به گزارش چیلان، محمدکاظم صباغی‌هرندی، مدیر ارشد خدمات فنی و پشتیبانی شرکت فولاد مبارکه گفت: هم‌اکنون حمل‌ونقل از بخش‌های کلیدی اقتصاد بوده و تاثیر قابل توجهی بر توسعه اقتصادی و اجتماعی خواهد داشت. وی با بیان اینکه حمل‌ونقل علاوه بر اینکه ارتباط بین تولید و مصرف را برقرار می‌کند، جایگاه انکارناپذیری در زنجیره تامین دارد، افزود: به ‌دلیل جایگاه حمل‌ونقل، توسعه آن بخش‌های اجتماعی و اقتصادی را نیز به سمت توسعه پیش می‌برد. به گفته وی، حمل‌ونقل ریلی به دلیل مزایای منحصربه فرد آن از جمله مصرف سوخت، آلودگی کمتر و حفظ محیط‌زیست در مقایسه با سایر روش‌های حمل ارزان‌تر به شمار می‌رود‌ اما به دلیل نیازمندی به سرمایه‌گذاری بیشتر، این نوع از حمل‌ونقل گران‌قیمت است.وی با تاکید بر اینکه میزان رقابت‌پذیری صنایع فولادی و به‌ویژه مصرف‌کنندگان به حمل‌ونقل وابسته است، گفت: بخشی از بهای تمام‌شده محصول تولیدی شامل هزینه‌های حمل مواد اولیه و محصولات تولیدی می‌شود که با توجه به نقش مهم حمل‌ونقل در صنایع مادر و بزرگ، اصلی‌ترین نکته، رعایت جانمایی واحدهای زنجیره تولید فولاد با معادن سنگ‌آهن، بندرها و شبکه راه‌آهن است.صباغی‌هرندی افزود: دولت باید در برنامه‌ریزی برای صدور مجوز، ایجاد و توسعه طرح‌های تولیدی، نزدیکی این طرح‌ها به معادن، بندرها و خطوط ریلی را به‌منظور کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل در نظر بگیرد.وی تصریح کرد: طی مطالعات به عمل آمده در کشورهای توسعه‌یافته تمایل به استفاده از راه‌آهن برای حمل مواد معدنی بیشتر است؛ در این کشورها اطمینان از حمل‌ونقل، سطح قیمت‌ها، ظرفیت، مدیریت اطلاعات و مدت‌زمان جزو شاخص‌هایی هستند که در انتخاب خطوط ریلی در حمل مواد معدنی موثر است.

مدیر ارشد خدمات فنی و پشتیبانی شرکت فولاد مبارکه ادامه داد: ایران از نظر قرار گرفتن در مسیر ترانزیتی از موقعیت خوبی برخوردار است، اما گسستگی خطوط راه‌آهن ایران از خطوط راه‌آهن جهانی موجب شده نتوانیم از این مسیر برای صادرات محصولات خود یا حتی در بخش ترانزیتی بهره ببریم.

جایگاه برتر حمل ریلی نسبت به حمل جاده‌ای

صباغی‌هرندی افزود: حمل‌ونقل ریلی از لحاظ مصرف سوخت و کارآیی بسیار کارآتر از زیربخش حمل‌ونقل جاده‌ای عمل می‌کند. همچنین هزینه‌های تخریب و اجتماعی در حمل‌ونقل ریلی به مراتب کمتر از حمل‌ونقل جاده‌ای است. براساس مطالعات بانک جهانی و سازمان حفاظت محیط ‌زیست هر تن آلاینده منتشر شده در سیستم حمل‌ونقل به عنوان معیاری برای مشخص شدن هزینه اجتماعی در نظر گرفته می‌شود. بر‌اساس بررسی‌های انجام‌شده هزینه تخریب محیط‌زیست در سیستم حمل‌ونقل جاده‌ای حدود ۸ برابر این شاخص در سیستم حمل‌ونقل ریلی است.وی تصریح کرد: همچنین بالا بودن ضریب ایمنی، کاهش قابل توجه در میزان مصرف سوخت، حمل حجم زیاد از محصول در هر مرحله بارگیری و بالطبع کاهش تردد جاده‌ای از ویژگی‌های حمل ریلی است.

به گفته وی، همچنین حمل‌ونقل ریلی به‌عنوان یکی از زیربخش‌های حمل‌ونقل، دارای نقش کلیدی در اقتصاد نسبت به روش‌های دیگر حمل‌ونقل است. براساس سند چشم‌انداز ۲۰ساله و تا افق ۱۴۰۴ باید سهم حمل‌ونقل ریلی برون‌شهری در جابه‌جایی کالا از ۱۰ به ۳۰ درصد از کل حمل‌ونقل کشور برسد.

