تورم اردیبهشت ۲ برابر بهمن شد
آخرین گزارش مرکز آمار ایران همچنان از این حکایت می‌کند که تورم در مدار کمتر از ۴۰ درصدی (نرخی که در تمام دوران پس از دولت سیزدهم) رسیده،اما زمینه‌های افزایش نرخ تورم بیش از احتمال کاهش آن است، به‌ویژه آنکه جزئیات گزارش‌های رسمی هم نشان می‌دهند که از میانه زمستان تا به امروز، شاخص تورم ماهانه، ماه به ماه چنان افزایش یافته که تورم ماهانه بهمن که ۱.۴ درصد اعلام شده بود، در پایان اردیبهشت امسال به ۲.۸ درصد (یعنی افزایش ۱۰۰ درصدی) رسیده است. به‌نقل از آخرین گزارش مرکز آمار ایران، در اردیبهشت امسال، شاخص نرخ مصرف‌کننده خانوارهای کشور به ۲۴۳ رسیده که نسبت به فروردین نیز ۲.۸ درصدی بیشتر شده است.
به‌گزارش صمت، این رقم در مقایسه با اردیبهشت ۱۴۰۲ معادل ۳۱ درصد و در 12 ماه منتهی به اردیبهشت، در مقایسه با مدت زمان مشابه در اردیبهشت پارسال، ۳۷ درصد افزایش شاخص تورمی تجربه شده است. منظور از نرخ تورم نقطه به نقطه، درصد تغییر عدد شاخص نرخ نسبت به ماه مشابه سال گذشته است. در اردیبهشت ۱۴۰۳ تورم نقطه به نقطه خانوارهای کشور، ۳۱ درصد بوده است، یعنی خانواده‌های کشور به‌طورمیانگین ۳۱ درصد بیشتر از اردیبهشت ۱۴۰۲ برای خرید یک «مجموعه کالاها و خدمات یکسان» هزینه
کرده‌اند. تورم نقطه به نقطه اردیبهشت امسال در مقایسه با نرخی که برای فروردین اعلام شد، افزایش ۰.۱ واحد درصدی به‌ثبت رسیده است.
تورم نقطه‌ای، آماده جهش دوباره
نرخ تورم سالانه کشور در پایان اردیبهشتی که گذشت، برابر با ۳۷ درصد محاسبه شده که دامنه تغییرات آن برای دهک‌های مختلف هزینه‌ای از ۳۲.۷ درصد برای دهک اول، تا ۳۸.۳ درصد برای دهک دهم درآمدی در نوسان بوده است. بر این اساس فاصله تورمی دهک‌ها در این ماه به ۵.۶ واحد درصد رسید که نسبت به ماه فروردین، افزایش نسبی در این بخش مشاهده می‌شود.
گرچه مرکز آمار ایران به‌عنوان نهاد مرجع اعلام آمارهای رسمی کشور، همچنان از کاهش نرخ تورم خبر می‌دهد،اما بررسی جزئیات دیگر گزارش اخیر، نشان می‌دهد هم‌اکنون اقتصاد ایران در حال زمینه‌چینی برای جهش‌های آتی نرخ است.
بررسی نرخ تورم ماهانه در این زمینه بسیار راهگشاست. آمارهای مرکز آمار، نرخ تورم ماهانه را در نیمه بهار امسال در حالی معادل ۲.۸ درصد اعلام کرده که این نرخ بالاترین تورم ماهانه‌ای است که از اردیبهشت ۱۴۰۲ تا به امروز در اقتصاد ایران تجربه شده است، ضمن اینکه در 3 ماه گذشته، ماه به ماه بر میزان تورم ماهانه افزوده شده است. البته عجیب نیست که افزایش تورم ماهانه، با وقفه‌ای چندماهه خود را در تورم سالانه نشان دهد. اصولا پس از اینکه نرخ تورم ماهانه افزایشی می‌شود، ابتدا اثرات آن را در شاخص تورم نقطه به نقطه و سپس با چند ماه اختلاف در نرخ تورم ماهانه می‌توان مشاهده کرد.
نکته مهم این است که از ابتدای فروردین ۱۴۰۲ تا به امروز، دومین تورم بالای تجربه‌شده ماهانه در اردیبهشت امسال با نرخ ۲.۸ درصد حاصل شده است. باید توجه داشت که اگر در اقتصاد، برای 12 ماه متوالی، تورم ماهانه ۲.۸ درصد باشد، نرخ تورم سالانه به‌طورقطع بیش از ۴۰ درصد خواهد شد. در واقع یکی از مولفه‌هایی که منتقدان را نسبت به کاهش تورم در امسال دچار شک و تردید می‌کند، ارقام بالای تورم ماهانه است که در ماه‌های گذشته، هر ماه بیش از ماه قبل آن بوده است.
