نت، کاهش نسبت هزینه‌های نت را رقم زده است. برای دستیابی به این هدف، طراحی و پیاده‌سازی روش­های نوین نگهداری و تعمیرات و سیستم­های مرتبط با آن صورت گرفته است. همچنین این شرکت، با انجام کار گروهی و بهبود مستمر در زمینه‌های کنترل موجودی، تامین کالا و خرید خدمات، هزینه­های نت مجموعه خود را مدیریت می­کند.

فرخ جعفری: مدیر بخش تعمیر و نگهداری