چالش‌های پیش‌روی حمل ریلی محصولات فولادی

صباغی هرندی خاطرنشان کرد: با توجه به هدف راه‌آهن مبنی‌بر حمل ۲۰۰ میلیون تن محموله در افق ۱۴۰۴ و جایگاه فعلی حمل محصولات مرتبط با زنجیره فولاد و سهم آنها در حمل، لازم است این موضوع مورد توجه راه‌آهن و بنگاه‌های زنجیره فولاد قرار بگیرد و ضرورت آینده‌نگری برای تامین زیرساخت‌ها و امکانات لازم جهت لجستیک زنجیره فولاد صورت پذیرد. وی تصریح کرد: بر‌اساس بررسی‌های کارشناسی حمل‌ونقل ریلی مواد و محصولات در مسیر طولانی به‌ویژه بالای ۲۵۰ کیلومتر علاوه بر مسائل زیست‌محیطی و ایمنی به دلیل اقتصادی نسبت به حمل جاده‌ای به‌صرفه‌تر است‌ اما در کشور ما متاسفانه به دلیل محدودیت‌هایی از قبیل عدم اتصال تعدادی از مبادی تامین و مراکز بار به شبکه ریلی، محدودیت‌های نیروی کشش و ظرفیت سیر به کاهش قابل توجه سرعت سیر نیز منجر شده است.وی با بیان اینکه حمل قابل توجهی از مواد و محصولات زنجیره فولاد به حمل جاده‌ای کشانده شده است، خاطرنشان کرد: پایین بودن نیروی کشش به دلیل نبود لکوموتیو آماده مهم‌ترین دلیل حمل جاده‌ای مواد اولیه و محصولات فولادی است.

صباغی هرندی ادامه داد: هم‌اکنون کمبود نیروی کشش از چالش‌های عمده حمل ریلی بوده که علاوه‌بر تاثیر در حمل کالاهای اساسی، ترانزیت و سوخت منجر به توقف طولانی واگن‌های حمل مواد اولیه در مسیر حمل و عدم حمل به‌موقع مواد اولیه شده و موجب کاهش تولید تعدادی از کارخانه‌های تولیدی شده که در صورت تداوم این موضوع به توقف بخش‌های تولیدی برخی از صنایع منجر خواهد شد. عدم اتصال مبادی به شبکه ریل و ظرفیت سیر نیز رتبه‌های بعدی را در این مورد به خود اختصاص می‌دهند. وی تاکید کرد: موضوع حمل‌ونقل یکی از چالش‌های مهم صنعت فولاد کشور به ‌شمار می‌رود که بخش قابل توجهی از هزینه‌های تولید محصولات فولادی را به خود اختصاص داده است. استفاده از حمل‌ونقل ریلی می‌تواند با کاهش هزینه‌های عملیاتی، سودآوری و توان صادراتی شرکت‌های فولادی را افزایش دهد. با وجود این، به ‌دلایل مختلف از جمله یارانه بالای سوخت در کشور و عدم توسعه زیرساخت‌های ریلی، توجه زیادی به این مقوله نشده است.

ضرورت سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های ریلی

به گفته مدیر ارشد خدمات فنی و پشتیبانی شرکت فولاد مبارکه، بررسی‌ها حاکی از آن است که کالاهای معدنی و فلزی به ترتیب دارای رتبه اول و چهارم در میزان حمل جاده‌ای بوده‌اند که این خود نشان‌دهنده حجم بالای حمل مواد معدنی در کشور است که باید ظرفیت بیشتری را در حوزه حمل ریلی به خود اختصاص دهد. مدیر ارشد خدمات فنی و پشتیبانی شرکت فولاد مبارکه افزود: با توجه به افق ۱۴۰۴ درباره تولید ۵۵ میلیون تن شمش فولاد (و نیاز به حمل بخشی از ۱۶۸ میلیون تن سنگ آهن، ۸۶ میلیون تن کنسانتره و ۸۰ میلیون تن گندله مرتبط با تولید ۵۵ میلیون تن) و افزایش سهم ریل در حمل این مواد لازم است، اقدامات موثر از سوی راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران با مشارکت و سرمایه‌گذاری شرکت‌های صنایع معدنی و فولادی درباره زیرساخت‌های حمل ریلی از جمله افزایش بهره‌وری، تامین نیروی کشش و توسعه شبکه ریلی انجام شود تا علاوه‌بر تضمین حمل پایدار مواد اولیه و محصولات فولادی در راستای توسعه اقتصادی و تحقق توسعه اجتماعی در بخش‌های مختلف نیز گام برداشته شود.وی خاطرنشان کرد: پیش‌بینی دولت برای حمل بار توسط شبکه ریلی در چشم‌انداز سال ۱۴۰۴ برابر ۲۰۲ میلیون تن بوده که از این میزان بار ۱۰۵میلیون تن برای مواد معدنی و فولادی است و همچنین در سند چشم‌انداز طول شبکه ریلی کشور ۲۵ هزار کیلومتر برآورد شده است که درحال‌حاضر (کل خطوط ریلی اصلی، فرعی، مانوری) حدود ۱۴ هزار کیلومتر برآورد می‌شود؛ بنابراین برای رسیدن به سند چشم‌انداز احداث ۹ هزار کیلومتر از ضرورت‌ها است. صباغی هرندی افزود: برای دستیابی به حمل‌ونقل فولاد (در چشم‌انداز ۱۴۰۴ به میزان ۵۵ میلیون تن)، از مجموع ۱۲ هزار کیلومتر خطوط توسعه، تا پایان سال ۱۴۰۴، سهم فولاد به میزان ۱۷۹۵ کیلومتر است که علاوه‌بر این ۱۲۵۵ کیلومتر از خطوط راه‌آهن نیز باید دوخطه ‌شود تا بتوان به اهداف سند چشم‌انداز در حمل‌ونقل ریلی دست یافت.