رواج مشاغل کاذب و روی آوردن جوان‌ها به این مشاغل، این روزها به‌عنوان یکی از دغدغه‌های کارشناسان اقتصادی و اجتماعی جامعه مطرح است و معتقدند درصورتی که این روند در جامعه تداوم یابد، چالش‌های اساسی اقتصادی و اجتماعی در انتظارمان خواهد بود. در گذشته ما فرهنگ اوستا و شاگردی داشتیم. بچه‌ها از سنین پایین در فصل تابستان کار کردن پیش بزرگ‌ترها را تجربه می‌کردند و در سنین بالا همان شغل را ادامه می‌دادند، اما حالا در سایه تمرکز خانواده‌ها بر تحصیل فرزندان این سنت فراموش شده و ما شاهد جوانان فارغ‌التحصیل از دانشگاهی هستیم که جز مدرک تحصیلی هیچ آمادگی برای حضور در بازار کار ندارند. به‌خاطر همین ترجیح می‌دهند به مشاغل کاذب روی بیاورند. هرچه افراد به سمت مشاغل کاذب بروند، از سهم نقش جوان‌ها در بخش تولید جامعه کاسته می‌شود. متأسفانه امروز تحصیل‌کردگان زیادی داریم که حتی در بخش‌هایی مثل فالگیری تلفنی، شب‌مانی نزد بیماران در بیمارستان‌ها، دادزنی، فروش بن خرید و... فعالیت دارند. با توجه به آخرین آمارهای ارائه شده درباره نرخ بیکاری صمت به سهم مشاغل کاذب در این عرصه پرداخته است.

پس از آن که بیکاری این کابوس وحشتناک شاغلان اتفاق افتاد، نخستین فکر چه می‌تواند باشد؟ با یک گذر کوتاه به خیابان شغل‌های مختلفی به چشم می‌خورد که شاید هیچ گاه به عنوان یک شغل به آنها نگاه نکرده باشیم و به راحتی از کنار آنها عبور می‌کنیم. اما حقیقت امر چیست؟

نانی که از مشاغل کاذب درمی‌آید

 بسیاری از این مشاغل در مواردی برای افراد ایجاد مشکل می‌کنند یا درآمد قطعی ندارند. از سوی دیگر ممکن است کوتاه مدت باشند و با گذشت زمان نتوان به عنوان شغل از آنها صحبت کرد. بحث بیمه نیز در میان است اما متاسفانه بسیاری از کارگران قراردادی ما از این موضوع بی‌بهره‌اند در نتیجه از آن گذر می‌کنیم. مجموع این عوامل در کنار نبود زمینه اشتغال، بسیاری از افراد جامعه را به سمت انجام شغل‌های سوق داده یک روز هستند و ممکن است فردا نباشند. در ادامه با برخی از این مشاغل آشنا می‌شوید:

خرید جای پارک یا پلاک پوشی؟ 

مشکل اصلی شاغلان پیدا کردن جای پارک است. معضلی که می‌تواند منجر به دیر رسیدن هر روز یک کارمند به محل کار شود. این موضوع شغل کاذبی به نام جای پارک بگیر را ایجاد کرده است. برخی از افراد ساکن خیابان‌های شلوغ و پر از شرکت ممکن است با ماشین خوابی‌های شبانه آشنا باشند. افرادی که جای پارک خود را هر روز صبح با دریافت مبلغ ۵۰ هزار تومان می‌فروشند. شغل دیگری که به برخی از افراد کمک می‌کند تا مسیر نزدیک به محل کار خود را با ماشین شخصی خود طی کنند، پلاک پوشی است. این افراد مسافت‌های کوتاه مقابل دوربین راهنمایی رانندگی را در پشت پلاک خودرو می‌دوند و پلاک را می‌پوشانند. این افراد مبلغی را از صاحب هر خودرو دریافت می‌کنند.

