شروع امیدبخش یا جبران عقب‌ماندگی؟
روز نخست آخرین ماه امسال برای فعالان بازار سرمایه امیدبخش بود.
در این روز تالار شیشه ای نسبت به متغیرهای اقتصادی روی خوش نشان داد و به این ترتیب شاهد سبزپوشی بازار بوده ایم. راه اندازی مرکز مبادله ارزی که در آن منابع ارزی شرکت های بورسی براساس عرضه و تقاضا قیمت گذاری می شود، یکی از مهم ترین شاخص های اثرگذار بر عملکرد بورس تهران در ابتدای اسفند است، بدین ترتیب عرضه ارز ۲۸۵۰۰ تومانی متوقف خواهد شد. رئیس کل بانک مرکزی نیز اعلام کرد کلیه نیازهای ارزی واقعی کشور در مرکز مبادله ارز تامین خواهد شد. علاوه بر این نرخ ارز و طلا براساس واقعیت های اقتصادی کشور تعیین می شود؛ بنابراین روند رو به رشد بهای دلار در بازار آزاد و حذف ارز ترجیحی ۲۸۵۰۰ تومانی سیگنال قوی را برای رشد به بورس تهران روانه کرد. با این وجود نباید از ذکر این نکته غافل بود که همچنان بازار سرمایه در قیاس با سایر بازارهای موازی با عقب ماندگی قابل توجهی روبه رو است. فعالان بازار اعتقاد دارند بخشی از این عقب ماندگی تا پایان سال یا ماه های نخستین سال آتی جبران خواهد شد، اما نباید به صعود بورس همپای دلار، طلا، سکه و.... امید داشت، چراکه عملکرد این بازار همچنان متاثر از سیاست های دولت است و تجربه حکایت از آن دارد که این سیاست ها، اطمینان بخش و باثبات نیستند.
نگاهی به عملکرد بورس
در نخستین روز از هفته جاری که مصادف با آخرین روز از بهمن بود، شاخص کل بورس اوراق بهادار به سطح یک میلیون و ۵۳۳ هزار واحد رسید و رشد ۰ . ۵۶ درصدی را ثبت کرد. در این روز هم جریان خروج پول از بازار سهام ادامه داشت. این جریان در ساعت اوج خود به خروج ۲۷۰ میلیارد پول از بازار سهام منتهی شد.
البته این روند تا انتهای بازار ادامه نیافت و در نهایت خروج پول ۱۷۰ میلیاردی از بازار به ثبت رسید.
شاخص کل بورس تهران در معاملات اول اسفند با رشد ۶۰ هزار واحدی به یک میلیون و ۵۹۴ هزار واحد رسید. جریان ورود پول به بازار سهام نیز با تغییر جهت نسبت به روزهای گذشته همراه بود. حقیقی ها در این روز ۱۱۹۲ میلیارد تومان پول به بازار سهام تزریق کردند.
شاخص کل بورس تهران در معاملات روز سه شنبه، 2 اسفند با رشد خیره کننده ۶۵ هزار واحدی همراه بود. به این ترتیب شاخص کل به عدد یک میلیون و ۶۵۹ هزار واحد رسید.
بورس تهران از کما خارج شد؟
مجتبی دیبا، کارشناس بازار سرمایه در گفت وگو با صمت در ارزیابی عملکرد بورس تهران در هفته ای که پشت سر گذاشتیم اظهار کرد: بازار در هفته ها و روزهای گذشته تحت تاثیر رفتار هیجانی معامله گران دلار و طلا بوده است؛ بنابراین می توان این طور ادعا کرد که بازار در کمای کوتاه مدت فرو رفته بود. با رغبت حداکثری برای حضور در بازارهای موازی و خرید طلا و دلار، اقبال عمومی برای حضور در بازار سرمایه کاهش یافت.
این کارشناس بازار سرمایه گفت: فاصله معنادار و بزرگی که میان دلار نیمایی به عنوان مرجع اصلی مبادلات صنایع با نرخ دلار در بازار آزاد به واسطه سیاست گذاری غلط دولت و بانک مرکزی به وجود آمده، تاثیر منفی قابل توجهی بر عملکرد بازار سرمایه داشته است. در واقع باتوجه به گپ قیمتی یادشده، فروش شرکت های بورسی صادرات محور از جذابیت خارج می شود. علاوه بر این شرکت های بورسی نیز رغبتی برای فعالیت و فروش محصولات شان با این نرخ دلار نداشتند.
وی افزود: در هفته های اخیر مصوبات ارزی بانک مرکزی در دست اصلاح قرار گرفت و مقرر شده نرخ ارز شرکت های صادراتی و بورسی براساس عرضه و تقاضا تعیین شود. چنانچه دلار نیمایی تعیین شده از سوی فرزین، رئیس کل جدید بانک مرکزی از مبنای معاملات حذف شود، بخش بزرگی از مشکلات صنایع بورسی مرتفع می شود. علاوه بر این می توان به بازگشت دوباره رشد به بازار سرمایه امید داشت؛ کما اینکه از روز نخست اسفند شاهد بازگشت دوباره رونق به معاملات بورس تهران بوده ایم.
