دولت به اعتبار اسناد تجاری توجهکند
محمود بهشتیان - کارشناس ارشد گمرک
در تجارت جهانی، مهم ترین مسئله، اعتبار طرفین برای انجام معاملات است. در سال های اخیر و با تشدید تحریم ها علیه ایران، ایران در بسیاری از نقل وانتقالات بانکی و اعتباری خود دچار مشکل شد.
همین مسئله فعالیت های بازرگانی تجار ایرانی را موردهدف قرار داد و ضمن افزایش هزینه ها، در برخی مواقع تبادلات تجاری را غیرممکن کرد.
دولت ها در ادوار گذشته همواره به دنبال راهی برای کاهش فشارهای تحریمی و دور زدن موانع تجارت بودند و در این راستا برنامه های متعددی را در پیش گرفتند. این راهکارها در برخی مواقع با شکست همراه و در بعضی موارد نیز موفقیت آمیز بود، اما تجارت با اعتبار، همواره یکی از ضعف های جدی ایران بوده و مسئله ای است که باعث شده بسیاری از فعالیت ها با مشکلات جدی همراه باشند. چندی پیش، حضور ایران در سازمان همکاری شانگهای قطعی شد و دولت سیزدهم، توسعه تجارت با کشورهای عضو این سازمان را جزو اهداف اصلی خود عنوان کرد.
کاهش هزینه های تعرفه ای، بهبود بسترهای معاملاتی و سایر موارد این چنینی جزو برنامه های اعلام شده بود و می توان آن را مثبت ارزیابی کرد. یکی از برنامه هایی که دولت قصد دارد تا با اجرایی کردن آن، به مشکلات تجارت با اعتبار بازرگانان ایرانی خاتمه دهد، بحث جایگزینی بیمه قراردادهای تجاری به جای اعتبار اسناد بانکی در روابط تجاری با کشورهای منطقه به ویژه کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای است. پیش از پرداختن به ابعاد این راهکار، ابتدا باید به اسناد و مدارک معتبر در عرصه تجارت جهانی و عملکرد آنها توجه داشته باشیم. حدود یک سده پیش، اتاق بازرگانی بین المللی به منظور ساماندهی فعالیت های تجاری در ابعاد جهانی و سهولت روابط اقتصادی میان کشورها، تشکیل شد. هدف اتاق بازرگانی بین المللی ( ICC ) دفاع از بخش خصوصی کشورها و تلاش برای توسعه و تسهیل تجارت داخلی و خارجی است. این اتاق بازرگانی باید مقرراتی را در اموری از قبیل همسان سازی مقررات بین المللی بانک ها، اینکوترمز، اعتبارات اسنادی، ضمانتنامه ها و موارد دیگری به کشورها برای انجام فعالیت های تجاری ارائه دهد.
به منظور تحقق نظام بخشی در فعالیت های جهانی، اتاق بازرگانی بین المللی اسناد مشخصی را به عنوان مدارک معتبر در امر تجارت جهانی به رسمیت شناخته که یکی از آنها بحث اعتبار اسناد بانکی یا LC است.
حال دولت اعلام کرده این سازمان در نظر دارد تا در همکاری با کشورهای عضو شانگهای، بیمه قراردادهای تجاری را جایگزین اعتبار اسناد بانکی ( LC ) قرار دهد. به نظر می رسد این اقدام به منظور کاهش فشارهای تحریمی علیه ایران است، چرا که همچنان ایران در مسئله پیوستن به سوئیفت و سایر موارد مربوط به نقل وانتقالات پول در امور تجاری و همچنین اعتبارسنجی مشکل دارد و مسئولان دولتی به دنبال راهکارهای جایگزین برای این مسائل هستند، اما بیمه قراردادهای تجاری جزو اسناد شناخته شده برای تجارت جهانی نیست و این یک مسئله مهم در اجرایی شدن هدف سازمان توسعه تجارت است. غیر از مشکل اعتبار بیمه های تجاری، هنوز روند و سازکار مشخصی برای جایگزینی بیمه های قراردادهای تجاری عنوان نشده و این یک خلأ مهم دیگر در اجرای این مورد به نظر می رسد، چرا که در گام نخست باید تمامی کشورها ضمن اعلام موافقت خود، به مکانیزم مشترکی برای اجرای این هدف دست یابند. بعید به نظر می رسد مذاکره با کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، در مدت زمان کوتاهی به نتیجه برسد و این اقدام عملیاتی شود، چرا که هنوز سازکار به طوردقیق در نظام پولی و بانکی ایران مشخص نیست. توجه به این نکات، برای تغییر روند تجارت بین المللی و رسیدگی به جزئیات، اصل مهمی است که دولت باید به آن نظر داشته باشد.