از ساقدوش تا شاهد طلاق

در گذشته داشتن ساقدوش مسئله مهمی در عروسی نبود. اما برخی از افراد به دلیل سلایق شخصی مایل به استفاده از ساقدوش‌هایی در فیلم و عکس‌های عروسی خود هستند که شغل آنها این است. این افراد به میزان ساعتی که در مراسم حضور دارند، دستمزد دریافت می‌کنند. در این شغل معمولا از افرادی استفاده می‌شود که ظاهری جذاب دارند. یکی دیگر از مشاغل کاذبی که در این گروه جای می‌گیرد، شاهد طلاق یا ازدواج است. افرادی که شاهدی برای ازدواج یا طلاق خود ندارند به سراغ این افراد می‌روند که معمولا اطراف دادگستری‌ها یا دفاتر ازدواج و طلاق هستند. این شاهدان کرایه‌ای از ۵۰۰ هزار تومان تا ۵۰ میلیون تومان بستگی به پرونده‌ای که دارند پول دریافت می‌کنند. یکی دیگر از شغل‌هایی که برای مراسم‌های تولد کودکان از آنها استفاده می‌شود، عروسک‌های تن پوش با شخصیت‌های مورد علاقه بچه‌ها است. هزینه عروسک تن پوش برای مراسم ساعتی ۲۰۰ هزار تومان است. همچنین هزینه پرنسس، دلقک، سیلور من و گلدمن برای مراسم ساعتی ۲۵۰ هزار تومان است. هزینه‌های سوگواری به خودی خود بسیار بالا است اما اکنون با چشم و هم‌چشمی‌ها یا تجمل‌گرایی هزینه‌هایی به آن اضافه شده است. این روز‌ها برخی از افراد برای شلوغ شدن مراسم‌های عزاداری از افرادی استفاده می‌کنند که شغل آنها برای گریه در مراسم است و اصطلاحا به آنها گریه‌کن می‌گویند. شرکت‌های خدمات مجالسی که در کنار فعالیت خود تیمی مخصوص دارند تا مراسم شما را حسابی جگرسوز کنند! برخی از افرادی که معمولا سن آنها بالا است در قبرستان‌ها برای خواندن قرآن برای فرد متوفی مشغول به کار هستند. بسیاری از افراد به آنها هزینه می‌دهند تا برای مدت زیادی هر روز این کار را برای فرد فوت شده، انجام دهند. در موارد دیگری هم از این گریه‌کن‌ها استفاده می‌شود. برخی از خانه‌های شهر تهران که توسط سازمان‌های دولتی حکم تخریب برای آنها صادر می‌شود، صاحبخانه یکی از این افراد را برای مدتی به خدمت می‌گیرد تا در خانه ساکن باشد و هنگام اجرای حکم مشغول گریه شود.

بازاریاب‌ها و تراکت‌پخش‌کن‌ها

با گذر از خیابان‌های شهر و در مقابل برخی از مغازه‌ها افرادی را مشاهده می‌کنیم که با صدایی بلند و کاغذی در دست برای آن مغازه مشتری جمع می‌کنند. قصه تراکت پخش‌کن‌ها که مشخص است. آدم‌هایی که شغل آنها سرما و گرما ندارد. دستمزد این شغل از ساعتی ۴ هزار تومان تا ۶ هزار تومان است. اما داستان دادبزن‌ها متفاوت است. این‌ها را بیشتر در حوالی خیابان انقلاب می‌بینیم. با گذری بر سایت‌های اینترنتی دستمزد آنها مشخص می‌شود. ماهی ۵ میلیون تومان با پورسانت! به معنایی دیگر این افراد هر چه بهتر داد بزنند و مشتری جمع کنند حقوق بیشتری دریافت می‌کنند. فصل کار این افراد بیشتر در روزهای پایان سال است به گونه‌ای این افراد با داد خود بازاریابی می‌کنند!

تابلو‌های مقوایی پول ساز

در مسیر محل کار با عبور از بزرگراه‌ها آدمی را می بینم با یک کلاه حصیری که همیشه از شدت آفتاب چهره‌ای سیاه دارند با یک تابلوی مقوایی در دست که نوشته شده، پسته کیلویی ۹۰ هزار تومان و جلوتر که می‌روم یک وانت پر از پسته‌های تازه می‌بینم. این افراد برای صاحب آن مال کار می‌کنند و حقوق ثابتی ندارند یعنی، به‌ازای هر چیزی که به فروش برسد آخر روز حقوق دریافت می‌کنند. انتظار کشیدن برای مشتری قسمت اصلی کار آنها است. سال‌های زیادی از داستان وانتی‌ها می‌گذرد و منبع درآمدی برای تابلوگردان‌های مقوایی است.

اینجا زمان می‌فروشند

نوبت‌گیرها هم گروه دیگری از شاغلام مشاغل کاذب هستند. این‌ها خرید و فروش زمان انجام می‌دهند. آنها صبح علی‌الطلوع نوبت می‌گیرند و نوبت گرفته‌شده اول را به افرادی که مشغله دارند و نمی‌توانند ساعت‌ها در صف صبر کنند، می‌فروشند. اینها همه جا هستند از صف‌های تعویض پلاک بگیر تا نوبت ویزیت دکتر متخصص!

