این پالایشگاه سیزدهمین پالایشگاه میدان مشترک پارس جنوبی است و با تکمیل آن، دیگر پالایشگاهی برای این میدان مشترک ساخته نخواهد شد. میدان گازی پارس جنوبی، میدان مشترک گازی میان ایران و قطر است؛ بنابراین هر چه تولید از فازهای آن زودتر شروع شود به همان میزان به نفع ایران است و ورود گاز آن به شبکه سراسری سبب پایداری تولید گاز و افزایش رفاه شهروندان در بخش مصرف خانگی و صنعتی می‌شود. هم‌اکنون ظرفیت تولید گاز میدان پارس جنوبی به ۷۰۰ میلیون مترمکعب در روز رسیده که حاکی از نقش مهم آن در تولید گاز ایران است؛ از این ‌رو نشست خبری اتمام پروژه فاز ۱۴ پارس جنوبی ازسوی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران یکشنبه، ۱۴ اسفند با حضور حمید بازارگان معاون صنایع پیشرفته و پروژه‌های کلان سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، محمدرضا ناصح مدیرعامل مدیریت طرح‌های صنعتی ایران، سلمان ضربی مدیرعامل شرکت کشتی‌سازی و صنایع فراساحل ایران، رضا سرائی مدیرعامل ماشین‌سازی اراک، حجت توکلی مدیر پروژه فاز ۱۴ پارس جنوبی و محمدعلی شفیع مدیر کنسرسیوم فاز ۱۴ پارس جنوبی برگزار و گزارشی از روند اجرای این ابرپروژه ارائه شد که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید. با صمت همراه باشید.

از رقیب قطری پیشی گرفتیم

در ابتدای نشست خبری اتمام پروژه فاز ۱۴ پارس جنوبی، معاون صنایع پیشرفته و پروژه‌های کلان سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران با اشاره به اینکه اتمام پروژه فاز ۱۴ پارس جنوبی بزرگ‌ترین دستاورد جمهوری اسلامی ایران در دو دهه اخیر به‌شمار می‌رود، اظهار کرد: اجرای فاز ۱۴ پارس جنوبی، آخرین برگ از یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های صنعتی در کشور بعد از انقلاب اسلامی است و شاید بتوان آن را نقطه عطفی در سیروسلوک صنعتی کشور به‌شمار آورد. به‌گزارش صمت، حمید بازارگان گفت: این مگاپروژه با ۱۵۰ میلیارد دلار پروژه صنعتی سبب شد از رقیب قطری خود که تمام شرکت‌های امریکایی با آنها همراه هستند، پیشی بگیریم و با آنکه آنها دوبرابر مخازن مشترک گاز دارند، بیش از آنها گاز تولید کنیم. این پروژه، نمونه‌ای از یک ابرپروژه موفق است و شاید بزرگ‌ترین دستاورد صنعتی جمهوری اسلامی در دو دهه اخیر باشد. این موفقیت مربوط به این دولت و آن دولت نیست، تلاش و زحمتی ۲۰ ساله است که به ثمر نشسته است.

 بازرگان در ادامه به توقف پنج‌ساله این پروژه اشاره کرد و گفت: پروژه فاز ۱۴ پارس جنوبی، ۵ سال توقف داشت و یکی از دلایل نیمه‌کاره ماندن این فاز، قرارگرفتن مخزن آن در کنار خط مرزی با قطر بود. تکمیل یک پروژه نیمه‌تمام از ایجاد یک پروژه تازه سخت‌تر است، اما با همت مضاعف در فاز ۱۴ تکمیل پروژه محقق شد.

وی با اشاره به ارزش فاز ۱۴ پارس جنوبی اظهار کرد: ارزش این پروژه حدود ۳۰۰ هزار میلیارد تومان است. در این میان، یکی از موانع مهم پیش‌روی پروژه و سم مهلک در مسیر اجرای آن، اعتبارات مالی بود، اما در مدت کوتاهی ظرف ۳ سال، با تلاش فراوان، مسائل مالی آن حل‌وفصل شد و توانستیم پروژه را در زمستان سال جاری به پایان برسانیم. عدم‌تامین مالی مشکلاتی را برای کل پروژه و پیمانکاران آن ایجاد کرد، اما با تمام این مشکلات، پروژه به پایان رسیده که اتفاق بزرگی در صنعت کشور است.