منظور از تورم ماهانه، درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه گذشته است. در اردیبهشت امسال، تورم ماهانه مصرف‌کنندگان کشور برابر ۲.۸ درصد بوده است. تورم ماهانه برای گروه‌های عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» ۱.۸ درصد و برای گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» ۳.۳ درصد بوده است.
تبعات یک جراحی سنگین
بررسی تورم نقطه به نقطه در ۱۳ ماه گذشته نیز می‌تواند موید نکاتی خاص و جزئیات بیشتری از وضعیت جهش‌های قیمتی در اقتصاد ایران باشد. از فروردین پارسال، روند کاهنده تورم نقطه به نقطه آغاز شد، به‌نحوی‌که در فروردین ۱۴۰۲ این شاخص را مرکز آمار ایران ۵۵.۵ درصد برآورد کرد،اما تا فروردین سال گذشته روند کاهنده‌ای که آغاز شده بود، آن قدر ادامه یافت که شاخص تورم نقطه به نقطه پس از چندین سال به کمتر از ۳۱ درصد و معادل ۳۰.۹ درصد برسد. این روند از اردیبهشت دچار تغییر شده و به‌همین‌دلیل در ماه اخیر ۰.۲ واحد درصد این نرخ افزایش یافته است.
بررسی ارقام رسمی ارائه‌شده از سوی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که نرخ تورم نقطه به نقطه پس از حذف ارز ترجیحی ۴هزار و۲۰۰ تومانی در بهار ۱۴۰۱، به‌شدت افزایش یافت و حتی از مدار ۵۰ درصدی تورم هم گذشت. ابعاد این اقدام چنان دامنه‌دار بود که تا اردیبهشت پارسال که یک‌سالگی این اقدام بود، تورم نقطه‌ای به کمتر از ۵۰ درصد نرسید،اما پس از یک سال که اثرات این شوک قیمتی خارج شد، نرخ تورم نقطه‌ای دوباره در مدار ۳۰ تا ۴۰ درصدی قرار گرفت. به‌زبان ساده‌تر، می‌توانیم بگوییم که از حذف ارز ترجیحی ۲۰ درصد بر نرخ تورم کشور افزوده شد و این امر تا یک سال ادامه پیدا کرد. با این حال به‌نظر می‌رسد که در حال حاضر روند تورم به‌سمت افزایش خواهد رفت و همان‌طوری که مشاهده می‌شود، نرخ تورم در ماه‌های آینده روندی فزاینده را طی خواهد کرد.
تورم سالانه افزایش می‌‌یابد
بررسی روند نرخ تورم ۱۲ماهه نیز تا اندازه‌ای از احتمال آغاز جهش‌های تورمی خبر می‌دهد. این در حالی است که ظرف یک سال گذشته نرخ تورم سالانه ۱۲ واحد درصد کاهش یافت،اما از آنجایی که تورم نقطه به نقطه ماهانه وارد دوره افزایشی شده‌اند، باید منتظر این بود که نرخ تورم سالانه هم افزایش پیدا کند.
در حال حاضر نرخ تورم ۱۲ماهه در پایان نیمه بهار امسال را ۳۷ درصد اعلام کردند که کمترین نرخ در 2 سال گذشته است،اما نباید فراموش کرد نرخ فعلی هم بسیار بیش از نرخ تورم میانگین کشور است، هرچند ایران اقتصادی تورم‌زده دارد، به‌نحوی‌که در نیم قرن گذشته تنها برای ۵ سال تورم ایران تک‌رقمی بود،اما میانگین سالانه در این ۵۰ ساله به زحمت از ۲۰ درصد فراتر رفته است. پس تورم فعلی که شاید کمترین تورم سالانه در دولت سیزدهم باشد، اما نزدیک 2برابر میانگین نیم قرن گذشته تورم ایران بوده است. هرچند کاهش تورم سالانه موجب شد که پس از ماه‌ها این نرخ به کمتر از ۴۰ درصد برسد،اما همچنان نرخ حاصل‌شده از تورم سال‌های ۹۸ و ۹۹ هم به‌مراتب بیشتر است و هنوز این شاخص‌ها در دولت سیزدهم به‌دست نیامده، پس می‌توان مدعی شد که هرچند نرخ حاصل‌شده در حال حاضر جزو کمترین تورم‌های تجربه‌شده در دولت سیزدهم بوده،اما هنوز با عملکرد دولت‌های گذشته روندی بدتر را تجربه می‌کند. اقتصاد ایران هرچند از زمستان ۹۶ شاهد جهش‌های فزاینده در بازار ارز بود و از اردیبهشت ۹۷ هم مشخص شد که ایالات‌متحده از برجام خارج می‌شود،اما تا سال ۱۴۰۰ تورم به ۴۰ درصد نرسیده بود. متاسفانه از سال ۱۴۰۰ تا به امروز، هنوز شاخص تورم بیش از ارقام حاصل‌شده در سال‌های ۹۷، ۹۸ و ۹۹ است.
