افزایش هزینههای معدنکاری
محمدرضا نعمتالهی - فعال معدنی
مهمترین پیامد نبود تجهیزات مناسب برای فعالیتهای معدنی را میتوان افزایش هزینههای معدنکاری عنوان کرد. ضعف تجهیزاتی بخش معدن، بهقدری گسترده و مهم است که بسیاری از معادن بهویژه معادن کوچکمقیاس را به تعطیلی کشانده، چرا که مهمترین برآیند نقصهای اینچنینی، افزایش هزینه معدنکاری است. در توضیح این موضوع میتوان به تشریح وضع تجهیزات معدنی موجود پرداخت.
ماشینآلات فعلی که معدنکاران در فعالیتهای خود از آنها استفاده میکنند، فرسوده و کهنه هستند. این تجهیزات کارآیی مناسبی نداشته و فعالان معدنی در بکارگیری آنها همواره مشکل دارند. از سوی دیگر علاوه بر پایین بودن کیفیت این تجهیزات، از نظر کمیت نیز بخش معدن درگیر مضیقه است.
دستگاهها و تجهیزات معدنی موجود، از نظر تعداد نیز بسیار کم بوده و تمامی این موارد در کنار یکدیگر سبب شده تا فعالان معدنی هزینههای زیادی را بابت تامین تجهیزات بپردازند، چرا که بهدلیل کمبودهای گفتهشده، فهرست بهای خدمات مشخصی برای اجاره یا حتی خرید تجهیزات و ماشینآلات معدنی وجود نداشته و معدنکاران در بیشتر مواقع مجبورند مبالغی را بسیار بیش از ارزش یک دستگاه بپردازند. نبود مدیریت در روند مشخص برای تعیین بهای ماشینآلات و وارد نشدن دولت به این مسئله، سبب نابسامانی بیشتر فعالیتها در این زمینه شده و افرادی که تجهیزات و ماشینآلات فعالیتهای معدنی دارند، به هر قیمتی به معدنکاران میفروشند یا اجاره میدهند.
در عمل وجود تقاضای زیاد و عرضه بسیارکم سبب وجود این نبود تعادل و ثبات در نرخهای تامین تجهیزات و ماشینآلات معدنکاری شده است.
نقش دولت در حل مشکلات تجهیزاتی بخش معدن را باید مهم معرفی کرد، چرا که دولت نهتنها میتواند با تعیین فهرست بهای خدمات ماشینآلات معدنی به معاملات این بخش سامان بخشد، بلکه میتواند با موافقت ورود تجهیزات نو و کارآمد، تسهیلگر فعالیتهای معدنی باشد. با تعیین شدن یک فهرست بهای مشخص برای تجهیزات و ماشینآلات، در گام نخست دست دلالان از معاملات این حوزه کوتاه میشود.
باید به این نکته توجه داشت چنانچه تجهیزات و دستگاههای نو و قابلاستفاده مناسب در اختیار فعالان معدنی قرار گیرد، بهرهوری بخش معدن بهمراتب از شرایط فعلی بیشتر خواهد شد. نمیتوان وجود ماشینآلات معدنی را تنها بر هزینههای نهایی تولید موثر دانست، چرا که هرچه تجهیزات معدنی بهتر و کارآمدتر باشند، معدنکاران با شرایط بهتری توانایی فعالیت داشته و همچنین ذخایر معدنی با کیفیت بهتری شناسایی، استخراج و فرآوری خواهند شد. بنابراین میتوان گفت بهطور کلی کیفیت فعالیتهای معدنی به وجود تجهیزات مناسب وابسته است. وجود محدودیتهای مختلف برای واردات تجهیزات موردنیاز بخش معدن از سوی دولت، راه تامین ماشینآلات را برای فعالان این عرصه ناهموار کرده و انتظار میرود در ادامه دولت با نگاهی فراختر و تسهیلگرایانهتر نسبت به مسائل مهم معادن به تصمیمسازی بپردازد.
باید در پایان توجه داشت کاهش هزینههای عملیاتی و افزایش بهرهوری معادن، ارتقای کارآیی و ایمنی کارکنان، مدیریت بهینه معدن و داراییها و بهبود برنامهریزی و توسعه را میتوان جزو دستاوردهای وجود تجهیزات مناسب در بخش معدن و همچنین بکارگیری فناوری بهروز جهانی در فعالیتهای معدنی عنوان کرد. از اینرو امید آن میرود تا نهادهای دولتی با در نظر گرفتن مزایای ورود تجهیزات و فناوری به بخش معدن، بازبینی مناسبی در تصمیمات خود در این زمینه داشته باشند.