مشارکت ۸ شرکت داخلی

معاون صنایع پیشرفته و پروژه‌های کلان ایدرو، فاز ۱۴ پارس جنوبی را بزرگ‌ترین پروژه توسعه کشور در موضوع ساخت داخل پس از تحریم‌ها دانست و افزود: تحریم‌ها استفاده از تجهیزات ساخت داخل را در این پروژه بیشتر موردتوجه قرار داد. ۷ شرکت ایرانی در کنار ایدرو ایفای نقش می‌کردند و با همکاری خوب وزارتخانه‌های صمت و نفت، تلاش کردیم در این زمینه برای شرکت‌های داخلی توانمندی ایجاد کنیم.

بازرگان درباره نقش سازمان گسترش در اجرای پروژه‌های فاز ۱۴ خاطرنشان کرد: نقش ایدرو در پروژه‌های این فاز در دو بخش تعریف می‌شد، یکی به مدیریت این مگاپروژه برمی‌گردد، اینکه بتوانیم این مگاپروژه ۶ میلیارد دلاری را مدیریت کنیم. نقش دوم ایدرو این بود که از شرکت‌های دانش‌بنیان و تولیدکنندگان داخل حمایت کند و ریسک خرید بار اول از برخی از این شرکت‌های داخلی را بپذیرد تا علاوه بر توانمندسازی این شرکت‌ها، در نهایت محصولات داخلی در پروژه به‌کار گرفته شود.

بازرگان در پاسخ به سوال اختصاصی خبرنگار صمت درباره وضعیت اشتغال‌آفرینی این پروژه و نگرانی که بابت ریزش بخشی از نیروها پس از اتمام این پروژه در منطقه وجود دارد، اظهار کرد: در اجرای این پروژه، فقط در بخش خشکی بیش از ۶ هزار نفر دخیل بودند و این نگرانی بجاست، اما با تعریف فازهای توسعه‌ای جدید از سوی وزارت نفت و اینکه تعداد زیادی پروژه پتروشیمی در منطقه تعریف شده که جذب نیروی بسیار بالایی خواهند داشت، تا حدودی این نگرانی برطرف خواهد شد و نیروهایی که در این بخش ریزش داشته‌اند در جاهای دیگر به‌کار گرفته می‌شوند.

تحریم و کرونا باعث شد ایرانی کردن فاز ۱۴ سرعت بگیرد

محمدرضا ناصح، مدیرعامل مدیریت طرح‌های صنعتی ایران در ادامه این نشست با اشاره به اینکه همه ظرفیت فاز ۱۴ پارس جنوبی بدون مشارکت خارجی و با استفاده از نیروهای ایرانی راه‌اندازی شده، اظهار کرد: در دهه ۷۰ پروژه‌های پارس جنوبی شروع شد و تصمیم بر این بود برای اینکه انتقال دانش از شرکت‌های خارجی به ایرانی محقق شود. در این میان، الزام قانونی شد که شرکت‌های خارجی یک شرکت ایرانی را در کنار خود داشته باشند و گزینه وزارت صنعت، معدن و تجارت برای مشارکت با شرکت‌های خارجی در راستای انتقال دانش به داخل کشور، سازمان گسترش و شرکت‌های تابع آن بود که در بخش پالایش کار به شرکت مدیریت واحدهای صنعتی واگذار شد. ورود ایدرو با شروع پروژه‌های فاز ۶، ۷ و ۸ پارس جنوبی بود و در این فازها با شرکای خارجی شامل دو شرکت ژاپنی و یک شرکت کره‌ای، کنسرسیومی تشکیل دادیم و وارد فاز توسعه شدیم.

ایرانی‌ترین پروژه

مدیرعامل مدیریت طرح‌های صنعتی ایران افزود: در آن مقطع، تولید داخل محدود و مدیریت اکثر پروژه هم با خارجی‌ها بود. بعد از اتمام فازهای ۶، ۷ و ۸ ما به پروژه فازهای ۱۷، ۱۸ و ۱۴ پارس جنوبی وارد شدیم. در این فازها مدیریت و ترکیب کنسرسیوم را به ایرانی تغییر و در اختیار سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران قرار دادیم و به‌نوعی ایرانی‌سازی کردیم. ناصح در ادامه افزود: به پروژه فاز ۱۴، ایرانی‌ترین پروژه گفته می‌شود از این جهت که این فاز در حوزه مدیریت، طراحی و مهندسی و اجرا و نصب تجهیزات کاملا ایرانی است و مشارکت خارجی نداریم همه را پیمانکاران، جوانان و کارگران ایرانی انجام داده‌اند. مدیرعامل مدیریت طرح‌های صنعتی ایران با بیان اینکه تحریم و کرونا باعث شد ایرانی کردن فاز ۱۴ سرعت بیشتری بگیرد، گفت: همه ظرفیت فاز ۱۴ بدون حضور نماینده و سوپروایزر خارجی راه‌اندازی و این فرآیند با استفاده از نیروهای ایرانی انجام شد. ناصح در پایان اظهار کرد: در حوزه ساخت داخل هم بخش‌های جدیدی را به سازندگان داخلی دادیم و شرکت‌های دانش‌بنیان را هم به‌کار گرفتیم.

