جایگاه زنان روستایی در اقتصاد خانوار

زنان روستایی ایران نقش تعیین‌کننده‌ در حیات اقتصادی خانوار دارند. بیشتر فعالیت‌های زنان از سنین پایین شروع می‌شود و تا سنین پیری ادامه می‌یابد. از سال ۱۳۷۰ به بعد مطالعات و پژوهش‌ها در زمینه‌های مختلف از ایجاد شرکت‌های تعاونی و اتحادیه‌ها پایه‌ریزی شد و در سال ۱۳۷۵ مطالعاتی در زمینه بیمه قالیبافان انجام شد و در سال ۸۸ بیمه قالیبافان و مشاغل خانگی در مجلس شورای اسلامی ایران به تصویب رسید.

بعد فرهنگی

زندگی زنان روستایی در ابعاد مختلف فرهنگی و اجتماعی خود در صحنه‌های تلاش و سازندگی در تربیت نسل آینده و در بیان احساسات و انتقال جلوه‌های حیات معنوی خود را با نشستن در پشت دار قالی و دیگر تولیدات صنایع دستی بروز می‌دهد. به ثبت نواها و آواها و راز و نیاز خود می‌پردازند و به این امر افتخار می‌کنند این هنرمندان گمنام با خلق آثار هنری به غنای جوامع روستایی می‌پردازند. هر جامعه پویایی که با یک‌سری روابط اجتماعی، تاریخی، ادبی، افسانه‌های اسطوره‌ای و هنری خود زندگی‌اش را تداوم می‌بخشد. جلوه‌های آداب و رسوم و عقاید ملل مختلف با برگزاری مراسم آیینی و شئونات عقیدتی به‌جای‌مانده از اعصار تاریخی گویای این مدعاست.

زنان روستایی در باورها و احیای فرهنگ و اعتقادات منطقه‌ای و ملی نقش اساسی داشته و دارند، بدین ترتیب زنان در مناطق روستایی و صنعت توریسم به لحاظ مبادلات فرهنگی در سطح ملی بر یکدیگر اثر متقابل دارند و از این طریق بسیاری از ارزش‌های هنری و تاریخی و ملی کشورهای تولید‌کننده صنایع دستی به میان مردم ممالک جهان انتقال می‌یابد و عامل صدور ارزش‌های والای فرهنگی خالقان اثر که همانا زنان سختکوش و هنرمندان ماهر و زبردست روستایی است.

نقش آموزش

جامعه نوین جهانی به نقش آموزش در ارتقای کیفی و بهبود معیارهای حاکم بر جوامع پی‌برده و ثمره این درک صحیح پیشرفت‌های شگرفی است که در عرصه‌های گوناگون جوامع حاصل شده است. جامعه ما نیز از این قاعده مستثنا نبوده و نیست و در سایه پیشرفت‌های روزافزون به نتایج قابل‌توجهی دست یافته؛ این در حالی است که در بسیاری از موارد جامعه ما نتوانسته هماهنگ با دیگر جوامع حرکت کند. در این بین آموزش و ترویج می‌تواند کلید رسیدن به واقعیات مورد نظر در جامعه باشد، با ارائه کلاس‌ها و آموزش‌های فنی و کاربردی در زمینه تولیدات صنایع دستی توسط زنان توانایی‌های آنها را در زمینه‌های مختلف بهبود بخشد. در یک فرآیند آموزشی عواملی موثر هستند از جمله:

۱- آموزشگر: روش‌های آموزش، تئوری‌های یادگیری و نیز محدودیت‌های آموزش بزرگسالان را لازم است به‌خوبی شناخته و به کار گیرد، همچنین آموزشگر باید شرایط خاص رفتاری و علمی را داشته و مسائل خاص جامعه و فرهنگ مخاطبان هریک از مناطق کشور را بشناسد.

۲- محتوا و برنامه‌های آموزشی: این فاکتور یکی از ارکان بنیادین آموزش است و ضرورت دارد در هر برنامه آموزشی اهداف کمی و کیفی مشخص باشد. مثلا مرز و مقدار اهداف شناختی، عاطفی یا مهارت‌های فنی و عملی و محتوایی هر یک باید کاملا معلوم باشد.

۳- امکانات: می‌تواند شامل وسایل و مواد آموزشی و کمک‌آموزشی، تجهیزات و تدارکات لازم، خوابگاه و غذا و... باشد.

۴- محیط و فضای آموزشی: شامل عواملی چون نور، صدا، سرما، گرما، ایمنی، سهولت دسترسی، شکل و فضا و عواملی دیگر که به نوبه خود بخش مهمی را دربر می‌گیرند، فضای صمیمی و پر از لطف از نوع رابطه ایجاد‌شده بین آموزشگر و فراگیر است. تمامی عوامل یادشده باید به نحوی کنترل شوند تا تعادل آموزش مطلوب فراهم شود.

تاثیر آموزش بر اشتغالزایی

عمده‌ترین فاکتورهایی که می‌تواند موجب رشد و شتاب آموزش‌های مهارتی شود جدا از نوع، نحوه و چگونگی ارائه آموزش، عواملی است که به‌عنوان آثار پس از اجرای آموزش‌های مهارتی نمود پیدا خواهد کرد. عمده‌ترین پارامترهای ایجاد انگیزه و تمایل در زنان جامعه روستایی برای جذب و گرایش به سمت آموزش‌های مورد نظر نیز همین فاکتورها، یعنی اشتغالزایی و در‌آمد آفرینی آموزش‌های مهارتی ارائه شده است.

درآمدزایی، یکی از عوامل بسیار مهم و تاثیرگذار است که نقش فوق‌العاده ارزنده‌ای در جذب افراد برای ایجاد اشتغال و رشد و توسعه اقتصادی جوامع ایفا می‌کند.

موانع و مشکلاتی که در بخش آموزش برای زنان مشهود است عبارتند از:

۱. عدم سهولت در دستیابی به امکانات آموزشی به لحاظ کمبود زنان مربی در جامعه روستایی

۲. پایین بودن موقعیت فردی و اجتماعی زنان در خانوارها و جامعه

۳. نبود دسترسی به نهاده‌ها و مراکز برای استفاده از خدمات آنان

۴. نبود رشد فرهنگی و نبود تشکل‌های تولیدی در جامعه زنان روستایی

۵. برداشت نادرست برخی برنامه‌ریزان و مجریان در نحوه و چگونگی انتقال تکنولوژی

۶. نبود سنخیت برخی از برنامه‌های آموزشی با نیازها و توانایی‌های آنها

۷_ نبود سیاست‌گذاری‌های مناسب به منظور هدایت تولیدات حاصل از دسترنج زنان روستایی و نبود برنامه‌ریزی مناسب برای توزیع و عرضه محصولات تولیدی