در سال زراعی جاری الگوی کشت برای نخستین‌بار برای استان در بخش محصولات باغی و زراعی ابلاغ شد، در سال‌های پیش تر برای ۴محصول گندم، جو، کلزا و چغندر کود یارانه‌ای در نظر گرفته می‌شد. از مزایای الگوی کشت این بود که تمامی محصولات زراعی و باغی براساس سطح ابلاغی الگو کود و بذر یارانه‌ای شامل آنها شده است. اهمیت الگوی کشت در این استان به‌خاطر نقش آن در احیای دریاچه ارومیه بسیار بالاست، چرا که با رعایت آن مدیریت بهینه مصرف آب بالا می‌رود و صرفه‌جویی در مصرف آب محقق می‌شود و این موضوع به صورت جدی پیگیری می‌شود. به‌گفته کارشناسان، معیشت، گردش مالی و اقتصاد استان وابسته به تولیدات بخش کشاورزی است و مسیر توسعه این استان از بخش کشاورزی می‌گذرد و توجه به تدوین برنامه‌های کاربردی در این زمینه یک ضروروت اجتناب‌ناپذیر است.

کشت جایگزین، راهی برای بقای کشاورزان ارومیه

به گفته معاون اول رئیس‌جمهوری، یکی از آسیب‌های جدی به دریاچه ارومیه ناشی از برداشت‌های غیرمجاز و گسترش چاه‌های غیرمجاز است که باید برای مدیریت این موضوع تدابیر لازم اندیشیده شود.

محمد مخبر با توجه به گزارش‌های ارائه شده درخصوص مصرف ۴، ۷ میلیارد متر مکعب آب برای محصولات کشاورزی، مدیریت منابع آب حوضه دریاچه ارومیه و تعیین الگوی کشت را گامی ضروری برای احیای این دریاچه دانست و در نشست ۶ شهریور ۱۴۰۲، وزرای نیرو، جهاد کشاورزی و استاندار آذربایجان غربی به عنوان دبیر ستاد ملی احیای دریاچه ارومیه را مکلف کرد در اسرع وقت برنامه‌ای دقیق برای مدیریت منایع آب تدوین کنند به نحوی که در این برنامه موضوع معیشت کشاورزان و کشت جایگزین را نیز مدنظر قرار دهند تا کشاورزان متحمل آسیب نشوند.

معاون اول رئیس‌جمهوری تصریح کرد: باید با اقدامات سخت‌افزاری و نرم افزاری و از طریق مدیریت منابع آب شرایطی را فراهم کنیم تا حقابه دریاچه ارومیه تا حد امکان تامین و از آسیب به این دریاچه جلوگیری شود.

ابلاغ سطح زیر کشت آبی

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان‌غربی گفت: سطح الگوی کشت ابلاغی اراضی آبی در مجموع ۴۲۰ هزار هکتار است که ۳۰۲ هزار و ۱۲۶ هکتار اراضی آبی زراعی و ۱۱۸ هزار هکتار اراضی آبی باغی تعریف شده‌است. خسرو شهبازی افزود: پارسال در سطح ۱۰۴ هزار هکتار گندم آبی کشت شده در استان بود و امسال با ۶۷۱هزار تن خرید گندم رکورد آن شکسته شد که ۲۵ هزار تن آن گندم بذری بوده ‌است و این استان امسال به رتبه پنجم کشوری در خرید گندم دست یافتیم.

وی ادامه داد: پیش‌بینی می‌شود تولید امسال بیش از ۹۵۰ هزار تن باشد و مرغوبیت و پاکی گندم تولیدی استان بالا بوده و درصد سن‌زدگی، آفت مفید و غیرمفید این محصول زیر یک درصد است (میزان سن‌زدگی ۰.۲۴ و ۰.۴۶ آفت مفید و ۰.۶۴ آفت غیر مفید و رطوبت آن حدود ۰.۰۹ است.)

