بازی قیمتی در دو نیمه ۲۰۲۲
عمر خودروهای بنزینی و دیزلی رو به پایان بوده و قرار است تا سال ۲۰۳۰ میلادی برخی کشورها در بعضی شهرهای خود، ممنوعیت تردد خودروهای بنزینی را پیاده کنند. این محدودیت کم‌کم در حال تسری به تمام کشورها و شهرهای جهان است، به‌طوری‌که پیش‌بینی می‌شود سال ۲۰۵۰، خودروهای بنزینی پشت ویترین نمایشگاه‌ها به تاریخ بپیوندند.
خودروسازان بزرگ جهان سال‌هاست تولید برقی‌ها را آغاز کرده‌اند و در این راستا کشورهایی مانند عربستان، ترکیه و... که به‌تازگی وارد حوزه تولید خودرو ملی در کشورشان شده‌اند، نخستین طرح تولید محصول ملی را با خودرو برقی کلید زده‌اند. البته در این راستا، ترکیه از نخستین خودرو برقی خود رونمایی کرده اما عربستان در ابتدای راه قرار دارد. با تمام این اتفاقات جهان، برنامه خودروسازان در سال ۲۰۲۲ چه خواهد بود و خودروسازان داخلی در مقابل این تحولات جهانی چه کرده‌اند؟
بازی دو نیمه
فربد زاوه از کارشناسان حوزه خودرو درباره تحولات بین‌المللی صنعت خودرو و تاثیر آن در شرکت‌های خودروساز ایرانی به صمت گفت: بزرگ‌ترین چالش صنعت خودرو جهان در سال ۲۰۲۱ رسیدن به تیراژ تولید بود.
شیوع ویروس کرونا در آغاز سال ۲۰۲۰ و تکانه‌های آن در سال ۲۰۲۱ سبب شد تیراژ تولید خودرو در جهان کاهش چشمگیری داشته باشد و خودروسازان بین‌المللی و بزرگ، به تیراژ تولید نرسند.
وی افزود: به‌طور قطع، مشکلات مربوط به شیوع ویروس کرونا در سال ۲۰۲۲ ادامه خواهد داشت اما از شدت آن کاسته شده و روند تولید بهبود پیدا خواهد کرد.
این کارشناس صنعت خودرو با اشاره به افزایش نرخ خودرو در سطح جهانی، ادامه داد: نرخ خودروهای سواری و بنزینی با شیوع کرونا در هر فصل تقریبا ۳ درصد افزایش یافت که این رقم در کشورهای غربی ۲۵ درصد و در کشورهای شرقی بین ۱۲ تا ۱۵ درصد بوده است.
وی خاطرنشان کرد: البته افزایش نرخ برای خودروهای تجاری و کشنده‌ها بیشتر بوده، زیرا افت تیراژ خودروهای تجاری بیش از سواری‌ها بود. بنابراین در سال ۲۰۲۱ نرخ خودروهای تجاری حدود ۴۰ درصد افزایش داشت.
زاوه در ادامه سخنان خود افزود: افزایش نرخ خودروها در نیمه نخست سال ۲۰۲۲ ادامه خواهد داشت اما پیش‌بینی می‌شود از نیمه دوم با بهبود شرایط در هر فصل نرخ خودروها بین ۲ تا ۳ درصد کاهش داشته باشد. به این ترتیب، انتظار است در سال ۲۰۲۳ بازار خودرو به لحاظ قیمتی به وضعیت عادی برگردد.
ورشکستگی خودروسازان جهانی
زاوه با بیان اینکه در سال ۲۰۲۲ احتمال ورشکستگی چند برند خودروساز وجود دارد، اظهارکرد: به‌دلیل مشکلاتی که در دو سال اخیر برای شرکت‌های خودروساز به وجود آمده، ممکن است چند برند اروپایی و امریکایی از چرخه تولید خارج شوند.
در شرایط فعلی شرکت‌هایی که دوام می‌آورند در سال ۲۰۲۲ به‌طور قطع به سودآوری می‌رسند.
