ماشینآلات فرسوده ایمنی را کاهش میدهد
حجتالله دریانی-فعال معدن زغال سنگ
وجود عرصه مناسب برای واردات تجهیزات فعالیتهای معدنی، یکی از مواردی است که بر رشد و توسعه بخش معدن و صنایع معدنی کشور بسیار موثر است. از این رو، این موضوع به دلیل دارا بودن نقایص فراوان، همواره دغدغه فعالان بخش معدن و معدنکاران در کشور است. لازم به یادآوری نیست که در صورت کمبود ماشینآلات در فعالیتهای معدنی، صاحبان معادن دچار مشکل شده و چرخ بخش معدن و صنایع معدنی کشور لنگان خواهد شد. تکیه بر تولیدات داخلی در این حوزه سالها پیش در دستور کار قرار گرفت که ضمن همراهی موافقان و مخالفان متعدد، پروژه ناتمام رها شد و ایران همچنان به واردات تجهیزات معدنی وابسته است. با وجود این، قیمت بالای ارز و کمبود حمایتهای دولتی، واردات را برای صاحبان معادن دشوار کرده و بسیاری از فعالان این حوزه با ماشینآلات فرسوده در حال معدنکاری هستند. میتوان گفت تمام ماشینآلات موجود در فعالیتهای معدنی کشور بهویژه در معادن زغال سنگ، وارداتی هستند چراکه ماشینآلات فعالیتهای این بخش (چه در معدنکاری و چه در حملونقل) باید ویژگیهای معین و استانداردهای مشخصی داشته باشند که تنها تجهیزات وارداتی این مشخصهها را دارند. بنابراین اغلب
معادن کشور (بهویژه معادن زغال سنگ) از ماشینآلات خارجی استفاده میکنند. اما چالشی که امروزه در معادن وجود دارد، فرسودگی این تجهیزات است که برخی مشکلات را برای فعالیتهای معدنی به وجود آورده و از سرعت اقدامات این بخش کاسته است. به عبارتی دیگر، کهنه بودن و فرسودگی ماشینآلات فعال در معادن، یکی از معضلاتی است که برای رفع آن باید اقداماتی جدی صورت گیرد. از سوی دیگر، باید توجه کرد ماشینآلاتی که امروزه برای فعالیتهای معدنی توسط صاحبان معادن وارد میشود، با ارز آزاد بوده و به همین دلیل واردات این تجهیزات مبالغ سنگینی را میطلبد که تامین آن برای فعالان معدنی دشوار است. وی در ادامه تصریح کرد: به عبارت دیگر، واردات ماشینآلات معدنی با ارز آزاد برای صاحبان معادن دشوار بوده و هیچگونه حمایت دولتی برای سهولت تامین ارز برای معدنکاران درنظر گرفته نشده است. به همین دلیل فعالان معدنی توانایی تعویض تجهیزات کهنه با نو را نداشته و مجبور به استفاده از ماشینآلات فرسوده هستند. میتوان گفت یکی از مهمترین مشکلات امروزه صاحبان معادن و فعالان معدنی، کمبود حمایتهای دولتی برای تهیه ارز واردات ماشینآلات و تجهیزات معدنی به
کشور است.
در سالهای گذشته مشاهده شده برخی شرکتهای داخلی به سمت تولید تجهیزات و ماشینآلات فعالیتهای معدنی حرکت کرده تا معادن را از واردات آنها بینیاز کنند. اما در این مسیر دلایل متفاوتی باعث به سرانجام نرسیدن این اهداف شده و همچنان واردات تنها راه تامین تجهیزات فعالیتهای معدنی است. از جمله این دلایل میتوان به کمبود استانداردهای مورد نیاز فعالیتهای معدنی در تولیدات داخلی اشاره کرد. همچنین به دلیل آنکه نیاز کشور بسیار بیشتر از میزان تولیدات شرکتهای داخلی بوده و همچنین تیراژ این تولیدات به اندازهای نبود تا بهای تمامشده آن قابلرقابت با تجهیزات مشابه خارجی باشد، موفق به تصاحب بازارهای داخلی نشدند.
به عبارت دیگر، واردات تجهیزات خارجی نسبت به خرید تولیدات داخلی برای صاحبان معادن بهصرفهتر بود. لازم به توجه است که برخی شرکتها برای مدتی توانستند تجهیزاتی با قیمت قابلرقابت و مناسب به بازار عرضه کنند. اما از آنجا که این ماشینآلات در تامین استانداردها و ویژگیهای لازم فعالیتهای معدنی از جمله اقدامات مرتبط با زغال سنگ ناتوان بودند، حضور آنها در معادن منتفی شد. خوشبختانه ما برای تامین تجهیزات مورد نیاز خط تولید و فعالیتهای معدنی زغال سنگ، مشکلی نداریم. به عبارتی، درحالحاضر معادن زغال سنگ تجهیزات و ماشینآلات مورد نیاز خود (چه برای فعالیتهای معدنی و چه اقدامات مربوط به حملونقل) را بدون محدودیت و ممنوعیت از راه واردات محصولات خارجی تامین میکنند.
بحثی همواره پیرو ممنوعیت واردات تجهیزات راهسازی و معدنی مطرح است که شامل تجهیزات در حال تولید در کشور است. به معنای دقیقتر برای واردات ماشینآلات راهسازی و معادن که تولیدکننده داخلی توانایی تامین آنها برای صنایع و معادن را دارد، مانع ایجاد شده است. اما تجهیزاتی که در رده تولیدات شرکتهای کشور نبوده و تولیدکننده داخلی توانایی ساخت و تامین الزامات و استانداردهای آن را ندارد، میتوان وارد کرد و محدودیتی وجود ندارد.