امروزه صنعت گردشگری جزو بزرگ ‌ ترین و متنوع ‌ ترین صنایع در دنیا به ‌ حساب می ‌ آید. باتوجه به آثار اقتصادی این صنعت، اگر کشوری که جاذبه ‌ های فرهنگی، طبیعی یا تاریخی مناسبی دارد، بتواند از ظرفیت ‌ های خود استفاده کرده و چرخ ‌ های این صنعت را به ‌ نحو صحیحی به حرکت درآورد، شاهد رشد و شکوفایی بزرگی در سطح اقتصاد خود خواهد بود. باتوجه به ظرفیت فراوان کشورمان در جذب گردشگر بین ‌ المللی و تاثیر مستقیم و غیرمستقیم این صنعت بر بخش ‌ های مختلف اقتصادی، رشد و توسعه صنعت گردشگری می ‌ تواند به ‌ عنوان یکی از راهکارهای رهایی از اقتصاد تک ‌ محصولی و دستیابی به رشد و توسعه پایدار مورداستفاده قرار بگیرد. کارشناسان معتقدند یافتن دلایلی که موجب توسعه ‌ نیافتگی کشور در زمینه گردشگری می ‌ شود، می ‌ تواند نقشه ‌ راه درستی برای تدوین برنامه به ‌ منظور توسعه ‌ یافتگی در صنعت گردشگری باشد که این امر بدون کاوش در تاریخ این صنعت ممکن نیست. گفتنی است، گردشگری عرصه ‌ ای است برای پاسداری از فرهنگ و هویت سرزمین ‌ ها و صمت در این گزارش به اهمیت نقش آموزش و ارتباط دانشگاه با فعالان این صنعت پرداخته است.

سهم نیم درصدی گردشگری در اشتغال

کارشناسان معتقدند گردشگری صنعت انسان ‌ محور است، چرا که نقش انسان و آموزش نیروی انسانی در این صنعت بیش از هر صنعت دیگر نمادین ‌ و برجسته است. شاید ضامن عملکرد درست برای اهداف عالی گردشگری، نقش نیروی انسانی است؛ از این ‌ رو میزان دانشی که نیروی انسانی ارائه می ‌ کند، متضمن آموزش ‌ هایی است که نیروی انسانی باید پذیرفته و گذرانده باشد. گفتنی است، میزان تولید ناخالص ملی را که از طریق گردشگری در ایران به ‌ صورت غیرمستقیم به ‌ دست می ‌ آید، ۶ . ۱ درصد برآورد کرده ‌ اند. همچنین، صنعت گردشگری در ایران 5/0 درصد اشتغال را به خود اختصاص داده است. اگر به این صنعت توجه بیشتری شود، صنعت گردشگری در ایران می ‌ تواند به بحران اشتغال کشور بسیار کمک کند. به ‌ دلیل تنوع بالایی که در صنعت گردشگری وجود دارد، این صنعت می ‌ تواند در اقتصاد کشور تاثیرات بسیار زیادی داشته باشد. با توسعه صنعت گردشگری می ‌ توان به کاهش بیکاری و توزیع و افزایش درآمد دولت کمک کرد. یکی از مواردی که نشان ‌ دهنده وضعیت گردشگری در یک کشور، فرودگاه ‌ های آن است؛ وضعیت فرودگاه ‌ های بین ‌ المللی در ایران بسیار نامطلوب است، به ‌ طوری که ازدحام و شلوغی بیش از حد آن به هنگام ورود و خروج مسافر یکی از مسائل موردشکایت گردشگران خارجی است. این مورد تنها یک گوشه از شرایط نامناسب صنعت گردشگری در کشور است که نشان می ‌ دهد باید توجه ویژه ‌ ای به این صنعت در ایران شود تا بتوان با فراهم کردن زیرساخت ‌ های مناسب از ظرفیت بی ‌ نظیری که به ‌ لحاظ طبیعی و تاریخی در این کشور وجود دارد در راستای رشد اقتصادی نهایت استفاده را داشت. گفتنی است، توسعه صنعت گردشگری به ‌ ویژه در شهرها می ‌ تواند شور و نشاط اجتماعی را در مردم شهر بالا ببرد و عاملی باشد برای تعدیل شرایط دشوار زندگی شهرنشینان. همچنین، توسعه گردشگری شهری می ‌ تواند احساس همبستگی ملی و هویت ‌ بخشی مردم را تقویت کند.