اینجا «کیلومتر» کم می‌کنیم

شاغلان یک شغل دیگر، کیلومتر کم کن‌ها هستند. برخی از افراد قبل از فروش خودرو به کیلومترساز‌ها مراجعه می‌کنند. برای کم شدن کیلومتر خودرو تنها نیم ساعت زمان کافی است و هزینه لازم برای انجام این کار برای خودروهای مختلف متفاوت است. به عنوان نمونه کم کردن کیلومتر پژو ۲۰۶ از ۵۰۰ تا ۱ میلیون تومان، پراید ۳۵۰ هزار تومان و مزدا ۳ حدود ۳۰۰ هزار تومان و سانتافه ۱ میلیون تومان هزینه برمی‌دارد. البته این شغل می‌تواند عاملی باشد تا حسابی سر خریداران خودرو کلاه برود.

از صافکاری تا نوازندگی

صافکارهای خیابانی هم سبک جدیدی از مشاغل هستند که در گوشه خیابان و اتوبان‌ها می‌توان آنها را مشاهده کرد. برخی از صافکارهایی که دیگر به هر دلیلی نمی‌توانند در مغازه فعالیت کنند حالا این کار را کنار خیابان انجام می‌دهند. شغل دیگر نوازنده‌های خیابانی هستند که برخی از آنها مکان مخصوص به خود را دارند و با عبور از خیابانی که همیشه مسیر ما است آنها را می‌بینیم. به گفته خودشان برخی از این افراد روزانه بین ۵۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان درآمد دارند.

پیش‌بینی آینده با ۲ میلیون تومان!

این روز‌ها بازار داغ فال و دعا نویسی هم حسابی شلوغ شده است. افرادی برای سپری زندگی خود به سراغ فالگیری می‌روند و درآمد خوبی هم دارند. با گشت و‌گذار در فضای مجازی قیمت‌های مختلفی برای فعالیت آنها دیده می‌شد. نرخ فال قهوه ساده حدود 7۰ تا 100 هزار تومان است. البته برای نوشتن دعاهای مخصوص هر مشکل و گره‌کشایی‌های تخصصی باید میلیونی پول بدهید.

سگ خود را به ما بسپارید

چندسالی است که بسیاری از افراد به نگهداری حیوانات خانگی می‌پردازند. این افراد ممکن است شاغل باشند یا زمانی برای گشت و‌گذار سگ یا گربه خانگی خود نداشته باشند. اینجاست که به سراغ افرادی تحت عنوان سگ‌گردان می‌روند. سگ گردان‌ها اگر حرفه‌ای عمل کنند در ماه حدود ۷ میلیون تومان درآمد دارند که در مواردی بیشتر از حقوق یک کارمند است! نکته جالب این است که هر بار قانون منع سگ‌گردانی در جامعه اعلام می‌شود، نرخ دستمزد این افراد به جهت خطرهایی که وجود دارد، چند برابر می‌شود.

مسافرکشی و دیگر هیچ!

نخستین فکری که در همان ساعت‌های اولیه بیکاری به ذهن می‌آید، مسافرکشی است. شغلی که هر چقدر در آن زمان بگذاری به همان میزان درآمد به‌دست می‌آوری. برخی از افراد در مسیر رفت و آمد به محل کار خود اقدام به این کار می‌کنند. برخی دیگر نیز به سرعت پس از بیکاری به سراغ آن می‌روند. این روزها بیشتر از آنکه افراد تحصیل کرده را در دانشگاه‌ها ببینیم، پشت فرمان خودروهای شخصی می‌بینیم که برای رسیدن به مقصد به عنوان مسافر سوار شده‌ایم. این گروه تحصیلکرده شاید بیشتر در حمل و نقل مسافری تخصصی‌تر شاغل هستند ماتند انپ و تپسی و... . بر همین اساس نیز بازار اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌های مرتبط نیز در این مورد حسابی داغ است و افراد زیادی این روز‌ها به سمت این مشاغل می‌روند.

سخن پایانی

مشاغل کاذب هر روز در جامعه ما بیشتر و بیشتر می‌شود. از گریه‌کن مراسم عزاداری گرفته تا دعانویس‌هایی که آینده را پیش‌بینی می‌کنند. زیر سایه مدیریت نادرست، صد‌ها شغل کاذب دیگر و گاهی پر درآمدتر که شاید اسم آنها به گوشتان هم نخورده باشد و لابه‌لای آگهی‌های فضای مجازی به چشم می‌خورد که هر کدام به دلایلی ایجاد شده‌اند. اما یکی از دلایل آن می‌تواند مشکلات مالی و قرارداد‌های پا در هوا مانده شرکت‌های مختلف باشد. گاهی برخی از این مشاغل کاذب درآمدی دارند که برق آن ممکن است چشم هر آدمی را بگیرد و در کنار آن اشتغال در برخی دیگر از سر ناچاری است. به تعبیری دیگر، مشاغل کاذب این روزها چاره بیچارگی آدم‌ها شده‌اند!