رقیب سرسخت بورس
از سال گذشته و پس از ریزش‌های متوالی بورس، بخش بزرگی از نقدینگی از این بازار خارج شد و بازار رمزارزها یکی از مقاصد اصلی نقدینگی مردم از سال گذشته بود.
رشد غافلگیرکننده بازار رمزارزها از سال گذشته و رکوردشکنی‌های متعدد در این حوزه، مردم و صاحبان سرمایه را بیش از پیش به حضور در این بازار ترغیب کرد. چندی پیش نیز ادعا شد ۷ تا ۱۲ میلیون ایرانی در بازار رمزارزها فعالیت می‌کنند و در ادامه این ادعا مطرح شد که مبلغ تراکنش‌های ارز دیجیتال از مجموع معاملات بازار سرمایه در ایران بیشتر است. با این وجود، این احتمال می‌رود که ورود گسترده و هیجانی مردم به بازار رمزارزها لزوما نتیجه مثبتی به‌دنبال نداشته باشد و هیجانات کاذب در بازار سهام دوباره تکرار شود. در ادامه زمزمه‌هایی از تلاش سازمان بورس برای ساماندهی بازار رمزارزها مطرح شد. مجید عشقی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار نیز چندی پیش تاکید کرد: «درباره معامله رمزارزها در بورس ایران پیشنهادهایی ارائه‌شده مبنی بر اینکه رمزارزهایی که در داخل کشور تولید شده‌اند، در قالب صندوق سرمایه‌گذاری معامله شوند.» وی افزود: «البته تاکنون تصمیم‌گیری نهایی درباره معامله رمزارزها در بازار سرمایه ایران اتخاذ نشده است.»
رفع ریسک‌های غیرسیستماتیک
شهیرمحمدنیا، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو باصمت و در ارزیابی اظهارات رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار مبنی بر پیشنهاد معامله رمزارزها در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس، گفت: در حال‌حاضر ابعاد این طرح یا پیشنهاد به‌دقت روشن و مشخص نیست. به‌ویژه آنکه چندی است موضوع رمزارزهای داخلی نیز مطرح‌شده است. درنتیجه روشن نیست در پیشنهاد یادشده قرار است رمزارزهای داخلی در قالب صندوق سرمایه‌گذاری در بورس عرضه شوند یا رمزارزهای جهانی. همین گنگ بودن نیز ارزیابی این طرح را دشوار می‌کند.
وی در ادامه گفت: استفاده از صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای خرید رمزارزها، مزیت‌های متعددی برای مردم که از دانش کافی برای ورود به این حوزه برخوردار نیستند، به‌دنبال دارد. یکی از بزرگ‌ترین مزیت‌های استفاده از صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای خریدوفروش رمزارزها و سرمایه‌گذاری در این بازار این است که شما سبدی از این ارزهای دیجیتال را خریداری می‌کنید. تنوع در سبد خرید، منافع خریداران را تامین می‌کند. منابع علمی تاکید دارند اگر در چینش سبدهای مالی، ۱۲ تا ۱۵ رمزارز گوناگون را خریداری کنید، تا ۹۰ درصد ریسک‌های غیرسیستماتیک پوشش داده می‌شود. در همین حال، چنانچه تنوع این سبد به ۳۰ مورد افزایش یابد، تمامی ریسک‌های غیرسیستماتیک پوشش داده می‌شود. البته باید تاکید کرد تنوع‌بخشی در سبد خرید هیچ تاثیری بر ریسک‌های سیستماتیک ندارد.
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه افزود: با این وجود و در حالت کلی باید تاکید کرد بازار رمزارزها از اثرگذاری منفی بر عملکرد بازار سرمایه برخوردار است، چراکه حکم بازار رقیب را برای بورس دارد. بدین‌ترتیب باید اقرار کرد عرضه رمزارزها در بورس به نفع سهامداران نیست، هرچند می‌تواند عوایدی را نصیب سازمان کند.
محمدنیا گفت: از سال گذشته شاهد ریزش قابل‌توجه بازار ارز بوده‌ایم، بخشی از سرمایه خارج‌شده از بورس جذب بازار رمزارز شده است. کما اینکه چندی پیش اعلام شد، ۴.۵ درصد بین‌کوین جهان در ایران تولید یا خریداری می‌شود. البته بخشی از این سهم را می‌توان ناشی از دلایل سیاسی دانست.
ایران در چند سال اخیر با تحریم‌های جدی روبه‌رو بوده و نپذیرفتن اف‌ای‌تی‌اف نیز مبادلات مالی ما را در سطح بین‌المللی دشوار کرده است. در چنین شرایطی، رمزارزها به‌عنوان راهکاری برای تبادلات مالی بدون ردیابی، موردتوجه هستند؛ بنابراین در چنین فضایی مردم نیز به سرمایه‌گذاری در این حوزه سوق داده شده‌اند.
محمدنیا در ادامه درباره رشد قابل‌توجه بازار رمزارزها در ماه‌های گذشته، سقوط آن و همچنین ریسک‌های این بازار گفت: اجرای سیاست‌های انبساطی از سوی اقتصادهای بزرگ همچون امریکا، چین، اتحادیه اروپا و.... نقدینگی مردم را در این کشورها افزایش داد. خواه‌ناخواه بخشی از این مازاد پول به سمت بازار رمزارزها رفت و تقاضای زیادی را در این بازار فراهم کرد که به رشد ارزش آنها منتهی شد.
