سایه بی‌ثباتی اقتصادی بر بازار مسکن
مهدی شیخ سجادیه-کارشناس مسکن
شرایط کنونی بازار مسکن به سمتی رفته که با حداقل حقوق دریافتی حتی نمی شود در ۱۰۰ سال آینده به خرید خانه امیدوار بود. این شرایط در هیچ جای دنیا اتفاق نمی افتد و این حال بد بازار ملک در ایران نیاز به چاره جویی هرچه سریع تر از سوی مسئولان دارد. به طورقطع شروع یک فعالیت ساخت وساز همچون طرح نهضت ملی مسکن می تواند موثر باشد، اما این روند ساخت و ساز در کشور بسیار کند پیش می رود، چرا که اگر به فرض، ۲ میلیون واحد را در مسکن مهر در نظر بگیریم و تقسیم بر ۱۳ یا ۱۴ سال کنیم، به طور میانگین کمتر از ۱۴۰ هزار واحد مسکونی در سال ساخته ایم که با نیاز سالانه ۷۰۰ هزار واحد مسکونی بسیار فاصله داریم. در رابطه با موضوع ساخت ۴ میلیون واحد در طرح نهضت ملی مسکن؛ اگر میانگین ساخت ۲۰۰ هزار واحد مسکونی در سال را به نسبت نیاز جامعه در حدود ۷۰۰ هزار واحد مسکونی تقسیم کنیم، به طورقطع عدد ساخت وساز جوابگو نیست و فاصله بین بازار عرضه و تقاضا بیشترمی شود.
طرح های مسکن دولت ها بیشتر برای دهک های ۱ ، ۲ و ۳ جامعه است، دولت باید برای تامین مسکن دهک های میانی و پایین جامعه نیز دست به کار شود. متاسفانه در این مسیر موانع متعددی وجود دارد که اگر مسیر ساخت وساز جامعه اصلاح شود، می توانیم بهتر و با سرعت بیشتری اقشار هدف را خانه دار کنیم. اگر به نیاز مسکن دهک های میانی جامعه توجه شود، نه تنها تولید مسکن افزایش می یابد، بلکه تولید مصالح بیشتر می شود و می توان به ۷۰ درصد نیاز مسکن جامعه پاسخ داد. چنانچه دولت تمهیداتی چون وام مسکن بدون اوراق و سپرده های مناسب را که برای مسکن مهر یا نهضت ملی مسکن در نظر گرفته شده، به سایر سازنده ها و انبوه سازان تخصیص دهد، ساختار تولید مسکن در کشور تقویت می شود. مشکل بازار مسکن تنها مشکل عرضه و تولید نیست و ما با مشکل تقاضا در بازار مسکن مواجهیم و خانواده ها قادر نیستند با پس انداز خود خانه بخرند.
طولانی شدن زمان خرید مسکن به دلیل تورم است، چرا که نرخ ملک خودبه خود گران نمی شود و برخی عوامل همچون نرخ زمین، پروانه ساخت، دستمزد، مصالح ساختمانی و... در کنار هم موجب افزایش نرخ مسکن می شود. متاسفانه در حال حاضر هر سال شاهد افزایش بیش از ۵۰ درصدی مصالح و دستمزدها در کشور هستیم. اکنون بازار ملک به قدری افزایش نرخ را تجربه کرده که دیگر خرید خانه ارزان و کمتر از یک میلیارد تومان به آرزو تبدیل شده و دیگر خبر یا آگهی از خانه های خوش نرخ در بنگاه های معاملات ملکی و آگهی های پلتفرم های اینترنتی دیده نمی شود. انبوه سازی ساختمان یک فرآیند زمانبر است و در کشور ما به دلیل تورم غیرقابل پیش بینی، هیچ سرمایه گذاری حاضر نیست، پول خود را جایی ببرد که سرمایه اش چند سال معطل بماند، چرا که با گذشت هر سال حدود ۴۰ درصد این سرمایه از بین می رود، بنابراین عمده مشکل بازار مسکن به بی ثباتی اقتصادی برمی گردد. برای طرح نهضت ملی، نرخ مشخصی تعیین نشده و خانه به نرخ روز تحویل داده می شود، به همین دلیل دولت برای چند میلیون واحد مسکونی نمی تواند یارانه تخصیص دهد. دولت باید همکاری ها را برای تولید مسکن با بخش خصوصی افزایش دهد تا بتواند بار تورم اقتصادی را راحت تر به دوش بکشد.
