معمای بازارمصالح ساختمانی
اسماعیل کاظمی قهی-رئیس اتحادیه فروشندگان مصالح ساختمانی استان تهران
براساس امار، در بخش تولید مصالح ساختمانی به بومیسازی و داخلیسازی مطلوبی رسیدهایم و ظرفیتهای صادرات در تولیدات این حوزه نیز روز به روز افزایش پیدا میکند. ایران با وجود برخورداری از معادن و مواد کانی غیرفلزی از وضعیت خوبی در حوزه تولید مصالح ساختمانی به ویژه در بخش سیمان و گچ برخوردار است؛ از این رو علاوه بر رفع نیاز داخلی میتواند حضور مطلوبی در بازارهای خارج از کشور داشته باشد؛ اما با این شرایط دیده میشود که نرخ مصالح ساختمانی جهشهای چشمگیری را تجربه میکند. این گرانیها متاثر از افزایش نرخ ارز، تورم اقتصادی و سوداگری در بازار است که نیاز به بررسی دارد. براساس شواهد، نرخ مصالح ساختمانی در امسال رشد چشمگیری نداشته اما به حدی رکود در بازار حاکم است که برخی از واحدهای صنفی مملو از سیمان است و خریداری وجود ندارد. با اینهمه سو مدیریت در عرضه باعث بروز نوساناتی در این بازار شده که احتمال افزایش نرخ مصالح ساختمانی را تقویت میکند.افزایش نرخ مصالح ساختمانی، تاثیر مستقیم بر نرخ مسکن دارد، مضاف بر اینکه پایه اصلی نرخ ملک زمین است. یکی از اصلیترین مشکلاتی که تقریبا تمام سرمایهگذاران بازار مسکن با آن دست و پنجه نرم میکنند، بحث افزایش نرخ ناگهانی مصالح ساختمانی است که در نهایت بر نرخ تمام شده مسکن نیز اثر میگذارد. تا زمانی که تورم بر بازار مصالح ساختمانی حاکم است، نمیتوان انتظار کاهش تورم بازار مسکن را داشت. در این شرایط، همچنان حلقه آخر بازار یعنی فروش و مصرف کننده، دچار چالش میشوند.
وضعیت فروش مصالح ساختمانی به قدری کاهش یافته که شاهد شکلگیری یک رقابت ناسالم برای فروش مصالح ساختمانی هستیم. در این شرایط بسیاری از توزیعکنندگان با چشمپوشی از بخشی از سود، به فروش مصالح اقدام میکنند که به تبع با کاهش درآمد سالانه مواجه شده و ناچار به تعدیل نیرو میشوند.چنانچه طی چهار سال گذشته تعداد صدور پروانههای ساختمانی هر سال نسبت به سال قبل به طور متوسط در سطح کشور ۱۰ درصد و در شهر تهران نیز به طور میانگین سالانه ۲۶ درصد کاهش یافته است. از سال ۹۸ به دلیل کاهش صدور پروانه ساختمانی، شاهد کاهش ساختوساز و یک رکود خستهکننده در بخش ساختمان بودیم که اثرات این کمبود فروش، در وهله نخست در میزان فروش مصالح ساختمانی نمایان شد. این کاهش فروش مستمر باعث ریزش در تعداد توزیعکنندگان مصالح ساختمانی شده و عمده فروش توزیعکنندگان مصالح مربوط به تعمیرات و بهسازی واحدهای فرسوده بوده است. در این شرایط بسیاری از فروشندگان نیز تنها به دلیل علاقه به حرفهشان فعالیت خود را ادامه میدهند. تولید و فروش مصالح ساختمانی طی ماههای اخیر با رکود مواجه شده است. رکودی که گزارشهای رسمی دولت هم آن را تایید میکنند. این در حالی است که طبق تجربه سالیان گذشته معمولا تابستان دوره رونق این محصولات بوده و با وعده دولت مبنی بر تولید چهار میلیون مسکن انتظار میرفت، امسال بازار مصالح ساختمانی پررونقتر از سالهای گذشته باشد. برخی از کارشناسان معتقدند، انفعال وزارت راه و شهرسازی رکودی بیسابقه را بر این بازار حاکم کرده و در نهایت رکود تورمی حاکم بر بازار، سازندگان مسکن را از گردونه تولید خارج کرده است. در ادامه این روند نیز شرایطی ایجاد شده که تولیدکنندگان مصالح ساختمانی، بازاری برای عرضه و فروش نداشته باشند. در نقطه مقابل بازار مصالح ساختمانی، در چند سال گذشته با رکودی سنگین روبهرو بوه و علاوه بر نبود متقاضی داخلی، صادرات این محصولات نیز با مشکلاتی مواجه شدهاند. در صورت تداوم این شرایط، هرروز بر تعطیلی واحدهای تولیدی افزوده شده و تولید این مصالح نیز با تهدید مواجه خواهد شد.معمولا زمانی که سخن از رکود در بازار مصالح ساختمانی میشود، کسادی ساختوساز به عنوان نخستین گزینه مطرح میگردد. اما گرانی مصالح ساختمانی نیز تاثیری مستقیم بر نرخ تمامشده مسکن دارد. همچنین نرخ بالای مسکن و ارائه نشدن تسهیلات مناسب از سوی بانکها و... باعث شده مردم قدرت خرید خود را از دست دهند و مسکن همچنان در رکود بماند. با وجود این بازار راکد، نرخ برخی از مصالح ساختمانی با افزایش مواجه شده است. همه مطالب گفته شده تنها بخشی از مشکلات مرتبط با ساختوساز بود که نیاز به نظارت و برنامهریزی دقیق دولت برای رفع مشکلات دارد.