دیبا گفت: چنانچه تصمیمات ارزی موردبحث به اجرا در آید، شاهد صعود شاخص در بازار سهام خواهیم بود. البته بی تردید این مسیر صعودی هیجانی و قابل توجه نخواهد بود. وی تاکید کرد: در حال حاضر شرایط سیاسی کشور به گونه ای است که امکان پیش بینی آینده وجود ندارد. با این وجود باید تاکید کرد اکنون بازار سرمایه، ارزنده ترین بازار مالی کشور است؛ هرچند این موضوع به منزله خروج سرمایه از سایر بازارها نیست. در شرایط بحرانی افراد به دنبال ذخیره سرمایه و فضای امن سرمایه گذاری هستند که بازار دلار و طلا این امنیت را به صاحبان سرمایه می دهد. در نتیجه جریان ورود پول به این بازارها ادامه دار خواهد بود؛ کما اینکه هرچه می گوییم سکه حباب قابل توجهی دارد، باز هم سرمایه قابل توجهی جذب این بازار می شود.
دیبا گفت: در موقعیت کنونی بهترین روش برای سرمایه گذاری چیدمانی از ریسک های مختلف در بازار طلا، دلار و بازار سرمایه است. سرمایه گذاری همزمان در حوزه های یادشده نتیجه بخش خواهد بود.
این کارشناس بورس گفت: روند رو به رشد نرخ دلار در بازار آزاد تا زمانی که ریتم خریدوفروش شرکت های بورسی تحت تاثیر آن قرار نگیرد، بر عملکرد بازار سرمایه، اثرگذاری قابل توجهی نخواهد داشت، اما در حال حاضر مصوبات خوبی در مراحل نهایی قرار دارند و چنانچه این مصوبات به مرحله اجرا برسند، تاثیر مثبتی بر سودآوری صنایع بورسی خواهند داشت، زیرا از فاصله نرخ میان دلار در بازار آزاد و دلار نیمایی کاسته خواهد شد؛ بنابراین می توان به تداوم این مسیر صعودی کم جان در کوتاه مدت امید داشت.
دورنمای بازار شفاف نیست
سعید کرداری، کارشناس بازار سرمایه در گفت وگو با صمت اظهار کرد: بازار سرمایه ما در سال ۱۳۹۹ تحت تاثیر سیاست گذاری اشتباه مسئولان و با هدف برداشت از منابع این بازار، سقوط قابل توجهی را تجربه کرد. اتفاقات سال ۹۹ به از میان رفتن اعتماد حاکم بر بازار منتهی شد و در حال حاضر نیز با گذشت بیش از ۲ سال، هنوز اعتماد به بورس تهران بازنگشته است.
وی افزود: البته در دوره هایی شاهد صعود و بازگشت شاخص برای یک بازه زمانی نه چندان طولانی به مسیر رشد هستیم، اما صعود یادشده آنقدرها هم ادامه دار نبوده و نخواهد بود.
کرداری تاکید کرد: بازدهی بازار سرمایه از ابتدای امسال در مقایسه با سایر بازارهای موازی از جمله دلار، طلا، مسکن، سکه و... به مراتب پایین تر است؛ یعنی بورس تهران به شدت از رشد عقب مانده است. این عقب ماندگی قابل توجه که از سیاست های اشتباه دولتمردان و ریسک های سیاسی نشأت می گیرد، عملا مانع بازگشت دوباره اعتماد به بازار سرمایه است.
این کارشناس بازار سرمایه گفت: تبصره های مختلف و تغییرات مداوم در سیاست های دولت از مهم ترین شاخص های اثرگذار بر عملکرد بازار سرمایه ما به شمار می روند. در چنین شرایطی صنایع نیز امکان برنامه ریزی برای آینده خود را ندارند. به عنوان مثال هنوز تکلیف بهای خوراک صنایع پتروشیمی در بودجه سال آتی مشخص نیست و همین موضوع نیز ریسک سرمایه گذاری در این بازار را به شدت افزایش می دهد.
این فعال بازار سرمایه افزود: ریسک های سیاسی در ماه های اخیر به شدت بر عملکرد بورس ما اثرگذار بوده اند و انتظار می رود این ریسک ها و اثرگذاری آنها در ماه های آتی نیز ادامه داشته باشد. با این وجود باتوجه به عقب ماندگی بازار سرمایه از مسیر رشد در مقایسه با سایر بازارهای موازی و همچنین حضور در ماه های پایانی سال و فصل مجامع، می توان به رشد محدود در بازار تا روزهای آخر سال امید داشت؛ هرچند این رشد هم برای مدت زمان طولانی ادامه دار نخواهد بود.
کرداری در پایان تاکید کرد: با توجه به شرایط موجود بهترین روش سرمایه گذاری در بازار سرمایه استفاده از صندوق های مختلط برای سرمایه گذاری است. این دست اقدامات ریسک سرمایه گذاری در بازار سرمایه را برای علاقه مندان کاهش می دهد.
