دخل‌وخرج جور می‌شود؟
بخش زیادی از اصناف چشم خود را به ۲۰ روز پایانی سال دوخته‌اند تا در نهایت همه «مگس‌پرانی»های سال را جبران کنند، اما با افزایش نرخ ارز و حقوق‌هایی که کفاف هزینه‌های اصلی را هم نمی‌دهد، به‌نظر نمی‌رسد بازار شب عید نیز چنگی به دل بزند.
بخش زیادی از اصناف چشم خود را به ۲۰ روز پایانی سال دوخته اند تا در نهایت همه «مگس پرانی» های سال را جبران کنند، اما با افزایش نرخ ارز و حقوق هایی که کفاف هزینه های اصلی را هم نمی دهد، به نظر نمی رسد بازار شب عید نیز چنگی به دل بزند. با این وجود هنوز هم شهروندان دلخوشی های کوچکی چون خرید عید را از دست نمی دهند و با هر چنگ و دندانی که شده بازار عید را گرم نگه می دارند. در این شرایط اگر مدیریت و نظارت درستی بر بازار نباشد، با افزایش هزینه ها ممکن است شاهد بازاری پرتقاضا نباشیم. به عقیده فعالان بازار اگر دولت دست از دخالت های همیشگی و دستوری خود بردارد، بازار روزگار خوش تری را به خود می بیند؛ با این حال همگان بر نقش نظارتی دولت برای کنترل بازار تاکید دارند. بر همین اساس چندی پیش امین حسین رحیمی، وزیر دادگستری اعلام کرد گشت های مشترک تعزیرات و سازمان های نظارتی دیگر از ۱۴ اسفند در بازار حضور می یابند و ضمن بازرسی، به تخلفات در همان محل رسیدگی می کنند. به گفته رحیمی، رئیس جمهوری نیز بر تامین و تنظیم بازار شب عید تاکید زیادی دارند و بر این اساس سازمان های متولی باید در این زمینه همه توان خود را به کار گیرند. صمت در این گزارش به بررسی برنامه های مختلف دولت برای مدیریت بازار شب عید پرداخته است.
بازار جان ندارد!
طبق روال مرسوم در ایام پایانی سال با افزایش خرید کالا ازسوی مردم، جریان بازرسی و نظارت بر بازار به طور جدی تری دنبال می شود، این در حالی است که این روزها نوسانات نرخ ارز هیچ یک از کالاها را بی نصیب از گرانی نکرده و قیمت ها به طرز عجیبی سیر افزایشی دارند.هر روز خبر از گرانی یک کالا به گوش می رسد و روز دیگر تکذیب می شود و در پایان مردم ناچار به پذیرش و خرید کالا با همان قیمتی هستند که تکذیب شده است. باوجود هزینه های سرسام آور و بازاری که دیگر جان تاختن به سمت ایام نوروز را ندارد، باید منتظر ماند و دید دولت چه برنامه ای برای کنترل بازار شب عید دارد؟ در ادامه این مطلب به برنامه های مختلف برای مدیریت بیشتر بازار شب عید پرداخته ایم.
نمایشگاهی به وسعت ایران
قاسم نوده فراهانی، رئیس اتاق اصناف تهران درباره مدیریت و برنامه ریزی بازار شب عید به صمت گفت: برای نوروز سال ۱۴۰۲ فروش فوق العاده و یک نمایشگاه در سطح کشور مانند سال گذشته داریم که نام آن «نمایشگاهی به وسعت ایران» است. هدف از برگزاری «نمایشگاهی به وسعت ایران»، ایجاد حس خوب خرید با نرخ و کیفیت مناسب برای مردم، حمایت از کسب وکارها به ویژه صنوف تولیدی و توسعه فرصت های شغلی در بنگاه های تولیدی و توزیعی و ممانعت از تمرکز فروش است. خرید مستقیم کالا از کسبه اطمینان خاطر بیشتری نسبت به خرید کالا در نمایشگاه به دنبال دارد. یکی از مشکلاتی که معمولا با آن مواجهیم این است که اصناف همواره طرح های خوبی را اجرا می کنند اما در ارائه آمار ضعیف هستیم که این مسئله نیز باید مد نظر اتاق های اصناف قرار بگیرد. زمان اجرای فروش فوق العاده از ۱۵ اسفند تا ۱۵ فروردین سال ۱۴۰۲ است تا مردم فرصت کافی برای تهیه کالاهای موردنیاز خود را داشته باشند. همچنین درخواست ما این است که شهرداری با ما همکاری کند و شاهد برگزاری نمایشگاه های بهاره شهرداری نباشیم.
وی ضمن تاکید بر اینکه مشکل مردم گرانی است، نه گرانفروشی، افزود: بازار را عرضه و تقاضا و سپس رقابت تنظیم می کند. زمانی که بین دو تاجر رقابت ایجاد کنیم شاهد کاهش نرخ و افزایش کیفیت خواهیم بود. در بازار ممکن است دو حالت جریان داشته باشد؛ یکی گرانی و دیگری گرانفروشی که آنچه در حال حاضر مردم را ناراضی می کند گرانی کالا است، زیرا گرانفروشی با مدیریت بازار کنترل می شود، اما عبور از مشکل گرانی به دست مسئولان است.