ایران برای تماشاگران فوتبال جذاب نیست

ابراهیم پورفرج، رئیس جامعه تورگردانان ایران چندی پیش گفته بود، ایران برای طرفداران جام جهانی جذاب نیست. وی در گفت ‌ وگو با سایت خبری قطب ‌ نما، معتقد بود کسانی که برای مشاهده بازی ‌ های جام ‌ جهانی سفر می ‌ کنند، توریست ‌ های ۶۰ یا ۷۰ ساله نیستند. آنها نسل جوان هستند که با زدن هر گل و پس از هر مسابقه می ‌ خواهند شادی و هیاهو کنند. به ‌ عقیده وی، طرفداران جوانان جام جهانی به ‌ دنبال شادی و هیاهو هستند و ایران نمی ‌ تواند چنین شرایطی را برای توریست ‌ هایی که به ‌ طورعموم بین ۱۷ تا ۲۵ سال سن دارند، فراهم کند.

رئیس هیات ‌ مدیره جامعه تورگردانان ایران، اظهارات اخیر درباره اینکه ناآرامی ‌ های ایران باعث کنسل ‌ شدن تورهای خارجی کشور شده را نادرست خواند و گفت: اصلا توری رزرو نشده که بخواهد کنسل شود.

پورفرج در گفت ‌ وگو با صمت، بااشاره به عوامل عقب ‌ ماندگی صنعت گردشگری در کشور گفت: ریشه ‌ یابی از دلایل اصلی توسعه ‌ نیافتگی در صنعت گردشگری اهمیت زیادی دارد. لازم است،ببینیم شکاف اصلی و مهم ‌ ترین نقطه ضعف در این صنعت کجا است و چه اهدافی باید تاکنون به ‌ ثمر می ‌ رسید که نرسیده است. به ‌ عبارت دیگر، در سیر تاریخی گردشگری ایران چه عواملی موجب توسعه و موجب عقب ‌ ماندگی گردشگری در کشور ما بوده است.

این فعال در عرصه گردشگری افزود: با توسعه صنعت گردشگری، اصلی ‌ ترین معضل جوانان که کمبود اشتغال و بیکاری است، تا حد زیادی حل می ‌ شود، چرا که گردشگری صنعتی اشتغالزا است. علاوه بر آن، می ‌ تواند معرف استانداردی برای ایران در فضای بین ‌ المللی باشد.

وی ادامه داد: داشتن وقایع تاریخی، کمک شایانی برای تدوین برنامه ‌ ریزی در مسیر توسعه می ‌ کند. تاریخ همیشه به ما در تصمیم درست، کمک زیادی می ‌ کند؛ اگر ما بدون نگاه به تاریخ و تجربه پیشینیان به مسیر ادامه دهیم، دوباره محکوم به همان اشتباهات و تجربه ‌ ها می ‌ شویم. به ‌ اعتقاد من، جمع ‌ آوری اطلاعات با رویکرد تاریخی می ‌ تواند به توسعه همکاری صنعت و دانشگاه در توسعه گردشگری بینجامد. تجربه ‌ های موجود به ما نشان داده که همفکری و همیاری صنعت و دانشگاه نتایج مثبتی برای توسعه یک صنعت به ‌ همراه داشته است.

