انتظار ایران از عمان چیست؟
میرجواد میرگلوی بیات-کارشناس ارشد مسائل عمان
کشور عمان بهعنوان کشوری بیطرف در منطقه بهطور پیوسته دارای ثبات بالای اقتصادی و سیاسی است و روابط سیاسی و اقتصادی بسیار خوبی با کشورهای اروپایی و امریکا دارد. اقتصاد عمان یکی از باثباتترین اقتصادهای کشورهای GCC است و نرخ تورم پایین در این کشور و افزایش میزان مازاد بودجه آن در سالهای اخیر هم تاییدی دیگر بر این مسئله است. ورود عمان به سازمان تجارت جهانی و توافقنامههای تجارت آزاد و هزینههای گمرکی این کشور با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس از عوامل موفقیت این کشور در منطقه است. باتوجه به موارد یادشده عمان پایگاه خوبی برای صادرات مجدد کالاست و میتوانیم از این کشور برای صادرات کالا به کشورهایی که دسترسی نداریم استفاده کنیم. ارزآوری یکی از مهمترین مزیتهای این صادرات مجدد برای ایران است. عمان کشوری با ۵ میلیون نفر جمعیت است که سالانه ۳ میلیون گردشگر بهطور میانگین یک هفته در این کشور اقامت دارند که همین مورد بازار مصرفی خوبی برای ایران ایجاد میکند. همچنین تولید در این کشور، ضعیف و نیازمند واردات بسیاری از اقلام است که از کشورهای دوردست مانند برزیل و شرق آسیا وارد میشود، اما ایران با افزایش مراودات میتواند جایگزین این کشورها شود. از سوی دیگر بهدلیل درآمد سرانه بالا در عمان که حدود ۱۷ هزار دلار است و رواج مصرف، این بازار برای ایران مناسب است، زیرا جمعیت ۵ میلیون نفری این کشور به مواد خوراکی، مصالح ساختمانی، خدمات آموزشی و پوشاک نیاز دارند.
از سوی دیگر بهدلیل تحریمهای موجود امکان تجارت و انتقال پول با بسیاری از کشورها فراهم نیست که استفاده از ظرفیتهای عمان در این زمینه میتواند گزینه مناسبی برای افزایش مراودات باشد. در واقع عمان راهی برای دور زدن تحریمها است. همچنین عمان براساس مذاکرات صورت گرفته برخی از منابع بلوکهشده ایران را در اختیار گرفته و به واردات کالاهای اساسی و ضروری ما کمک میکند.همچنین هدف تجارت ۳ میلیارد دلاری ایران و عمان در بازه زمانی ۵ساله قابلتحقق است، زیرا میزان مبادلات تجاری ایران و عمان در سال ۱۴۰۱ به یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار رسیده است. عمان پلی میان ایران و کشورهای حاشیه خلیجفارس و کشورهای شرق افریقا است و بنادر عمان با کشورهای بسیاری ارتباط مستقیم دارد. از سوی دیگر عمان با ۲۷ کشور دنیا تعرفه گمرکی صفر برقرار کرده و طبق توافقات صورت گرفته، ایرانیها میتوانند ۳۰ درصد پایانی فرآوری محصولات خود را در این کشور انجام دهند و محصول نهایی را بهعنوان ساخت عمان با تعرفه صفر به کشورهای مختلف از اروپا تا شرق آسیا صادر کنند که این امتیاز مثبتی است. البته این توافق جدی نیست و میتوان در حد بستهبندی کالا روی آن حساب کرد.
باوجود مزیتهای یادشده متاسفانه امکان ایجاد حساب ارزی در این کشور وجود ندارد. یکی از موانع موجود مربوط به جابهجایی پول در صرافیها است که بهدلیل نبود صرافیهای قانونی ایران در عمان، تجار با مشکلات بسیاری روبهرو هستند. باتوجه به رابطه سیاسی، موقعیت جغرافیایی و فرهنگی خوبی که میان دو کشور برقرار است، میتوان به تحقق این هدف امیدوار بود. عمانیها بهدلیل اشتراکات زیاد با ایرانیها علاقه بسیاری به فعالیت در کشورهای هم دارند. در ۲ سال اخیر نیز ارتباطات خوبی میان سران، معاونان و وزرای دو کشور برقرار شده، اما باید سفارت ایران در عمان تقویت شود و نیروهای اقتصادی بیشتری را در آن مستقر کنیم. البته نباید این نکته را فراموش کرد که تمایل این کشور برای مراودات با ایران بهدلیل ارائه محصول باکیفیت با نرخ مناسب و رفتار حرفهای است که در صورت از بین رفتن هر یک از آنها عمان بهراحتی سراغ سایر کشورها خواهد رفت.همچنین حجم واردات ایران از عمان در سال ۱۴۰۱ نیز نسبت به سال ۱۴۰۰ رشد ۲۹ درصدی را نشان میدهد. واردات ایران از عمان در سال گذشته ۹۴۲ میلیون و ۲۰۲ هزار و ۴۵۸ کیلوگرم به ارزش ۸۰۰ میلیون دلار بوده است. در مجموع حجم مراودات تجاری دو کشور در سال ۱۴۰۱، رشد ۴۱ درصدی داشته است. مجموع مبادلات تجاری دو کشور در سال ۱۴۰۱ معادل ۱.۸۸۷ میلیارد دلار بوده است.در مجموع صادرات ایران به عمان در سال ۱۴۰۱ رشد بیشتری را نسبت به واردات تجربه کرد، زیرا طبق جداول گمرک، در ۱۲ ماهه سال گذشته بیش از ۳ میلیون و ۳۴۲ هزار تن کالای ایرانی در قالب ۶۴۵ کد تعرفه مختلف به عمان صادر شده که ارزشی بیش از ۲۹ هزار و ۷۷۰ میلیارد و ۹۹۰ میلیون تومان معادل یک میلیارد و ۸۷ میلیون و ۲۱۹ هزار و ۲۵۶ دلار داشته است. این اعداد و ارقام رشد ۴۵ درصدی را از نظر وزنی، ۷۸ درصدی را از نظر ارزش ریالی و افزایش ۵۲ درصدی را از نظر ارزش دلاری نسبت به صادرات ایران به عمان در سال ۱۴۰۰ نشان میدهد. این روند صعودی عمان را از شریک دهم به هشتمین مشتری کالای ایرانی تبدیل کرده است.