در چنین مواردی این بهانه آورده می‌شود که ما کالای مصرفی خود را گران خریداری کرده‌ایم، حال چرا باید محصول خود را ارزان به فروش برسانیم؟ همین بهانه نیز موجب می‌شود قیمت‌ها به موقع کاهش نیابد.

در موارد بسیاری شاهدیم که افرادی کالایی را با نرخ بالا خریداری کرده‌ و حال از فروش آن با نرخ پایین خودداری می‌کنند. این درحالی است که از فعالان صنعتی انتظار داریم از این زیان هراس به خود راه ندهند، چراکه این‌گونه ضررها مقطعی هستند. ضمن اینکه در برخی برهه‌های زمانی از سود رشد قیمت‌ها بهره‌مند شده‌اند و حال نباید نگران کاهش نرخ باشند.

از سوی دیگر، گاهی شاهد افت نرخ فولاد در بورس کالا هستیم اما تحویل این محصولات برای ۲ تا ۳ ماه آینده است؛ بنابراین این افت نرخ در همان زمان به کاهش نرخ محصولات نهایی منجر نخواهد شد. البته چنانچه تحویل محصولات عرضه‌شده در بورس کالا فوری باشد، می‌توان این نقیصه را تا حدودی برطرف کرد.

در این میان، سیستم توزیع و قیمت‌گذاری محصولات باید به‌گونه‌ای باشد که زمینه عادلانه شدن قیمت‌ها فراهم آورد. در همین حال نباید از تولیدکنندگان انتظار داشت محصولات خود را ارزان و با نرخ پایین‌تر از حد سود خود به فروش برسانند، چراکه کاهش دستوری نرخ کالاها زمینه ایجاد رانت را فراهم می‌کند.

در همین حال گرانی رها شده نیز به اجحاف منجر می‌شود؛ بنابراین باید به‌دنبال کشف نرخ عادلانه در حلقه‌های زنجیره تولید باشیم. در همین حال باید سیستم توزیع به‌گونه‌ای طراحی و مدیریت شود که سود حاصل از قیمت‌گذاری عادلانه به جیب مصرف‌کننده برود، نه‌اینکه سیستم به‌گونه‌ای باشد که سود حاصل از این نرخ عادلانه به جیب دلال یا تولیدکننده طماع برود و دوباره محصول با نرخ بالایی به‌دست مصرف‌کننده نهایی برسد.

گفتنی است برای تحقق موارد یادشده سیستم‌های نظارتی نقش ویژه‌ای ایفا می‌کنند. در همین حال، کشف درصد سود هر حلقه از زنجیره تولید محصولات معدنی (فولاد، مس، آلومینیوم، روی و...) نیز باید مشخص باشد تا بدین‌ترتیب محصولات هر حلقه از این زنجیره با احتساب هزینه تمام‌شده تولید و سود منطقی به‌دست تولیدکنندگان در حلقه‌های پایین‌دستی و در انتها نیز محصول نهایی با نرخ منصفانه به‌دست مصرف‌کننده نهایی برسد.

متاسفانه در مواردی سود حاصل از کنترل نرخ و کشف قیمت‌های عادلانه، به مصرف‌کننده نهایی نمی‌رسد. بدین‌ترتیب در هر دوره‌ای شاهد فربه شدن یک بخش از این زنجیره هستیم. گویی در هر دوره‌ای بخشی از زنجیره فولاد مانعی در مقابل سرازیر شدن سود به سمت حلقه‌های پایین‌دستی ایجاد می‌کند.

بنابراین باید این موانع برداشته شود تا سود حاصل همه تولیدکنندگان را منتفع کند و در همین حال، محصول نهایی با قیمتی منصفانه به‌دست مردم برسد. همان‌طور که بارها تاکید شده ایران از ظرفیت‌های ویژه معدنی و منابع غنی انرژی برخوردار است؛ بنابراین باید شرایط به‌گونه‌ای مهیا شود که مصرف‌کننده نهایی نیز از این امتیازها بهره‌مند شود، نه اینکه هر روز و در هر مقطع زمانی یک بخش از زنجیره تولید از این امتیازات بهره‌مند شوند و سودهای عجیبی را از آن خود کنند. درواقع انتظار می‌رود سود حاصل از این منابع و ظرفیت‌های ملی به حلقه‌های نهایی هر زنجیره و تولید محصول نهایی منتقل شود تا درنهایت مصرف‌کنندگان از این امتیازها بهره‌ ببرند.

امیرحسین کاوه- مدیرعامل گروه صنعتی سدید