همکاری علم و صنعت با یکدیگر

به ‌ گفته رئیس جامعه تورگردانان ایران، ما اگر بتوانیم علم و صنعت را در کنار یکدیگر قرار دهیم، دانشگاه بسیاری از مسائل موجود را که در صنعت نیاز به بررسی دارد، حل می ‌ کند و ایجاد گفت و شنود علمی در این 2 نهاد راه ‌ های زیادی را برای کارشناسان باز می ‌ کند. جامعه علمی باید از شکاف ‌ های موجود در صنعت آگاهی داشته باشد، در غیر این صورت و در شرایطی که مجزا از یکدیگر عمل کنند، توسعه ‌ یافتگی میسر نخواهد شد و در نهایت هم علم و هم صنعت باید با چالش ‌ های موجود دست ‌ وپنجه نرم کنند و هیچ اتفاق مثبتی نمی ‌ افتد.

وی گفت: تمام تلاش جامعه صنعت گردشگری این است که علم و صنعت در این حوزه را در کنار یکدیگر قرار دهد و کمک کند تا برای رسیدن به توسعه ‌ یافتگی سرعت کافی به یکدیگر بدهند.

پورفرج گفت: بررسی صنعت و حل چالش ‌ ها با کمک علم و حل معضلات علمی با کمک صنعت در نهایت آینده درخشانی را در هر 2 عرصه برای ما به ‌ ارمغان می ‌ آورد و پیشنهادهای علمی می ‌ تواند راهگشای مطمئنی برای صنعت گردشگری باشد.

گردشگری، راهگشای روابط سازنده بین کشورها است

محمد بهرام ‌ زاده، معاون بنیاد ایران ‌ شناسی، در گفت ‌ وگو با صمت گفت: برگزاری جام ‌ جهانی فوتبال در کشوری نزدیک ایران را می ‌ توان به ‌ عنوان یک رویداد مهم برای صنعت گردشگری در نظر گرفت. به ‌ طورعموم صنعت گردشگری محمل اتفاق ‌ های بسیار زیادی در جهان است و به ‌ همین دلیل اهمیت زیادی در ایران و جهان دارد. بررسی فراز و فرودها در صنعت گردشگری می ‌ تواند سرنخ ‌ های مهمی به پژوهشگران برای توسعه این صنعت بدهد، زیرا نکاتی که در این نوع از پژوهش ‌ ها بررسی می ‌ شود، گویای علت واماندگی ‌ ها، عقب ‌ ماندگی ‌ ها و حتی بسیاری از پیشرفت ‌ ها است.

این کارشناس ادامه داد: در منطقه غرب آسیا که دارای ظرفیت ‌ های بی ‌ نظیری در گردشگری است، توسعه این صنعت فرصت بسیار مغتنمی است تا بتوان به صلح نسبی رسید. ظرفیت ‌ هایی که در این منطقه از جهان وجود دارد، اصلا قابل ‌ مقایسه با پهنه ‌ های جغرافیای مشابه در نقاط مختلف دنیا نیست. لازم به یادآوری است که کشور ما ظرفیت ‌ های زیادی در اختیار دارد که هنوز شناخته ‌ نشده است و باید از این ظرفیت ‌ ها استفاده شود. وقتی دوستی و آشتی بین ملت ‌ ها زیاد باشد، خود به خود ظرفیت نو اقتصادی به ‌ وجود می ‌ آید که می ‌ تواند به پایداری صلح برسد.

بهرام ‌ زاده بااشاره به اهمیت توجه به جایگاه گردشگری فرهنگی در کشور گفت: باید بتوانیم نقاط قوت خودمان را مشخص کنیم و در راستای آن به تبلیغ و جذب گردشگر بپردازیم.

در واقع، خوب است، در عرصه گردشگری فرهنگی و در دنیای خاص و درهم ‌ تنیده از فرهنگ ‌ های مختلف جهانی، از داشته ‌ های فرهنگی خودمان پاسداری کنیم و در عین حال به تحولات فرهنگی جهان هم واقف باشیم. در حقیقت، در گردشگری فرهنگی، چه جایگاهی را می ‌ توانیم برای خود در آینده اتخاذ کنیم؛ به ‌ گونه ‌ ای که به سرمایه ‌ های معنوی و میراث فرهنگی خودمان هم بپردازیم. گفتنی است، در پیوند با فرهنگ جهانی است که می ‌ توانیم از این صنعت به ‌ عنوان یک رویکرد بزرگ اقتصادی در توسعه کشور استفاده
کنیم.

