درآن زمان در زمین‌های اطراف کرج، منطقه وسیعی جهت اجرای پروژه در نظر گرفته شده بود و با کشور آلمان برای تامین تجهیزات و ماشین‌آلات مذاکره و قراردادی منعقد شد که با شروع جنگ جهانی دوم این عملیات ناتمام ماند. اما در۲۳ دی ماه سال ۱۳۴۴ براساس موافقت‌نامه‌ای میان ایران و شوروی، روس‌ها متعهد شدند در ازای صادرات گاز ایران به شوروی، ذوب ‌آهن اصفهان و ماشین‌سازی اراک را احداث کنند. امروز چیزی قریب 60 سال از عمر این صنعت در کشور می‌گذرد و دغدغه امروز آن خودکفایی و بومی‌سازی است که هم توانایی آن به دست آمده و هم ضرورتی برای صرفه جویی ارزی است.در گزارش امروز صمت به مرور اظهار نظرهایی در این زمینه پرداختیم.

صرفه‌جویی ارزی با بومی سازی

رئیس هیات عامل ایمیدرو از صرفه جویی نزدیک به ۱.۵ میلیارد دلاری با بومی سازی صنعت فولاد طی ۳ سال اخیر خبر داد.

وجیه ا… جعفری با بیان این مطلب اظهار داشت: طی ۳ سال اخیر با همکاری ایمیدرو و انجمن ملی فولاد ایران، با ایجاد سامانه کارلینک به عنوان حلقه اتصال، بستر سازی برای ورود سازندگان و شرکت‌های نیازمند شکل گرفت و درنتیجه، با احصای نیازمندی‌ها و متعاقب آن، با استفاده از دانش روز، بومی‌سازی قطعات و تجهیزات انجام شد.

رئیس هیات عامل ایمیدرو ادامه داد: طی این مدت، بیش از ۲۶ هزار قطعه و تجهیز در صنعت فولاد از طریق سامانه کارلینک بومی سازی شده که البته انجمن ملی فولاد، نقش بیشتری در این زمینه ایفا کرده است.

رفع نگرانی‌ها با اکتشافات عمقی

جعفری با اشاره به اینکه ذخایر موجود سنگ آهن براساس طرح جامع فولاد بین ۱۵ تا ۱۷ سال است گفت: ظرفیت پیش بینی شده ۵۵ میلیون تن فولاد بوده که در حال حاضر به ظرفیت ۴۵ میلیون تن رسیده است.

وی با اشاره به با انجام اکتشافات عمقی گفت: به زودی ذخایر جدیدی به مجموعه افزوده می‌شود که به نظر می‌رسد به اندازه ذخایر موجود است.

رئیس هیات عامل ایمیدرو خاطرنشان کرد: موضوع سرمایه گذاری در معادن خارج از کشور نیز مطرح است. اکتشافات را در بخش های مختلف عناصر آغاز کرده ایم و حتی مصوباتی هست که می توانیم قانونی انجام دهیم. این روند می‌تواند نگرانی‌ها را برطرف کند.

تسهیلات کم‌بهره برای ماشین‌آلات بومی

جعفری با بیان اینکه سالانه بیش از یک میلیارد متر مربع حجم عملیات خاکی داریم، گفت: با توجه به اکتشافات جدید و تولید در حال انجام، ۱۵ ماده معدنی جدید را در زنجیره تولید دنبال می‌کنیم. وی افزود: برای استخراج در کنار وجود ذخایر، نیازمند ماشین‌آلات هستیم و توجه به ماشین‌آلات ساخت داخل می‌تواند در کاهش قیمت تمام شده کمک کند.

رئیس هیات عامل ایمیدرو ادامه داد: طی یک سال گذشته سیاست حمایت از تولید داخل، در معاونت امور معادن و صنایع معدنی دنبال می‌شود و در ایمیدرو هم از طریق صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی، این فرصت را فراهم کردیم تا به شرکت‌هایی که ماشین‌آلات از شرکت‌های داخل می‌خرند تسهیلات مناسب با بهره کمتر اعطا کند.

کاهش ارزبری دامپتراک

رئیس هیات عامل ایمیدرو با اشاره به بومی سازی دامپتراک ۶۰ هزار تنی برای نخستین بار در کشور، گفت: شرکت سازنده توانسته است با جسارت و خودباوری نسبت به ساخت این ماشین‌آلات اقدام کند. وی افزود: ۴۵ درصد این دستگاه، ساخت داخل است و این موضوع تاکنون توانسته ۶۰ درصد ارزبری را کاهش دهد. همچنین، با توسعه این حوزه به افزایش اشتغال نیز کمک خواهد شد. وی ابراز امیدواری کرد که بتوان برای سازندگان، بستر لازم را فراهم آورد تا آنها امکان تولید دامپتراک‌هایی با ظرفیت بالاتر پیدا کنند.

