طبق آمار اعلام‌شده از سوی احمد شریفی، دبیر انجمن سنگ ایران، صادرات سنگ در سال ۱۳۹۹ به طور تقریبی ‌کاهش ۳۵ تا ۴۰ درصدی نسبت به سال ۱۳۹۸ داشته و عوامل متعددی از جمله شیوع ویروس کرونا و تحریم، دست به ‌دست هم دادند تا سال ۱۳۹۹ سال خوبی برای صادرات سنگ نباشد. در سال ۱۳۹۷ افزون‌بر ۵۷۸ هزار تن سنگ فرآوری شده و ۹۹۶ هزار تن سنگ کوپ صادر شده و این ارقام در سال ۱۳۹۸ با کاهش به ترتیب به ۵۰۰ هزار تن (سنگ فرآوری) و ۶۵۰ هزار تن (سنگ کوپ) رسید. باید گفت این ارقام اعلام‌شده به نسبت ظرفیت‌های معدن سنگ ما در کشور بسیار کم بوده و ایران می‌تواند گام‌های بزرگ‌تری در صادرات صنعت سنگ بردارد. اما این حرکت نیازمند در‌نظر گرفتن مسائل مختلفی است که بدون توجه به آنها نمی‌توان به موفقیت دست‌ یافت.

اگر به کشورهای فعال در این حوزه مانند ترکیه نگاهی بیندازیم، خواهیم دید این کشور سالانه بیش از ۱۱ میلیون تن تولید سنگ داشته که بیش از ۸۵ درصد آن را صادر می‌کند؛ چه به صورت بلوک و چه سنگ‌های تراش‌خورده و فرآوری شده. اما کشور ما به دلیل مصرف بالای بازار داخلی برعکس بوده و ۸۵ درصد تولیدات خود را باید برای تامین نیاز داخل درنظر بگیریم. از این رو، تنها افزایش تولید ما منجر به صادرات گسترده نخواهد شد چراکه مدت‌هاست کشورهای دیگری در این عرصه فعالیت چشمگیر و پررنگ داشته و حضور ما در کنار این کشورها به‌راحتی نیست. چین و هندوستان دو کشوری هستند که بیشترین خریداری در صنعت سنگ توسط آنها انجام می‌شود. عمده نیاز این دو کشور سنگ به صورت بلوک بوده و کشورهای ایتالیا، یونان، اسپانیا و ترکیه همواره حجم بالایی از نیاز آنها را تامین می‌کنند. بنابراین رقابت با این کشورهای پیشرو همواره برای ما دشوار بوده و باید تمهیدات زیادی را برای عقب نماندن از آنها در پیش بگیریم.

باید درنظر داشته باشیم مهم‌ترین رقیب ما در صادرات سنگ‌های آهکی کشور ترکیه با ظرفیت صادرات ۱۰ میلیون تن سنگ است. این کشور در سال ۲۰۱۳ که اوج فروش خود را تجربه کرد، بیش از ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار درآمدی حاصل از صادرات سنگ به ‌دست آورد. در سال‌های اخیر هم با افت بازار جهانی در این عرصه، درآمد این کشور به یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار رسید که باز هم رقم قابل‌توجهی است. این در حالی است که حداکثر درآمد صادرات سنگ کشور ما میزانی حدود ۳۰۰ میلیون دلار بوده است. این اعداد و ارقام نشانگر آن است که ایران برای رقابت با سایر کشورها در عرصه صادرات، راهی طولانی و دشوار در پیش دارد. اگر بخواهیم به صورت جدی و گسترده وارد بازارهای صادرات جهانی شویم، این کار بدون داشتن برنامه‌ای استراتژیک امکان‌پذیر نیست. به عبارتی، برای دست‌یابی به این هدف طرح جامع توسعه صنعت سنگ ایران مورد نیاز است و تا زمانی که این طرح تدوین نشود، نمی‌توانیم اقدامات توسعه‌ای مناسبی برای این حوزه انجام دهیم. در گام نخست باید به این نکته توجه داشت که تشکلی قوی و مشاوران عالی متخصص این حوزه با کمک آمارهای قابل استناد باید تهیه طرح جامع را برعهده داشته باشد. از سوی دیگر، تهیه چنین طرحی که استراتژی بلندمدت را تبیین می‌کند، بسیار هزینه‌بر بوده و با بودجه‌های جزئی نمی‌توان آن را تدوین کرد. در بخش معدن به‌ویژه در حوزه صنعت سنگ جامعه آماری گسترده‌ای وجود دارد؛ بیش از ۲ هزار معدن، ۶ هزار واحد فرآوری و چندین کارگاه فرعی این بخش را تشکیل داده آماربرداری و تهیه گزارش از این جامعه نیازمند صرف هزینه‌ای سنگین است و از این رو، می‌توان گفت تهیه و تامین بودجه برای تدوین طرح جامع از اهمیت بسزایی برخوردار است. همچنین از نظر زمانی باید گفت تهیه یک طرح جامع مناسب و هدفمند، مستلزم صرف یک سال و نیم تا دو سال است و در مدت‌زمان کوتاه به آن دست پیدا نخواهیم کرد. پس از جمع‌آوری آمار و اطلاعات لازم، می‌توانیم بازار هدف، ظرفیت بازار مصرف و رقبا را شناسایی و متناسب با آنها برای کسب سهم مناسب در بازارهای صادراتی جهانی برنامه‌ریزی کنیم. از این رو، می‌توان گفت تا زمانی که چنین طرح کاربردی و هدفمند در بخش معدن طراحی و اجرا نشود، نمی‌توان به مباحث توسعه‌ای و صادراتی صنعت سنگ ایران امیدوار بود.