مردم قدرت خرید ندارند
نوده فراهانی درباره کاهش قدرت خرید شهروندان در سال جاری گفت: مردم با افزایش قیمت ها، قدرت خرید خود را از دست می دهند و در نتیجه شاهد اوضاع بد اصناف هستیم. در این زمینه نمی توان تقصیر را به گردن اصناف انداخت. وقتی هزینه بار، کارگر و اجاره افزایش می یابد، کاسب نیز مجبور به افزایش نرخ محصولات خود است. طبیعی است که وقتی هزینه تامین مواد اولیه بالا می رود، نرخ محصول نهایی نیز بیشتر می شود و نمی توان از تولیدکننده انتظار ثابت نگه داشتن قیمت ها را داشت.
شهروندان دچار مشکل نخواهند شد
مصطفی دارایی نژاد، رئیس اتحادیه بارفروشان درباره بازار شب عید به صمتگفت: اتحادیه بارفروشان عرضه روزانه ۱۰ تا ۱۵ تن پرتقال و سیب که توسط کشاورزان ذخیره و آماده شده را از تاریخ ۱۵ اسفند برنامه ریزی کرده است. عید امسال مقارن با ماه رمضان شده و برنامه داریم مردم با چالش روبه رو نشوند. براساس برنامه ریزی، اتحادیه بارفروشان از ۱۵ اسفند میوه را ۱۵ درصد زیر نرخ کشور توزیع خواهد کرد.
قیمت های جدید بازار میوه
رئیس اتحادیه بارفروشان با اعلام نرخ میوه ها گفت: باتوجه به شرایط جوی، نرخ میوه نسبت به هفته های گذشته نوسانی نداشته است. نرخ هر کیلو پرتقال شمال ۱۰ تا ۱۷ هزار تومان، نرخ کنونی پرتقال جنوب ۳۵ تا ۴۰ هزار تومان، سیب ۱۵ تا ۳۰ هزار تومان، کیوی ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان، نارنگی پاکستانی ۲۵ تا ۳۵ هزار تومان، نارنگی انشو ۱۰ تا ۳۰ هزار تومان، نارنگی بندری ۲۰ تا ۵۰ هزار تومان، خیار ۱۸ تا ۲۷ هزار تومان، لیموشیرین ۲۵ تا ۳۰ هزار تومان، انار ساوه ۲۵ تا ۳۵ هزار تومان و انار شیراز ۲۵ تا ۵۰ هزار تومان است. همچنین هر کیلو موز اکوادور با قیمت ۶۷ هزار تومان و موز هندی با قیمت ۵۲ هزار تومان عرضه می شود.
دارایی نژاد در پایان بیان کرد: به تازگی باتوجه به بارش باران و سرمای هوا نرخ خیار بالا رفت و دچار نوسان شد. پیش بینی می شود با مساعد شدن هوا نرخ خیار ۱۰ درصد کاهش یابد. باتوجه به شرایط مساعد تولید و ذخیره سازی پیش بینی می شود نرخ سایر میوه ها نوسانی نداشته باشد.
گرانی در راه نیست
اسدالله کارگر، رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی تهران درباره بازار شب عید به صمت گفت: مناسبت هایی مانند عید، بازار ویژه می خواهد. شب عید ضعیف ترین قشر جامعه نیز بهترین میوه را خریداری می کنند؛ بنابراین برای شب عید باید میوه هایی ممتاز و باکیفیت به شکل تخصصی خریداری و دپو شود.
وی با اشاره به دخالت های دولت در بازار میوه شب عید اظهار کرد: متاسفانه در سال های قبل شاهد انبار میوه هایی با کیفیت پایین که اصلا مناسب شب عید نبود، بوده ایم. در این زمینه مشکل اصلی ورود دولت به بازار میوه و خرید غیرکارشناسانه بود.
نیاز به ورود دولت نیست
رئیس اتحادیه میوه و تره بار تهران با اشاره به اینکه نیازی به ورود دولت نیست، بیان کرد: سال های گذشته نیز به اتاق اصناف نامه نگاری کرده بودیم که نیازی به ورود دولت نیست و بازار توسط بخش خصوصی براساس عرضه و تقاضا تنظیم می شود. البته ما منکر ضرورت ورود یا دخالت دولت در مواقع حساس که با کمبود و گرانی های سرسام آور میوه مواجهیم، نیستیم، اما زمانی که بازار اشباع است نیازی به ورود دولت نیاز نیست؛ مگر اینکه به خاطر سرمازدگی یا آفت به کشاورزان خسارت وارد شود.