شهبازی گفت: ارتقای میزان تولید در هکتار نیز مورد توجه بوده و در گندم آبی از ۴.۲ به پنج تن در هکتار و در گندم دیم از ۱.۱ به ۱.۵ تن در هکتار رسیده‌ است که در نتیجه بارش‌های مطلوب‌، مدیریت به نژادی و به زراعی به همراه زحمات زارعان و کارشناسان بخش بوده ‌است.

تحقق ۹۰ درصد الگوی کشت ابلاغی

براساس اظهارات معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی در سال زراعی گذشته موفقیت سازمان در اجرای الگوی کشت ابلاغی بیش از ۹۰ درصد بوده است. حتی در محصولاتی مثل گندم ۱۲ درصد کشت اضافه انجام شد که در راستای الگو و به نفع آن بوده‌است چرا که گندم یک محصول کم‌آب‌بر است.

علی دیانتی بیان کرد: تنها محصولی که سال گذشته موفق به رعایت در الگوی ابلاغی نشدیم کلزا بود، چرا که سطح ابلاغی ۸هزار و ۵۰۰ هکتار بود و سطح زیر کشت ما ۲ هزار و ۴۰۰ هکتار بود، که ابلاغ دیر هنگام و عدم تامین آب در زمان کشت از عوامل کاهش سطح زیر کشت آن بوده‌است.

اما به گفته وی امسال الگوی ابلاغی سطح کلزا ۵هزار هکتار تعیین شده و لازم است همه ادارات مرتبط و کارکنان جهادکشاورزی در جهت تحقق آن تلاش مضاعف داشته باشند.

شناسایی۳هزار و ۸۰۰ هکتار مزرعه برای کشت کلزا

دیانتی با اشاره به اینکه تاکنون ۳هزار و ۸۰۰ هکتار برای کشت کلزا شناسایی شده‌، گفت: بذر و کود آن تامین شده‌است و کشاورزان باید به مراکز جهادکشاورزی در شهرستان‌ها برای عقد قرارداد مراجعه کنند.

وی اضافه کرد: برنامه افزایش سطح زیر کشت دانه‌های روغنی در دیمزارهای استان هم در دست اجراست که گلرنگ و کاملینا در این زمینه کشت می‌شود و ۲ هزار هکتار هم سطح ابلاغی محصول کاملینا تعریف شده‌است.

کاهش سطح زیر کشت چغندرقند

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی اظهار کرد: در بخش چغندر قند که یک محصول پر آب بر است و به خاطر این موضوع همواره زیر سوال و الگوی کشت ابلاغی ۳۱ هزار هکتار است که ۳۰ هزار و ۶۰۰ هکتار در سال زراعی جاری زیر کشت رفته‌ و نزدیک به ۷ تا ۸هزار هکتار سطح زیر کشت کاهش یافته است.

وی گفت: در بخش چغندرقند که یک محصول پر‌آب‌بر است الگوی کشت ابلاغی ۳۱ هزار هکتار است که ۳۰هزار و ۶۰۰ هکتار در سال زراعی جاری زیر کشت رفته‌ و نزدیک به ۷ تا ۸هزار هکتار سطح زیر کشت کاهش یافته‌است.

دیانتی ادامه داد: ۱۰ هکتار کشت نشایی و نزدیک به هزار هکتار آرایش کشت ۴۰ در۶۰ و یا ۲۵ در ۵۰ داشتیم که در راستای کاهش مصرف آب بوده‌است. همچنین استفاده از نوار تیپ در این محصول در ۵۵۰ هکتار انجام شده و در سال‌های آتی تمامی محصولات ردیفی و بهاره را می‌خواهیم با آبیاری قطره‌ای آبیاری کنیم.