او اضافه کرد: در حوزه قوای محرکه هم پیش‌بینی می‌شود یارانه‌ای که دولت امریکا به خریداران خودروهای برقی می‌پرداخت (صاحبان خودروهای برقی معاف از پرداخت مالیات بودند.) حذف شود.
علاوه‌بر این، با افزایش تیراژ تولید خودروهای سبز، از حجم تولید محصولات با سوخت احتراقی کاسته می‌شود.
همه‌گیری خودروهای اشتراکی
این کارشناس حوزه خودرو در ادامه تغییر و تحولات سال آینده میلادی به خودروهای اشتراکی اشاره کرد و گفت: چند سالی است در کشورهای پیشرفته صنعتی، بحث خودروهای اشتراکی مطرح شده و در حال انجام است.
این موضوع در سال جدید میلادی گسترده‌تر شده و افراد با استفاده از خودروهای اشتراکی، کمتر مبادرت به خرید خودرو شخصی می‌کنند.
او ادامه داد: بنابراین بازار به سمت خودروهای اشتراکی پیش رفته، خودروهایی که هزینه آنها به لحاظ پیمایش و زمان محاسبه می‌شود.
در طرح بیدود دوچرخه که در حال‌حاضر در کشور در حال انجام است، از این شیوه الهام گرفته شده است. استفاده‌کنندگان خودروهای اشتراکی فقط هزینه حمل‌ونقل را می‌پردازد.
تحول تاکسیرانی جهان
زاوه در ادامه به خودران‌ها اشاره کرد و گفت: سال ۲۰۲۲ نسل چهارم و پنجم خودران‌ها متولد می‌شوند و تیراژ تولید این خودروها کم‌کم افزایش می‌یابد.
این کارشناس خودرو با بیان اینکه شیوه فعلی ناوگان تاکسیرانی رو به اضمحلال است، یادآور شد: با افزایش تیراژ تولید خودران‌ها و نسل‌های جدید این خودرو، کم‌کم شاهد ناوگان تاکسیرانی بدون راننده خواهیم بود؛ بنابراین برخی مشاغل با سرعت بیشتری از بین می‌روند.
البته آمار خودران‌ها در سال ۲۰۲۲ افزایش می‌یابد اما در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ این خودران‌ها وارد ناوگان حمل‌ونقل عمومی شده و جایگزین تاکسی‌های فعلی می‌شوند.
او گفت: هر روز و هر سال بر تعداد محصولات جدیدتر با فناوری بالاتر در صنایع گوناگون افزوده می‌شود و خودروسازان هم از این تحولات عقب نمانده‌اند.
سال ۲۰۲۵ صنعت خودرو جهان یک پوست‌اندازی اساسی خواهد داشت.
تحولات جهانی و صنعت خودرو داخل
زاوه در پاسخ به این پرسش که این تغییرات و تحولات جهانی چه تاثیری در صنعت خودرو کشور خواهد داشت، گفت: صنعت خودرو ایران هیچ تاثیری از تحولات جهانی به‌جز تغییر نرخ نخواهد داشت.
او گفت: حتی اگر برجام احیا شود و ایران به FATF بپیوندد نمی‌توان خیلی انتظار تغییر در صنعت خودرو داخل داشت، زیرا مشکلات این صنعت بیشتر متاثر از مسائل و چالش‌های داخلی است؛ بنابراین نمی‌توان به این زودی منتظر تحولات اساسی در شرکت‌های خودروساز بود اما اگر کیفیت سیاست‌گذاری‌ها تغییر کند در سال ۲۰۲۴ ممکن است تاثیر احیای برجام در صنعت خودرو نمود بیشتری داشته باشد.
زاوه پیش‌بینی کرد: نتایج مثبت مذاکرات در سال ۲۰۲۲ قابل لمس نبوده و اگر این توافق به تعویق افتد و مذاکرات به سال آینده موکول شود، تاثیر مثبت این توافق در صنعت خودرو کشور با تاخیر بیشتری همراه خواهد بود.
