در سال‌های اخیر با شروع فصل سرما، تأمین انرژی به یکی از دغدغه‌های اصلی فعالان صنایع معدنی بدل شده و تأمین پایدار انرژی برای صنایع عملاً معنی خود را ازدست‌داده است. به‌این‌ترتیب شاهد محدودیت شرکت‌های فولادی یا سیمانی و حتی نیروگاه‌ها در تأمین انرژی بوده‌ایم. این محدودیت‌ها از توسعه‌نیافتگی زیرساخت‌های انرژی در کشور نشات می‌گیرد و پیش‌بینی می‌شود در سال‌های آتی نیز ادامه‌دار باشد. درحال‌حاضر صنایع معدنی ازجمله واحدهای فولادی و سیمانی برای حدود ۳ ماه در سال از تأمین برق و ۳ ماه از تأمین گاز محروم هستند درنتیجه از میزان تولید آنها کاسته خواهد شد و هزینه تمام‌شده تولید بازهم بیشتر می‌شود. فعالیت در چنین شرایطی نه‌تنها سودآور نیست بلکه بسیاری از صنایع به مرحله زیان رسیده‌اند. در بررسی ریشه‌های این چالش باید خاطرنشان کرد که گاز سهم اصلی و غیرقابل‌جایگزینی از انرژی مصرفی کشور را تأمین می‌کند. گاز به‌عنوان اصلی‌ترین حامل انرژی کشور شناخته می‌شود و وابستگی بالای سبد انرژی کشور به آن، توجه ویژه و اهمیت بررسی وضعیت گاز در کشور را نشان می‌دهد. درحال‌حاضر ۸۰ درصد از سبد انرژی کشور در بخش خانگی، ۶۱ درصد از بخش تجاری و خدمات عمومی، ۷۹ درصد از بخش صنعتی، ۱۳ درصد از بخش حمل‌ونقل و ۳۲ درصد از بخش کشاورزی وابستگی مستقیم به گاز دارد. وابستگی بخش خانگی و صنایع به انرژی برق نیز غیرقابل‌انکار و غیرقابل جایگزین است. متاسفانه در سال‌های اخیر هم‌پای رشد جمعیت و نیاز بخش خانگی به انرژی و همچنین توسعه ظرفیت صنایع، برای ارتقا ظرفیت‌های انرژی در کشور سرمایه‌گذاری نشده است. به‌این‌ترتیب با ورود امواج سرما صنایع با محدودیت در تأمین گاز روبه‌رو خواهند شد. در چنین شرایطی دولت‌ها اقدام به اجرای محدودیت‌هایی در تأمین انرژی موردنیاز صنایع می‌کنند. در امسال نیز با توجه به محدودیت‌های انرژی، پیش‌بینی می‌شود که کمبودهای انرژی گریبان‌گیر صنایع معدنی باشد.

گازرسانی به صنایع افزایش یافت

مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران اعلام کرد تحویل گاز به بخش‌های فولاد، پتروشیمی و سیمان از ابتدای امسال تاکنون نسبت به مدت مشابه پارسال به‌این‌ترتیب ۱۱، ۱۰.۵ و ۱۷ درصد افزایش‌یافته است. به گزارش ایلنا، سعید عقلی گفت: مطابق تازه‌ترین آمارها، گازرسانی به صنایع عمده کشور از ابتدای امسال تا پایان پاییز روند صعودی داشته، به‌نحوی‌که در این مدت حجم گاز تحویلی به صنایع عمده به تفکیک در بخش‌های فولاد، پتروشیمی و سیمان نسبت به مدت مشابه پارسال به ترتیب ۱۱، ۱۰.۵ و ۱۷ درصد افزایش‌یافته است.

وی بابیان اینکه گازرسانی به صنایع عمده در فصل پاییز امسال هم‌روند صعودی داشته است، افزود: حجم گازرسانی به صنایع فولادی در فصل پاییز امسال نسبت به سال ۱۴۰۱ به‌طور متوسط ۹ درصد، بخش پتروشیمی ۱۹ درصد و بخش سیمان ۱۴ درصد افزایش داشته است.

مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران بابیان اینکه نگاه این شرکت کمک به رشد تولید و خدمت‌رسانی است، تصریح کرد: شرکت ملی گاز ایران از ابتدای امسال تاکنون در بیشتر ایام سال فراتر از سقف تعهد و برنامه مصوب به صنایع عمده و جزء گاز تحویل داده است و همان‌طور که اعلام شد روند گازرسانی به این بخش‌ها در فصل پاییز که بخشی از دوره سرد سال است نیز افزایش‌یافته است.

عقلی یادآور شد: مطابق برنامه، شرکت ملی گاز ایران موظف به تأمین گاز صنایع برای هشت ماه از سال است و در دوره سرد سال صنایع باید آمادگی لازم برای استفاده از سوخت جایگزین را داشته باشند، چراکه اولویت این شرکت در دوره سرد سال حفظ جریان پایدار گاز برای بخش خانگی است. بااین‌حال با تلاش شبانه‌روزی همکاران ما در بخش‌های مختلف از تولید تا انتقال و گازهای استانی، گازرسانی به صنایع عمده در این ایام نیز نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۱ روند صعودی داشته و به‌طور طبیعی با مدیریت بهینه مصرف در همه بخش‌ها، روند صعودی گازرسانی تداوم خواهد داشت. بر اساس این گزارش، افزون بر صنایع، آمار گازرسانی به نیروگاه‌ها به‌عنوان تأمین‌کننده برق کشور در بخش‌های مختلف ازجمله صنایع نیز افزایشی بوده است؛ موضوعی که سبب شد تا علاوه بر تأثیرات مثبت محیط زیستی، فرصت مطلوبی برای ذخیره‌سازی سوخت دوم برای نیروگاه‌ها فراهم شود. بر این اساس در ۶ ماه ابتدایی سال حجم گازرسانی به نیروگاه‌ها نسبت به مدت مشابه پارسال ۱۶ درصد افزایش داشته و این مقدار در بازه زمانی ۹ ماه امسال نسبت به مدت مشابه پارسال هم ۱۲ درصد افزایش نشان می‌دهد.مصرف گازوئیل و سوخت مایع در نیروگاه‌های کشور نیز در همین بازه زمانی نسبت به پارسال به‌این‌ترتیب ۲۴ و ۲۸ درصد کاهش‌یافته که به دلیل تزریق بیشتر گاز طبیعی به نیروگاه‌ها بوده است.

مدیریت ناکارآمد مصرف

بر اساس گزارش اوپک تا پایان سال ۲۰۲۱ میلادی، ایران حدود ۱۶ درصد از ذخایر اثبات‌شده گاز طبیعی در جهان را در اختیار دارد. ظرفیت‌های قابل‌توجهی گاز در کشور موجب شده در حال‌حاضر ۷۵ درصد از سبد انرژی کشور به گاز طبیعی اختصاص یابد و این منبع انرژی به‌عنوان یکی از محورهای اساسی در برنامه‌ریزی توسعه و پیشرفت کشور موردتوجه قرارگرفته است. بدین ترتیب در ۲ دهه گذشته عرضه گاز طبیعی به‌منظور تأمین نیاز انرژی کشور به‌طور متوسط سالانه ۷ درصد افزایش‌یافته، اما هم‌زمان برنامه‌ریزی دقیقی برای مهار رشد افسارگسیخته تقاضا و مصرف گاز طبیعی در بخش‌های مختلف کشور انجام‌نشده؛ درنتیجه یکی از بزرگ‌ترین دارندگان ذخایر گازی جهان با چالش‌های جدی در تأمین این انرژی روبه‌رو شده است. این محدودیت عملاً فرآیند تولید را تحت‌تاثیر منفی قرار می‌دهد و فشار جدیدی را به صنعت و اقتصاد کشور تحمیل می‌کند.

سخن پایانی

تأمین انرژی یکی از پیش‌شرط‌های اصلی تداوم تولید است. با توجه به اثرگذاری صنایع پرمصرف انرژی همچون فولاد و سیمان در روند تولید، محدودیت انرژی درنهایت اقتصاد کشور را نشانه می‌گیرد. بر اساس اظهارات مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران تأمین گاز صنایع طی سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، رو به رشد بوده است. البته نباید فراموش کرد که هنوز شاهد ورود امواج قدرتمند سرما به کشور نبوده‌ایم. بنابراین از سیاست‌گذاران انتظار می‌رود مسیر توسعه زیرساخت‌های انرژی را در کشور هموار کنند.