-
نویسنده<!-- -->:<!-- --> <!-- -->تورج فتحی

کوتاهی تاریخی در تامین انرژی

تورج فتحی ـ معاون دفتر حفاظت و مدیریت زیست‌محیطی آب و خاک سازمان حفاظت محیط‌زیست

کوتاهی تاریخی در تامین انرژی

در کشور ما انرژی همواره ارزان و فراوان بوده است، بنابراین ما در زمینه مدیریت مصرف انرژی پیشرفت چندانی نکرده ‌ ایم. فناوری مورداستفاده ما نه ‌ تنها به ‌ روز نیست، که بسیار قدیمی و از رده خارج است، به ‌ همین دلیل از یک طرف نیروی برق ارزان همواره و به اشکال مختلف مورداستفاده قرار می ‌ گیرد و مصرف انرژی به ‌ ویژه در بخش صنعت بالا و از طرف دیگر، راندمان فعالیت ‌ ها پایین است. علت اصلی عقب ‌ ماندگی ما در این مدت، شرایط اقتصادی در بخش صنعت، به ‌ علاوه تحریم ‌ ها و عدم ‌ اتکا به توانمندی و دانش ‌ های بومی داخلی بوده است. روشن است که دیگر باید تحولی اساسی در حوزه مدیریت مصرف داشته باشیم و توانمندی خود را در زمینه استفاده از دانش ‌ های جدید افزایش دهیم. مصرف انرژی در معادن فلزی، بیش از بقیه معادن است، اما متاسفانه واحدهای مختلف در زمینه بازنگری و ارتقای سیستم ‌ های بهره ‌ وری تولید مواد معدنی ـ هم با عیار مناسب ‌ تر، بالاتر و هم مصرف انرژی کمتر ـ حرکتی نکرده ‌ اند. بسیاری از معادن مثل معادن سرب البرز، استان مازندران و اطراف شهرستان چالوس، استان اصفهان، زنجان، مرکزی و مانند آن، با روش فلوتاسیون کار می ‌ کنند و روش فرآوری ‌ شان براساس فناوری ۷ تا ۸ دهه پیش است. در معادن زغال ‌ سنگ یا واحدهایی که زغالشویی انجام می ‌ دهند هم، شرایط بهتر از این نیست. آنها هم واحدهایی بسیار قدیمی ‌ هستند، بنابراین هم واحدهایی که مواد خام اولیه استخراج می ‌ کنند و هم آنهایی که فرآوری دارند، هیچ ‌ یک به فناوری ‌ های جدید و مهارت ‌ های کنترل مصرف انرژی دسترسی ندارند. خیلی وقت ‌ ها ظرفیت ‌ های داخلی را در عرصه مدیریت کلان کشور نادیده گرفته ‌ ایم. ظرفیتی که در جوان ‌ ها وجود دارد و در شرکت ‌ های دانش ‌ بنیان نمود پیدا کرده، می ‌ تواند ابداعات خوبی انجام دهد، می ‌ تواند از نمونه ‌ های خارجی الگو گرفته و حتی آنها بهسازی و بومی ‌ سازی کند ـ به ‌ گونه ‌ ای که از مدل ‌ های خارجی هم راندمان و کیفیت و امکانات بهتری داشته باشد ـ و در نهایت در بخش مصرف انرژی، صرفه ‌ جویی ایجاد کند، اما همان ‌ طور که گفتم، همه این ظرفیت ‌ ها بلااستفاده مانده ‌ اند و صنایع مهم معدنی کشور به همان راهی می ‌ روند که حداقل از ۴۰ ، ۵۰ سال پیش شروع شده است. می ‌ توان از صنایعی که نام برده شد و همگی از صنایع معدنی مهم و بزرگ کشور هستند، پرسید که چرا حداقل در ۲ دهه اخیر، هیچ برنامه ‌ ای برای ارتقای فناوری و مدیریت انرژی نداشته ‌ اند. در بازدیدهایی که از واحدهای نامبرده داشتم، متاسفانه شاهد بودم که همه دارند با همان روش ‌ های قدیمی کار می ‌ کنند. فقط در ذوب ‌ آهن اصفهان دیدم که واحد کک ‌ سازی ‌ اش به ‌ روز شده، اما در این ‌ باره هم چون فناوری ‌ های چینی به ‌ کار گرفته شده، از استاندارد بالایی برخوردار نیست و به ‌ همین خاطر به راندمانی بالاتر از آنچه در گذشته داشته، نرسیده ‌ است. علت اصلی، جدا از شرایطی که طی یکی ، دو دهه اخیر با آن دست به گریبان بودیم، انرژی ارزان و یارانه ‌ ای است. صنعت ما آنقدر به این سیستم ‌ های قدیمی با مصرف انرژی بالا و راندمان پایین معتاد شده و این بیماری چنان در تن آن ریشه دوانده است که با کوچک ‌ ترین تغییری واکنش نشان می ‌ دهد. اگر حرفی از کاهش یا حذف یارانه به ‌ میان آید، صدای اهالی صنعت بلند می ‌ شود که شما دارید ظلم می ‌ کنید، خودکفایی را زیرسوال می ‌ برید و آن را از بین می ‌ برید. سال ‌ ها است که بخش صنعت سعی کرده، به بهانه ‌ های مختلف شرایط موجود را حفظ کند و با این روش به حیات خود ادامه دهد. به این ترتیب، هیچ نیازی به برنامه ‌ ریزی برای ارتقای فناوری ‌ ها با هدف افزایش راندمان، کاهش مصرف انرژی و ارائه محصولی باکیفیت بالاتر، احساس نکرده ‌ اند. برای مدیریت انرژی باید روش ‌ های فرآوری را تغییر داد، به ‌ شکلی که هم مصرف انرژی کمتر شود، هم راندمان بالاتر برود و هم ظرفیت ‌ های داخلی تا جای ممکن مورداستفاده قرار گیرد. ایران امکان تولید و بهره ‌ برداری از انرژی پاک را دارد، اما متاسفانه دولت تسهیلاتی در این زمینه به واحدهای سرمایه ‌ گذاری، صنعتی و معدنی اختصاص نداده است و خود واحدها هم گرایشی به آن نشان نداده ‌ اند. معادنی که در مقیاس کوچک و متوسط ‌ هستند و دور از مناطق شهری قرار دارند، معمولا در نقاطی واقع شده ‌ اند که خط انتقال نیرو یا برق از نزدیکی آنها عبور نمی ‌ کند. بنابراین در حال ‌ حاضر، همه معادن متوسط و کوچک ‌ مقیاس، که خیلی نسبت به چند دهه قبل افزایش پیدا کرده ‌ ، به موتورهای تولید برقی رو آورده ‌ اند که از سوخت ‌ های فسیلی استفاده می ‌ کنند.

دیدگاهتان را بنویسید

بخش‌های ستاره دار الزامی است
*
*

آخرین اخبار

پربازدیدترین