بورس جامانده بازارهای مالی
مجتبی دیبا-کارشناس بازار سرمایه
باوجود سبزپوشی بازار سهام طی روزهای گذشته، فعالان بازار سرمایه نسبت به عملکرد این بازار خوشبین نیستند. در واقع باید اذعان کرد که بورس تهران در میان تمامی بازارهای موازی، عقب مانده است. این عقبماندگی در شرایطی است که ارزش شرکتهای بورسی در یک سال گذشته بهشدت ارتقا یافته است. در چنین شرایطی، باید اقرار کرد که سیاستهای حاکم بر اقتصاد ما، مانع رشد بورس و کارآمدی بازار سرمایه هستند؛ گویی سیاستگذاران مانع بروز تلاطمهای جدی در بازار سرمایه هستند و در نتیجه رشد واقعی بورس، مانع این رشد خواهد بود.در روزهای گذشته، شاهد بیثباتی بازار دلار و روند رو به رشد بهای این اسکناس امریکایی در بازار آزاد بودهایم. بانک مرکزی در مقام متولی سیاستهای پولی، نتوانسته استراتژی را اتخاذ کند که آرامش را بهشکل ریشهای به بازار ارز بازگرداند. آرامش نسبی که در این مدت در بازار شاهد آن بودیم، ناپایدار بوده و در حال حاضر بیثباتی و رشد به بازار ارز بازگشته است. بهاینترتیب، در روزهای گذشته نرخ دلار در بازار آزاد حتی از مرز ۵8 هزار تومان نیز فراتر رفت و هماکنون در کانال ۵۸ هزار تومانی نوسان میکند.گویا سیاستهای بانک مرکزی برای تثبیت نرخ ارز، آنقدرها هم موثر نبوده است و در حال حاضر شاهد تلاش ارز برای دستیابی به سطوح بالاتر هستیم. در این میان، سیاست تثبیت نرخ بهدلیل نزدیکی به انتخابات مجلس شورای اسلامی در اسفند نیز نتوانسته مانع رشد دلار در بازار شود. در چنین شرایطی، بازار سهام نیز متاثر از نرخ دلار، در مسیر صعود قرار گرفته است. در چنین اوضاعی، تحرک معاملهگران در سهام شاخصساز که عموما صادراتمحور هستند، به رونق محدود بورس تهران منتهی شده، بااینوجود همچنان بورس تهران در قیاس با سایر بازارهای موازی، عقب مانده است.در شرایطی که نرخ تورم حاکم بر اقتصاد ما حدود ۵۰ درصد برآورد و همزمان نرخ بهره سود بانکی به حدود ۲۳ تا ۲۵ درصد برآورد میشود، نرخ سود سرمایهگذاری در بازار سرمایه منفی خواهد بود، بنابراین سرمایهگذاری در بازار سرمایه در موقعیت کنونی، جذابیت خود را از دست داده است.
حجم نقدینگی یکی از فاکتورهای موثر بر بهای دلار در بازار آزاد است، چراکه سرمایهگذاری برای خرید دلار یکی از سودآورترین بازارهای مالی کشور است. بانظر به حجم نقدینگی قابلتوجه کشور، نرخ دلار رو به رشد پیشبینی میشود. این کارشناس بازار سرمایه در پیشبینی نرخ دلار ظرف ماههای آتی گفت: بهاعتقادمن و باتوجه به حجم نقدینگی کشور، انتظار میرود نرخ دلار در بهار سال آینده به ۵۸ تا ۶۰ هزار تومان برسد، اما در هفتههای پیشرو و با نظر به موعد برگزاری انتخابات، احتمالا از رشد نرخ دلار جلوگیری میشود.ناترازی بانکها، دیگر محرک بهای دلار در بازار آزاد است، بانک مرکزی در ماههای گذشته نتوانسته تراز مالی را در بانکها ایجاد کند. افزایش روند ناترازی بانکها، زمینه اضافهبرداشت از منابع بانکی را فراهم میکند و خود محرک بازار دلار و همچنین سایر بازارهای موازی آن است.تشدید تنش در یمن بعد از عملیات مشترک انگلیس و امریکا علیه حملات حوثیها و توقیف یک نفتکش توسط ایران و تنشهای ایران با کشورهای همسایه، موتور صعود دلار را روشن کرده است. همین تنشها نیز، حکم ریسکهای سیاسی را دارند که مانع رشد و تحرک بورس میشوند.علاوهبراین، در موقعیت کنونی کمبود بودجه دولت در امسال و همچنین سال آینده محرز شده است. تمامی موارد یادشده به صعود بهای اسکناس امریکایی منتهی میشود. همین موضوع نیز میتواند در میانمدت از صعود کمرمق بازار سرمایه حمایت کند. در همین حال، فرآیند تدوین لایحه بودجه و سیاستهای دولت در قبال صنایع و دریافت مالیات حداکثری برای تامین درآمدهای دولت، دیگر چالشی است که روند فعالیت صنایع بورسی را تحتتاثیر منفی قرار میدهد.باتوجه به تمام موارد یادشده، برآورد میشود شاخص کل بازار تا پایان سال به مرز ۲ میلیون و ۳۵۰ هزار واحد برسد. برای پیشبینی عملکرد بازار در بلندمدت نمیتوان رأی کلی داد. بااینوجود، باید اذعان کرد که شرکتهای بورسی از سطح مطلوبیت کافی برخوردار هستند و این بازار بهشدت ارزنده است؛ هرچند همواره موانع بسیاری در مقابل صعود واقعی بورس ایجاد میشوند و زمینه عقبماندگی این بازار را فراهم میکنند.