یکی از راهکارهایی که مجلس شورای اسلامی به‌همراه دولت به‌منظور کنترل و مدیریت بازار مسکن عنوان کرده، قانون وضع مالیات بر خانه‌های خالی است. به‌طورکلی قانون مالیات بر خانه‌های خالی را می‌توان به‌عنوان یک قانون مفید و موثر بر ثبات بازار مسکن معرفی کرد. حتی پیش از تصویب و اجرایی شدن این قانون نیز کارشناسان در سال‌های گذشته پیامدهای مثبت اجرای قانون مالیات بر خانه‌های خالی را عنوان کرده بودند. اخذ مالیات از افراد ویژه‌ای که براساس رانت‌های مختلفی توانسته‌اند واحدهای متعددی خریداری کرده و در بازار مسکن سوداگری کنند، از اولویت برخوردار است، اما مسئله قابل‌توجه، وجود ایرادات در شیوه اجرای این طرح است. در گام نخست باید تاکید کرد سازمان امور مالیاتی کشور و به‌طورکلی دولت، نباید مالیات مسکن‌های خالی را به‌عنوان درآمد دولت برداشت کند. هدف مجلس شورای اسلامی از وضع قانون مالیات بر خانه‌های خالی، کسب درآمد دولت نبوده و باید به این نکته مهم توجه داشت، چرا که این مالیات، مالیات تنظیمی بوده و وظیفه اصلی آن، بهبود و کنترل بازار مسکن است، از این رو پیش‌شرط اجرای قانون مالیات بر خانه‌های خالی، نبود نگاه درآمدزایی برای دولت است.

یکی از مهم‌ترین مواردی که سبب شده تا در اجرای طرح مالیات بر خانه‌های خالی تا به امروز ناموفق باشیم، نبود بانک‌های اطلاعاتی دقیق و جامع است. به‌ همین دلیل نقایص اطلاعاتی و خلأ مدیریت جامع در بحث املاک، را شاهد بودیم. در این مدت پیامک‌های اشتباه زیادی برای افرادی که خانه خالی نداشته و ساکن در مسکن خود بودند، ارسال شده و دولت به آنها اعلام کرده که باید مالیات بپردازند، از این‌رو باید همواره بر اهمیت جامع و کامل بودن اطلاعات و همچنین به‌روز بودن آمارهای مهم جامعه تاکید داشت. آخرین آمار موجود برای میزان خانه‌های خالی، به سال ۱۳۹۷ باز می‌گردد؛ طبق آمار منتشرشده در این سال توسط مرکز آمار ایران، در آن زمان حدود ۲میلیون و ۵۰۰ هزار خانه خالی در کل کشور وجود داشت که از این میزان، ۵۰۰ هزار خانه خالی مربوط به استان تهران بود. براساس این آمار منتشرشده، ۲۵۰هزار خانه خالی در شهر تهران و حدود ۲۵۰خانه خالی در اطراف تهران و شهرهای تازه‌ ‎ تاسیس این استان وجود داشت. بعد از این سال تاکنون آمار جدیدی از سوی دولت مبنی بر تعداد مسکن خالی در کشور منتشر نشده است. در سال‌های اخیر با رشد بهای مسکن و به‌ویژه کاهش قدرت خرید و اجاره مردم، خانه‌هایی که در قالب مسکن مهر و در شهرهای اطراف تهران ساخته شده بودند، به‌فروش رفته و بخشی از این میزان خانه‌های خالی پر شده‌اند. خانه‌های خالی موجود در کلانشهرها به‌ویژه تهران نیز بیشتر مربوط به خانه‌های لوکس بوده که توسط افراد سوداگر یا حتی برخی از بانک‌ها ساخته شده‌اند. متاسفانه دیده شده در سال‌های اخیر برخی بانک‌ها برخلاف قانون وارد بازار مسکن شده و به ساخت پروژه‌های مسکونی با متراژهای بالا پرداخته‌اند. باید خاطرنشان کرد دهک‌های متوسط و ضعیف جامعه توانایی خرید یا حتی اجاره این نوع خانه‌ها را نداشته و از این‌رو هدف ساخت املاک لوکس را می‌توان سرمایه‌گذاری، بنگاهداری و در نهایت سوداگری در بازار معرفی کرد. این دست خانه‌ها به‌طورمعمول در بازار عرضه نمی‌شوند؛ حتی در صورت عرضه نیز خواهان چندانی برای خرید یا اجاره این املاک وجود نداشته و در نهایت همچنان خالی می‌مانند. افرادی که این دست خانه‌ها را ساخته‌اند، بیشتر قصد سوداگری و ایجاد فضای منفی قیمتی در بازار دارند تا بتوانند ارزش دارایی‌های خود را افزایش دهند.

همان‌طور که در ابتدا یاد شد، به‌طورکلی می‌توان قانون مالیات بر خانه‌های خالی را طرحی مناسب و اثرگذار بر بازار مسکن توصیف کرد. این نوع مالیات در تمامی کشورهای توسعه‌یافته جهان نیز وجود دارد، اما باید به این نکته همواره تاکید داشت که توازن بین عرضه و تقاضا در بخش مسکن ایران، وجود ندارد؛ به‌بیانی دیگر، با برقراری مالیات بر خانه‌های خالی و عرضه این مسکن‌ها در بازار، تقاضای بازار اقناع نخواهد شد. در تولید مسکن بسیار عقب هستیم و این موضوع در کنار سایر مشکلات و محدودیت‌های موجود، سبب شده تا طرح‌های مثبت تدوین‌شده برای ساماندهی بازار مسکن، بی‌اثر باشند.