۸۵ درصد آبیاری با نوار تیپ

دیانتی افزود: سطح ابلاغی گوجه فرنگی امسال ۵هزار و ۳۰۰ هکتار، ۲ هزار و ۴۵۰ هکتار پیاز و یک‌هزار و ۶۸۴ هکتار سیب‌زمینی است؛ سطح ابلاغی کاملا رعایت شده و ۳۷۱ هزار تن پیش‌بینی تولید گوجه‌فرنگی، ۵۲ هزار تن سیب‌زمینی و بیش از ۱۷۰هزار تن هم محصول پیاز استان برای امسال خواهد بود. براساس اظهارات وی رعایت الگوی کشت موجب شده تا صرفه‌جویی ۴۰ درصدی در این بخش محقق و آب صرفه‌جویی شده در خارج از فصل کشت به سمت دریاچه ارومیه رهاسازی شود.

وی گفت: الگوی کشت برای محصولاتی دیگر هم تعریف شده برای نمونه ۱۶هزار هکتار جو در برنامه ابلاغی است و در یونجه ۷۲هزار و ۵۰۰ هکتار سطح ابلاغی بوده که رعایت شده‌است.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌غربی اظهار کرد: ۶۵ هزار هکتار باغ سیب درختی و ۲۲ هزار هکتار انگور آبی و دیمی دراستان وجود دارد که در این باغ‌ها رعایت الگو شده‌است.

براساس گفته‌های دیانتی، سال گذشته در مجموع سطح زیر کشت این محصولات ۱۲۰ هزار هکتار بود و هدف‌گذاری بیش از سطح فوق در سال زراعی پیش رو است.

وی درباره علت اصلی افزایش تولید گندم در استان باوجود تنش‌های خشکسالی در مزارع گفت: بارندگی سوم و چهارم خرداد به خصوص در جنوب استان مطلوب بود هر چند ۶۰ هزار هکتار از اراضی دیم استان در مرکز و شمال تحت تاثیر تنش خشکسالی دچار آسیب شد اما با بارش‌های ۲۵ تا ۴۰ میلیمتری (در سطح تنش دیده از کمبود بارندگی) تا حدودی جبران شد.

وی اضافه کرد: از سوی دیگر نیز طرح جهش تولید در دیمزارها به‌عنوان یک طرح ملی در دست اجراست. در این راستا حمایت‌های خوبی از نظر کود و بذر انجام شده به طوری‌که ۷۶ تن بذر در زمان کشت توزیع و ۵۵ تن اسیدهای امینه در زمان داشت در اختیار کشاورزان قرار گرفت.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌غربی اظهار کرد: ۴۱۸ هزار هکتار سطح کل اراضی دیم آذربایجان‌غربی است که پارسال ۲۹۱هزار هکتار در طرح جهش تولید قرار گرفت. این سطح امسال به ۳۵۰هزار هکتار ارتقا یافته و درصدد هستیم ۹۰درصد اراضی دیم استان مطابق با اهداف این طرح کشت شود.

وی اضافه کرد: افزایش تنوع محصولات در دیمزارها به‌ویژه در دانه‌های روغنی، نباتات علوفه‌ای، گیاهان دارویی و حبوبات مدنظر است و می‌خواهیم از آیش زرد به آیش سبز برسیم تا هم به اقتصاد دیمکاران و هم به حاصلخیزی خاک کمک و هم جلوی فرسایش خاک گرفته شود.

سخن پایانی

کارشناسان این حوزه معتقدند که تعطیلی کشاورزی غیرممکن است اما تغییر روش‌های آبیاری، تغییر در آرایش کشت و کاهش سطح محصولات پر آب بر و افزایش سطح محصولات کم آب بر از روش‌هایی است که به صرفه جویی در مصرف آب و مصرف بهینه کمک می‌کند. براساس اظهارات معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان غربی اصلاح باغات درجه ۲ نیز از برنامه‌های جهادکشاورزی است و با رعایت اصول بهداشتی به باروری باغات موجود کمک می‌شود. همچنین حذف و جایگزینی باغات درجه ۳ جزو اهداف این سازمان است و از ارقام جدید که پایه رویشی هستند، استفاده خواهد شد و حتی یارانه هم در این راستا به باغداران داده می‌شود.