میانبری برای خودکفایی

معاون بهره‌برداری شرکت فولاد هرمزگان گفت: بومی‌سازی و توجه به ساخت داخل یکی از مهم‌ترین رویکردهایی است که صنایع فولادی کشور با به کارگیری آن در سال‌های اخیر بسیاری از نیازهای خود به تجهیزات و قطعات را برطرف کرده اند و ادامه این رویکرد کشور را به سمت صنعتی شدن و خودکفایی سوق خواهد داد.

به گزارش بیرونیت، سید اصغر مدنی وی افزود: در سال‌های اخیر بیکاری مشکلات زیادی در کشور ما ایجاد کرده است و بومی‌سازی می‌تواند یکی از راهکارهای رفع این معضل در کشور باشد.

وی ادامه داد: صنایع می‌توانند با بومی‌سازی به چند هدف به خوبی دست یابند؛ نخست آنکه با رونق گرفتن صنایع کوچک و جنبی به دلیل توجه به بومی‌سازی، بخشی از معضل بیکاری حل می‌شود. علاوه بر این، هنگامی که قطعات به دست صنعتگران داخلی ساخته شود، صنایع سفارش‌دهنده دسترسی بهتر و سریع‌تری به سازنده خواهند داشت. در همین حال تامین قطعه از سازندگان داخلی صرفه‌جویی ارزی و ریالی برای سفارش‌دهنده دارد.

مزایا و معایب بومی‌سازی

معاون بهره‌برداری شرکت فولاد هرمزگان اذعان کرد: بومی‌سازی علاوه بر مزایا، معایبی را هم به همراه دارد. بنابراین اگر بتوانیم در فرایند بومی‌سازی به چند نکته توجه کنیم و آن‌ها را در اولویت قرار دهیم، می‌توانیم در این زمینه شاهد پیشرفت قابل ملاحظه‌ای باشیم. قیمت تمام شده، کیفیت محصول تولیدی و زمان تحویل محصول به سفارش‌دهنده از جمله نکاتی هستند که باید هم سفارش‌دهنده و هم تولیدکننده به آن‌ها توجه داشته باشند. در صورتی که این سه پارامتر در کنار هم دیده شوند، بومی‌سازی مانند یک قطار که روی ریل سوار می‌شود، به خوبی حرکت خواهد کرد و در نهایت در جهت پیشرفت صنایع کشور موثر است.

مدنی تصریح کرد: امروزه صنایع کشور نیاز دارند از نظر علمی گسترش پیدا کنند. از این رو بومی‌سازی می‌تواند به صنایع کمک کند تا سطح علمی خود را بالا ببرند. رشد علمی صنایع نیز به این صورت است که وقتی یک قطعه ساخته می‌شود، توانایی فنی صنایع نیز بالاتر می‌رود و کشور ما روز به روز به سمت صنعتی شدن پیش خواهد رفت.

رشد مهارت و دانش فنی

وی ادامه داد: با توجه به وضعیت کشور از نظر منابع آبی به ویژه خشکسالی‌های اخیر، ممکن است نتوانیم مانند گذشته سرمایه‌گذاری کنیم. اگر بتوان روی بومی‌سازی صنعت سرمایه‌گذاری انجام داد، کشور شاهد پیشرفت خواهد بود. ضمن اینکه می‌توان از دیگر جنبه‌های بومی‌سازی مانند کاهش ارزبری، افزایش اشتغال، رشد دانش فنی و مهارت نیروهای متخصص بهره برد.

توجه بیشتر به دانش‌بنیان‌ها

مدنی در پایان تصریح کرد: در صورتی که قصد خودکفایی داشته باشیم، باید به بومی‌سازی بیش از گذشته اهمیت دهیم. در صورتی بومی‌سازی می‌تواند کشور را به خودکفایی برساند که قطار آن روی ریل قرار گیرد و هدف آن پیشرفت کشور باشد. در این رابطه تامین‌کنندگان و دست‌اندرکاران بومی‌سازی به ویژه شرکت‌های دانش‌بنیان باید توجه کنند که علاوه بر ساخت قطعه، به ارتقای دانش فنی و علمی نیز اهمیت دهند. خوشبختانه بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان رویکرد ارتقای علمی را در پیش گرفته‌اند. علاوه بر این، لازم است ارتباط صنایع فولادی و شرکت‌های دانش‌بنیان با دانشگاه‌های معتبر دنیا گسترش یابد تا بتوانیم از علم روز دنیا استفاده کنیم و هم‌زمان با پیشرفت صنعتی و تکنولوژی دیگر کشور حرکت کنیم.

سخن پایانی

تاریخچه صنعت فولاد در ایران بیانگر این موضوع است که کشور ما برای تولید فولاد از مزیت نسبی برخوردار است. از همین رو با توجه به رشد زنجیره فولادسازی، قادر شده ایم که به جایگاه قابل توجهی در این صنعت در منطقه و جهان دست یابیم. دست اندرکاران این صنعت امیدوار اند با استفاده از توان داخلی بتوانیم  مواد اولیه و تجهیزات خود را در راستای تامین پایدار و سودآوری حداکثری بومی‌سازی کنیم.