کمبود نداریم
کارگر ضمن تاکید بر اینکه افزایش قیمتی برای شب عید نداریم، افزود: خوشبختانه تولید مرکبات ما امسال فراوان است. پرتقال رسمی شمال با نرخی بین ۶ تا ۱۵ هزار تومان در عمده فروشی عرضه می شود. همچنین قیمت پرتقال تامسون از ۶ تا ۱۵ هزار تومان و پرتقال ناول که کیفیت بالایی دارد از ۲۵ تا ۳۵ هزار تومان است. به نظر می رسد اگر شرایط بازار به همین منوال باشد، در ایام عید هم شاهد همین قیمت ها باشیم. پیش بینی ما این است که برای شب عید شاهد افزایش نرخ در این بازار نباشیم. البته دولت کماکان نرخ رسمی سیب و پرتقال ذخیره سازی شده را اعلام نکرده است.
قیمت آجیل به دلار تعیین می شود
علیرضا ارزانی ممقانی، رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار درباره وضعیت این بازار به مهر گفت: براساس علم اقتصاد عرضه و تقاضا نرخ محصولات را در بازار تعیین می کند. در دهه ۸۰ با عرضه بالای خشکبار به بازار در ایامی چون شب یلدا و عید نوروز نرخ خشکبار بسیار پایین بود.
وی افزود: خشکبار نرخ جهانی دارد و در حال حاضر نرخ جهانی مثلا پسته بین ۱۰ تا ۱۲ دلار است که با احتساب نرخ فعلی دلار، قیمت هر کیلو پسته در بازار ایران باید ۵۴۰ هزار تومان باشد. سال گذشته نرخ دلار ۲۵ هزار تومان بود و پسته هم هر کیلو ۲۵۰ هزار تومان قیمت گذاری شده بود. برای باغدار تفاوتی نمی کند محصول خود را به مصرف کننده داخلی بفروشد یا خارجی. همچنین برای فروشندگان مهم است که حجم فروش بالایی داشته باشند، زیرا سود بیشتری خواهند برد؛ بنابراین کسبه هم به دنبال بازار تقاضا هستند و این گونه نیست که بخواهند با نرخ بالا میزان فروش خود را تحت الشعاع قرار دهند.
دغدغه خرید جای تاسف دارد
رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار با اشاره به کشاورزی سنتی کشور اظهار کرد: شیوه کشت و آبیاری سنتی در تولید محصولات از جمله محصولات باغی سبب شده بازارهای جهانی را از دست بدهیم، زیرا محصولات به لحاظ قیمتی رقابتی نیستند.
وی گفت: امریکا امروز که نخستین تولیدکننده پسته است برای افزایش سهم بازارش بنا دارد نرخ محصولات خود را 2 دلار کاهش دهد تا بازار بیشتری داشته باشد.
او ادامه داد: کاهش ارزش پول ملی، کشاورزی سنتی و اقتصاد بیمار ایران سبب شده وضعیت بازارهای داخلی نابسامان باشد و سهم خود را در بازار جهانی هم از دست بدهیم.
وی تصریح کرد: باعث تاسف است که باوجود اینکه روزگاری نخستین تولیدکننده خشکبار جهان بودیم و در بخش زیادی از محصولات آجیلی رتبه دار، امروز شهروندان برای خرید آجیل شب عید دغدغه دارند.
او تاکید کرد: دولت همان طور که از خودروساز باوجود زیانده بودن این شرکت ها حمایت می کند، باید از محصولات کشاورزی نیز همین حمایت ویژه را داشته باشد. تنها راه نجات از وضعیت فعلی بازار نه فقط در آجیل و خشکبار که در تمام بازارها، افزایش قدرت خرید جامعه است. در حال حاضر نرخ تورم و نرخ دلار توان خرید مردم را زیر سوال برده است.
نرخ آجیل روزانه تعیین می شود
ارزانی ممقانی درباره کف و سقف نرخ در بازار خشکبار گفت: باتوجه به نوسان نرخ دلار نمی توان قیمتی تعیین کرد، زیرا هر روز قیمت ها متناسب با نرخ دلار تغییر می کند.
این فعال بازار خشکبار با بیان اینکه ایران در کنار کشورهایی مانند آرژانتین، کانادا، جمهوری آذربایجان، چین و اوکراین تولیدکننده آفتابگردان است، گفت: نرخ تمام شده محصولات در ایران بالا است، زیرا اگر کشاورز ایرانی از هر هکتار زمین ۳ هزار تن آفتابگردان برداشت می کند در چین این عدد ۷ هزار تن است. یا اگر گردو خارجی وارد نشود محصولات داخل پاسخگو نیاز نیست و قیمت هر کیلو گردو به ۵۰۰ هزار تومان می رسد.
سخن پایانی
این روزها شهروندان بسیار سردرگم هستند، زیرا دیگر امکان برنامه ریزی برای چند ساعت آینده را هم ندارند. با این وجود عید نزدیک است و همان آداب و رسوم قدیمی که باید به جا آورده شود، اما با هزینه های کمرشکن به نظر می رسد خریدهای نوروزی نیز مانند سفره های مردم کوچک می شود. با این حال باید دید مسئولان مربوطه چگونه برنامه ریزی های خود برای بازار شب عید را عملی می کنند که هم اصناف فروش ناچیز کل سال خود را جبران کنند و هم مردم دلی از عزا در بیاورند تا به قول معروف «نه سیخ بسوزد و نه کباب».