سخن پایانی

منبع عظیم انرژی پارس جنوبی حدود ۸ درصد گاز جهان و ۴۷ درصد از ذخایر گاز کشور را شامل می‌شود. در سال ۱۳۷۷ دولت به فکر بهره‌برداری از این ذخایر خدادادی انرژی در این منطقه افتاد و به همین منظور برای برداشت از منابع گازی حوزه پارس جنوبی، ۲۴ فاز تاسیس کرد. فاز ۱۴ پارس جنوبی در راستای اجرای سریع‌تر توسعه میدان مشترک پارس جنوبی به کنسرسیومی متشکل از ۸ شرکت ایرانی واگذار شد که راهبری این کنسرسیوم را سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران بر عهده داشت. بخش خشکی این طرح در منطقه پارس ۲ در نزدیک کنگان و بخش دریایی آن در فاصله ‍۱۰۵ کیلومتری از ساحل و در آب‌های خلیج‌فارس قرار دارد. تاسیسات این فاز دارای دو بخش خشکی و دریاست. سه شرکت مهندسی و ساخت تاسیسات دریایی ایران، شرکت کشتی‌سازی و صنایع فراساحلی ایران و شرکت ملی حفاری ایران در شمار پیمانکاران بخش فراساحل و شرکت‌های مدیریت طرح‌های صنعتی ایران، گروه مپنا و پایندان و ماشین‌سازی اراک نیز از پیمانکاران اصلی بخش خشکی به شمار می‌روند. تاسیسات بخش خشکی این فاز عبارتند از ۴ ردیف شیرین‌سازی گاز غنی، اتان، واحد استحصال گاز مایع، واحد تثبیت میعانات گازی، واحد تصفیه پساب‌های صنعتی، آبگیر به‌منظور تولید آب شیرین موردنیاز پالایشگاه. تاسیسات بخش دریایی این فاز عبارتند از؛ ۴ چهار سکوی تولیدی شامل ۴۴ حلقه چاه در فاصله ۱۰۵ کیلومتری ساحل شهرستان کنگان، دو رشته خط لوله ۳۲ اینچ دریایی انتقال گاز جمعا به طول ۲۳۰ کیلومتر برای ارسال گاز غنی استخراج شده به تاسیسات پالایشگاه، دو رشته خط لوله ۴ اینچ دریایی به‌منظور انتقال محدود گلایکول جمعا به طول ۲۳۰ کیلومتر. از اهداف کلی این طرح می‌توان به استخراج و پالایش روزانه ۵۶ میلیون مترمکعب گاز غنی و تحویل روزانه ۵۰ میلیون مترمکعب گاز شیرین به شبکه سراسری، تولید روزانه ۷۵ هزار بشکه میعانات گازی تولید سالانه یک میلیون تن گاز مایع، تولید سالانه یک میلیون تن اتان برای تامین خوراک واحدهای پتروشیمی و روزانه ۴۰۰ تن گوگرد اشاره کرد.بخش خشکی فاز ۱۴ حاصل بیش از ۲ میلیون مترمکعب عملیات خاکبرداری و همچنین ۵۰ هزار تن سازه فلزی، نصب ۴۰ هزار تن تجهیزات و نصب ۶ هزار کیلومتر کابل برق و ابزار دقیق است که همگی نشان از عظمت این پروژه دارد. حدود ۷۰ درصد تجهیزات این پالایشگاه سازندگان داخلی تامین شده است. همچنین بکارگیری ۸۵۰۰ نیروی انسانی در زمان ساخت و احداث و نیز بیش از هزار شغل در زمان بهره‌برداری، از دیگر دستاوردهای این بخش به شمار می‌رود. با در نظر گرفتن سرانه مصرف هر ایرانی به میزان روزانه ۷ مترمکعب، این پالایشگاه گاز مصرفی بیش از ۷ میلیون ایرانی را تامین می‌کند. با راه‌اندازی این پروژه، اهداف عمده توسعه میدان گازی پارس جنوبی محقق و پرونده توسعه بزرگ‌ترین میدان گازی جهان در بخش خشکی بسته می‌شود.