جهت‌گیری صنعت خودرو جهان
در ادامه محسن رزمخواه از دیگر کارشناسان حوزه خودرو درباره تغییرات جهانی این صنعت و تاثیر آن در صنعت خودرو داخل به صمت گفت: آنچه مسلم است جهت‌گیری صنعت خودرو جهان به سوی تولید محصولات برقی، هیبریدی و خودران است. در حقیقت در چند سال اخیر صنعت الکترونیک پیشرفتی خوب و این مسئله تاثیر مستقیمی در صنعت خودرو جهان داشته است. این در حالی است که صنعت خودرو داخل هیچ اهتمامی به این مسئله ندارد.
وی افزود: صنعت خودرو جهان در حال تحولات بنیادین است و در همین راستا برخی کشورها مقدمات استفاده از خودروهای برقی را در دستور کار خود قرار داده‌اند. به‌زودی این خودروها جایگزین خودروهای بنزینی و دیزلی شده و برخی کشورهای اروپایی برنامه دارند در مرحله نخست محدودیت تردد بنزینی‌ها را برای برخی شهرهای خود ایجاد کنند.
غفلت از تحولات بین‌المللی
رزمخواه در ادامه سخنان خود اظهارکرد: به‌طور قطع، استفاده از خودروهای برقی و هیبریدی کم‌کم شدت یافته و به سایر کشورها تسری پیدا می‌کند و به این ترتیب، تردد خودروهای سوخت فسیلی محدود و محدودتر می‌شود.
او تصریح کرد: صنعت خودرو جهان سمت‌وسو جدید خود را پیدا کرده اما ما سخت از آن غافل هستیم.
این فعال صنعت خودرو با بیان اینکه ضرورت داشت مسئولان و خودروسازان با رصد روزانه تحولات، برنامه‌ریزی منسجمی می‌داشتند، گفت: این برنامه‌ها باید در حوزه تحقیق و توسعه باشد تا بیش از این از قافله جهانی عقب نمانیم.
او تاکید کرد: به‌دلیل عدم‌برنامه‌ریزی متناسب با تغییرات جهانی همچنان به‌عنوان مصرف‌کننده باقی مانده‌ایم.
صنعتی جذاب و بی‌رونق
رزمخواه با اشاره به جذابیت خودرو برای مردم ایران و جهان، عنوان کرد: صنعت خودرو با وجود اینکه نسبت به برخی صنایع پیشرفت خیلی زیادی نداشته اما آمارها نشان می‌دهد در صدر صنایع جذاب برای مشتریان قرار دارد.
او گفت: ضرورت دارد مدیران و مسئولان دولتی و صنعتی کشور مطالعه دقیق‌تری روی تحولات آینده این صنعت انجام دهند و متناسب با تغییرات سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی داشته باشند.
وی یادآور شد: با توجه به وضعیت موجود، مشخص است برنامه‌ها بدون نگاه به تغییرات جهانی در حال تدوین و اجراست. به‌عنوان مثال باید خودروهای هوشمند در اولویت برنامه‌های اقتصادی صنعتی کشور باشد، همان‌گونه که در صنعت موشکی، انرژی هسته‌ای، سلول‌های بنیادی و... اولویت بود و پیشرفت کردیم. در این بخش‌ها با فناوری روز جهان در حال حرکت هستیم و ضرورت داشت در حوزه خودرو هم همراه با تحولات جهانی نقشه راه ترسیم می‌کردیم.
روزمرگی صنعت خودرو کشور
این کارشناس حوزه خودرو گفت: در این صنایع خواستیم برنامه‌ریزی شد و در نتیجه به هدف رسیدیم اما در صنعت خودرو نخواستیم و دچار روزمرگی شدیم.