این کارشناس در عرصه گردشگری گفت: رویدادهایی نظیر این سمپوزیوم در برنامه ‌ ریزی و چشم ‌ انداز آینده اهمیت زیادی دارد، چرا که وقتی آسیب ‌ شناسی در یک فرآیندی با رویکردی خاص انجام می ‌ شود، امکان زیادی برای تسهیل معضلات موجود فراهم می ‌ آید. در واقع، می ‌ فهمیم که چه راهکارهایی را می ‌ توانیم برای توسعه گردشگری اتخاذ کنیم و چه مسیری را باید بپیماییم که به درآمد و سود اقتصادی بینجامد.

وی گفت: بهره ‌ گیری مستمر از نیروی متخصص و کارشناس در بدنه سازمانی صنعت گردشگری یکی از مواردی است که امید می ‌ رود که بعد از این در وزارت گردشگری نهادینه شود.

بهرام ‌ زاده بااشاره به اهمیت برقراری صلح در توسعه صنعت گردشگری گفت: هم در سازمان جهانی گردشگری و هم در تمام نهادهای پیرامونی وابسته به سازمان ملل متحد که در ارتباط با صلح و مولفه ‌ های مشترک اجتماعی و فرهنگی بین جوامع هستند، مفاهیمی از این دست وجود دارد که به ترویج هم ‌ آوایی، همفکری و گفتمان می ‌ پردازند. گفتنی است، گردشگری یکی از مهم ‌ ترین ابزارهایی است که می ‌ تواند موجب هم ‌ آوایی، صلح و دوستی بین جوامع باشد. در حقیقت، توسعه صنعت گردشگری در کشورها می ‌ تواند در بهبود روابط، سازنده و راهگشا باشد.

سخن پایانی

باتوجه به موارد یادشده ظرفیت ‌ های مغفول در صنعت گردشگری امروز، درد کهنه ‌ ای است که تاکنون صحبت ‌ های زیادی از آن به ‌ میان آمده است؛ از تبلیغات حداقلی تا نبود زیرساخت ‌ های موردنیاز برای توسعه گردشگری در حوزه فرهنگ. گذشته از آثار تاریخی و بناهای دیدنی و 4 اقلیمی بودن کشورمان؛ عناصر فرهنگی غنی ظرفیت ‌ های مهمی برای توسعه گردشگری فرهنگی به کشور داده است، اما تاسفبارتر از همه اهمال ‌ کاری ‌ هایی که تاکنون وجود داشته است، بی ‌ برنامگی غیربخشودنی برای استفاده از برخی رویدادهایی است که می ‌ تواند به توسعه هرچند کم و کوتاه این صنعت در کشور بینجامد. برگزاری جام جهانی قطر زیرگوش ایران می ‌ توانست دست ‌ کم برای جزایر کیش و قشم ما آورده اقتصادی داشته باشد که به ‌ راحتی این فرصت از دست رفت. به ‌ علاوه اینکه کارشناسان معتقدند کشور ما در حوزه آموزش گردشگری ضعیف است و از این موضوع رنج می ‌ برد، متاسفانه در مسئله آموزش گردشگری چند متولی داریم که اصلی ‌ ترین آنها وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع ‌ دستی است. بنابراین، به ‌ نظر می ‌ رسد یکی از راهکارهای برون ‌ رفت از شرایط فعلی در حوزه آموزش صنعت گردشگری در کشور این است که بخش آکادمیک و مهارت را بیشتر به هم نزدیک کنیم و هم ‌ افزایی خوبی را برای توسعه فعالیت ‌ های گردشگری داشته باشیم.