جبران عقب ماندگی در راه است
امید پورمحمود، کارشناس بازار سرمایه در گفت وگو با صمت اظهار کرد: نرخ دلار در بازار آزاد در هفته ها و روزهای گذشته جریان رو به رشد قابل توجهی را پشت سر گذاشته، اما بورس تهران حتی در روزهای سبزپوشی نیز از این روند رو به رشد، به شدت عقب مانده است. در واقع واگرایی قابل توجهی میان نرخ دلار و صعود بورس پدید آمده که حاصل بی اعتمادی سرمایه گذاران به بازار سرمایه است.
وی افزود: علاوه بر این تداوم مسیر صعودی دلار همچنان با ابهاماتی روبه رو است؛ بنابراین تا زمانی که نرخ دلار به کانال ۵۲۰۰۰ تومانی وارد نشود، نباید به اثرگذاری جدی آن بر عملکرد تالار شیشه ای امید بست. البته چنانچه شاهد اصلاح وضعیت در سایر بازارهای موازی باشیم، نباید از تاثیرگذاری منفی آن روی عملکرد بورس واهمه داشت.
این کارشناس بازار سرمایه گفت: با نگاه سطحی به بازدهی بازارهای مالی و سرمایه گذاری از ابتدای امسال می توان این طور ادعا کرد که بورس همچنان عقب مانده ترین بازار از رشد است و شرایط فعلی بازار نیز پایدار نیست و نمی توان به جبران این عقب ماندگی در کوتاه مدت امید داشت.
پورمحمود نبود ثبات در شرایط سیاسی و ریسک های تحمیلی ازسوی جوامع بین الملل برای اقتصاد ما را از دیگر دلایل تداوم عقب ماندگی بازار سرمایه دانست. در واقع دورنمای شرایط سیاسی کشور روشن و مشخص نیست. علاوه بر این نبود ثبات و وحدت در تصمیم گیری های اقتصادی، بر تزلزل این بازار بیش ازپیش می افزاید.
وی گفت: باوجود تمام محدودیت های یادشده این عقب ماندگی باید جبران شود؛ در نتیجه می توان به صعود بورس در روزهای پایانی سال یا هفته های ابتدایی سال آتی امید داشت.
پورمحمود گفت: بازار سرمایه در سال های گذشته تحت تاثیر سیاست های اشتباه و تکراری قرار گرفته است؛ سیاست هایی که از همان مرحله نخست تصویب، آینده و تاثیرگذاری آن بر عملکرد بورس قابلیت پیش بینی داشت. با این وجود همچنان مسئولان بر تداوم این سیاست های اشتباه اصرار دارند. این سیاست های اشتباه در حوزه های مختلفی از جمله نرخ خوراک صنایع پتروشیمی، نرخ سود و بهره بانکی، بودجه نویسی، سیاست های قیمت گذاری دستوری و... به چشم می خورد و ادامه دار است.
سخن پایانی
نگاه کلی به عملکرد بورس تهران در بهمن حکایت از آن دارد که این بازار روزهای پرنوسانی را تجربه کرده که در نهایت به نفع فعالان بازار نبوده است. شاخص کل بورس طی یک ماه موردبحث، بازدهی منفی ۹ . ۲۲ درصدی را از آن خود کرد که این افت از دی سال ۱۳۹۹ تاکنون بی سابقه بوده است. در ادامه میزان خروج پول حقیقی از بازار سهام نیز رکورد ۲۵ ماهه را شکست و برابر ۹ هزار و ۱۱۹ میلیارد تومان گزارش شد.
ریسک های سیاسی که از روابط شکننده میان ایران و سایر کشورها نشأت می گیرد، مهم ترین منبع ارسال سیگنال منفی به بازار سرمایه است.
همزمان نبود ثبات و وحدت رویه در تصمیمات اقتصادی دولت و سایر نهادهای مستقل، عملکرد این بازار را با نااطمینانی روبه رو می کند. سیگنال های منفی یادشده به قدری شدید هستند که افزایش قابل توجه نرخ دلار در بازار آزاد و رکوردشکنی های متعدد آن نیز نمی تواند برای مدت زمان طولانی به کمک بورس بیاید. گویا انتظارات تورمی نیز حریف این سطح از بی اعتمادی در بازار نیستند.
البته در روزهای گذشته اخبار مثبتی از اصلاح سیاست های ارزی دولت و بانک مرکزی منتشر شده که به رشد و سبزپوشی بورس تهران منتهی شده، بااین وجود نبود ثبات و شفافیت در سایر حوزه ها به چشم می خورد. از جمله آنکه فرآیند اصلاح نرخ خوراک صنایع پتروشیمی در بودجه سال ۱۴۰۲ ، به هیچ عنوان شفاف نیست.
بی تردید صنایع خواستار اصلاح نرخ انرژی هستند، اما انتظار می رود این اصلاح در قالب برنامه ای شفاف باشد تا برنامه ریزی برای تولید ممکن باشد.