رزمخواه با اشاره به طرح «نهضت تعمیق ساخت داخل» ادامه داد: تمام تلاشی که در چند سال اخیر داشتیم، تولید قطعات خودروهای بنزینی بود در حالی که این خودروها مربوط به فناوری ۲۰ تا ۳۰ سال قبل صنعت خودرو جهان بوده و امروز از چرخه مصرف هم خارج شده است. او تاکید کرد: اگر برنامه‌ریزی منسجمی داشتیم و روی فناوری‌های نوین سرمایه‌گذاری می‌کردیم، امروز مانند سایر کشورها در خودروسازی پیشرو بودیم.
بی‌توجه به اهمیت تحقیق و توسعه
رزمخواه با بیان اینکه تا اولویت‌های خود را در صنایع شناسایی نکنیم، هیچ تغییری را نمی‌توان انتظار داشت، گفت: با سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی مناسب می‌توانیم در حوزه فناوری پیشرفت کرده و حرفی در سطح بین‌الملل و بازار جهانی داشته باشیم و چون تا امروز این رویکرد را نداشته‌ایم، نمی‌توانیم به آینده خیلی امیدوار باشیم.
این فعال صنعت خودرو اظهارکرد: خودروسازان بین‌المللی سرمایه‌گذاری زیادی در بخش تحقیق و توسعه دارند و مطالعات واقعی انجام داده و خروجی این مطالعات در بازار جهانی قابل رصد است اما در ایران و در صنعت خودرو آن، هر فردی که کاری برای آن در شرکت وجود ندارد در بخش تحقیق و توسعه مشغول به‌کار می‌شود، در حالی که مرکز تحقیق و توسعه بسیار مهم بوده و نیازمند افراد توانمند و با تخصص‌های خاص است.
علاوه‌بر اینکه امکانات مناسب باید در اختیار این بخش باشد.
سخن پایانی
کارشناسان تحولات جهانی صنعت خودرو را بسیار اساسی می‌دانند و معتقدند در سال ۲۰۲۵ صنعت خودرو جهان پوست‌اندازی خواهد داشت.
پیش‌بینی این کارشناسان از سال ۲۰۲۲، رسیدن تیراژ تولید به پیش از شیوه ویروس کروناست و اینکه با خارج شدن برخی برندها از چرخه رقابت، سایر خودروسازانی که در شرایط بحرانی توانستند باقی بمانند، به سود از دست رفته این دو سال اخیر دست می‌یابند.
اما تاثیر این تغییرات در صنعت خودرو داخل را بسیار ناچیز می‌دانند و معتقدند فقط در بخش قیمت، خودروهای داخلی افزایش نرخ خواهند داشت.
خودران‌ها جانشین تاکسی‌ها فعلی شده و به این ترتیب، حرفه تاکسیرانی انسانی از مشاغل حذف خواهد شد. با رواج استفاده از خودروهای اشتراکی مانند آنچه در دوچرخه در کشور در حال انجام است، هزینه‌کرد افراد برای خرید خودرو کمتر می‌شود. افراد با پرداخت هزینه حمل‌ونقل از خودروهای سواری استفاده کرده و دوباره به شرکت مربوط برگشت می‌شود.
از دیگر تحولات، افزایش تیراژ تولید خودروهای برقی و کاهش تولید محصولات بنزینی و دیزلی است در حالی که در این زمینه صنعت خودرو کشور کمترین تاثیر را از تحولات جهانی دارد.
براساس سخن فعالان صنعت خودرو تنها برنامه منسجمی که در چند سال اخیر در صنعت خودرو با جدیت پیگیری شد، داخلی‌سازی خودروهایی است که فناوری آنها مربوط به ۲ تا ۳ دهه قبل است.
پیشنهاد کارشناسان برای برون‌رفت از وضعیت فعلی رصد تحولات، راه‌اندازی واحدهای تحقیق و توسعه واقعی و خرید فناوری جدید است. در این‌باره نخست باید اولویت‌های صنعتی شناسایی و طبق آن برنامه‌ریزی منسجمی انجام شود.