با این وجود، رصد شرایط اقتصادی حاکم بر دنیا حکایت از آن دارد که این سیاست‌های اقتصادی ادامه نمی‌یابد. بدون تردید در سایه تغییر این سیاست‌ها و شروع سیاست‌های مالی انقباضی، ورود بازار رمزارزها به رکود عمیقی خواهیم بود؛ بنابراین در چنین شرایطی، تشویق مردم به سرمایه‌گذاری در این بازار توصیه نمی‌شود.
بازار رمزارزها روی خط اقبال
کیومرث کرمانشاهی، کارشناس اقتصاد در گفت‌وگو باصمت اظهارکرد: بازار رمزارزها در ماه‌های گذشته با اقبال عمومی قابل‌توجهی روبه‌رو شده است. در چنین شرایطی، دولت از طرح‌ریزی برنامه‌هایی برای طراحی رمزارزهای داخلی سخن گفته است. با این وجود، باید تاکید کرد ورود ناگهانی و بدون پشتوانه ما به موضوع رمزارزها مثبت ارزیابی نمی‌شود.
این کارشناس اقتصاد در ادامه گفت: ورود به حوزه ارزهای دیجیتال و توسعه فعالیت در این بخش نیازمند ارتقای زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری است. در همین حال و همزمان باید بسترهای حقوقی و قضایی نیز فراهم شود. در غیر این‌صورت، ورود بدون برنامه به این بخش، چالش‌زا خواهد بود.
این کارشناس اقتصاد در ادامه افزود: فعالان اقتصادی و مردم در طول سال‌های گذشته و با وجود فشارهای ناشی از شرایط اقتصادی و تحریم، با چالش‌های جدی روبه‌رو شده‌اند. سرمایه بسیاری از مردم تحت‌تاثیر فشارهای ناشی از تحریم‌ها و همچنین سیاست‌های غلط دولت‌ها از بین رفته است؛ درنتیجه نباید دوباره بستری برای متضرر شدن مردم فراهم شود.
وی تاکید کرد: اگر حمایت‌های لازم در بستر وزارت اقتصاد به‌صورت یکپارچه فراهم نشود، رمزارز هم می‌تواند گرفتاری‌های جدیدی را به نظام اقتصادی کشور تحمیل کند. اما اگر قرار بر راه‌اندازی چنین طرحی است، از تمام قوا و نهاد‌های مرتبط انتظار می‌رود حمایت لازم را برای اجرایی شدن این طرح ترتیب دهند و در گام نخست ملاحظات قانونی مرتبط با آن تدوین و تنظیم شود و همزمان موضوعات حقوقی و اجرایی نیز در دستور کار قرار گیرد. در ادامه سیستم اقتصادی و همچنین بانکی نیز وظایف خود را اجرایی کنند.
اطلاع‌رسانی جزو مهم دیگری در این بخش است که بسیاری از نقاط تاریک این بخش را روشن و شفاف می‌کند.
کرمانشاهی گفت: در چنین شرایطی، اگر این بسترها مهیا شود، می‌توانیم از بلاک‌چین، رمزارز و.... برای رودرویی با شرایط کنونی و به‌ویژه در دوره تحریم بهره بگیریم. با این وجود باید از تجربه سایر کشورها در بهره‌مندی از این تکنولوژی جدید استفاده کرد. سازماندهی زیرساخت و ارائه آموزش کافی در این بخش ضروری است اما ورود به یک بخش بدون هماهنگی، مشکل‌زا خواهد بود.
ضمن اینکه در این بخش باید به توان بخش خصوصی و توان نیروی انسانی نیز توجه کرد. بسیاری از متخصصان ایرانی در طول سال‌های گذشته در این حوزه فعالیت و تجربه سازنده‌ای را در این بخش کسب کرده‌اند؛ درنتیجه می‌توان با تکیه بر توان این افراد، در این مسیر را پیش رفت.
سخن پایانی
از حدود یک سال گذشته، شاهد توجه هرچه بیشتر مردم و مسئولان به بازار رمزارزها بوده‌ایم و بخش قابل‌توجهی از سرمایه مردم در این یک سال جذب بازار رمزارزها شده است. در چنین شرایطی، تنظیم و قانون‌گذاری برای این رمزارزها ضروری به‌نظر می‌رسد. از آنجاکه یکی از مهم‌ترین پدیده‌های تاثیرگذار در سطح بین‌المللی و در حوزه بازار سرمایه، مسئله رمز دارایی‌هاست، باید بتوان از فرصت‌های ایجادشده در این بخش نهایت استفاده را برد. به‌ویژه آنکه بازار سرمایه و همچنین رمزارز، ۲ حوزه موازی یا رقیب یکدیگر هستند. حال چنانچه پیوندی میان آنها برقرار شود، می‌توان به نقطه تعاملی در این بخش نزدیک شد. بنابراین خریدوفروش رمزارزها در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری و از طریق بورس، کمک‌کننده خواهد بود. در چنین شرایطی، امکان مدیریت ریسک و کاهش ریسک‌های تحمیلی به مردم نیز افزایش خواهد یافت. در واقع استفاده از صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای خرید رمزارزها، مزیت‌های متعددی را برای مردم که از دانش کافی برای ورود به این حوزه برخوردار نیستند، به‌دنبال دارد. علاوه بر این، با افزایش تنوع در خرید شاهد حفظ منافع خریداران خواهیم بود.
