کشور ایران دارای اقلیم خشک و نیمه‌خشک است و با توجه به نبود منابع آب پایدار در ایران نیاز بوده که در نوع عملکرد و مصرف آب حساسیت خاصی حاکم باشد. اما شوربختانه به‌دلیل کشاورزی ناهمتراز در مناطق خشک و نابرخوردار آبی و ایجاد صنایع آب‌بر در استان‌های خشک، وابستگی به منابع آب زیرزمینی به سرعت افزایش پیدا کرده است. این عملکرد کاملا اشتباه تا جایی پیش رفته که شرایط کشور از حالت بحران آبی خارج شده، به درجه مونترو یا وضعیت بدتر و فراتر از شرایط بحران رسیده‌ و ۸۰ درصد آب سفره‌های زیرزمینی به‌دلیل برداشت بی‌رویه نابود و دچار مرگ آبخوان شده است.

به‌دلیل بارش‌های کمتر از حد نرمال، برداشت بی‌رویه آب از سفره‌های زیرزمینی و عدم‌عملیات‌های آبخیزداری، به‌طور کل تعادل آب‌های زیرزمینی ایران بهم خورده است. از ۶۰۹ دشت ایران در ۴۷۰ دشت شاهد فرونشست زمین هستیم و هیچ عملیات علاج‌بخشی هم انجام نشده است. از سویی نیز اراضی کشاورزی به شدت مورد هجوم زمین‌خواران قرار گرفته و بیشتر اراضی کشاورزی که تبدیل به قطعات کوچک‌تر و ویلا شده‌اند، دارای چاه عمیق هستند. طی آخرین گزارش معاونت آب وزارت نیرو در یک دهه اخیر تعداد چاه‌های عمیق در ایران ۳۷۰ درصد افزایش پیدا کرده و آمار چاه‌های آب مجاز و غیرمجاز در کشور به بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار حلقه رسیده است. یافته‌های یک پژوهش جدید نشان می‌دهد استفاده بیش از حد از منابع آب تجدیدناپذیر موجب شده ایران حدود ۲۱۱ کیلومترمکعب از مجموع کل ذخایر آبی خود را طی کمتر از دو دهه گذشته از دست بدهد. براساس نتایج پژوهشی که در نشریه تحقیقاتی «آب‌شناسی: مطالعات منطقه‌ای» که در الزویر منتشر شده، این حجم عظیم آب از دست رفته عمدتا به خاطر استفاده بیش از حد از منابع آب تجدیدناپذیر زیرزمینی برای گسترش بخش‌های کشاورزی، صنعت و رشد جمعیت کشور بوده که وضعیت ایران را به شرایط ورشکستگی آبی رسانده است. در چنین شرایط کاملا ناپایدار اقلیمی و آبی، افزایش جمعیت، ساخت شهرهای جدید و بارگذاری‌های جدید صنعتی و کشاورزی بدون توجه به آمایش‌سرزمین، نوعی خودزنی و خودکشی به‌شمار می‌رود. نکته قابل تامل اینکه در چنین شرایط فوق‌بحرانی به‌دلیل خبط بزرگ مسئولان، دریاچه ارومیه، دریاچه پریشان، تالاب هورالعظیم، دریاچه حوض سلطان و تالاب بند علی‌خان را هم به‌طور کل از دست داده‌ایم. در این بین، نمک خشک شده حاصل از دریاچه ارومیه ۸۰۰ میلیارد مترمکعب است که طبق نظر کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست، دریاچه ارومیه بعد از خشک شدن تبدیل به یکی از کانون‌های اصلی ریزگرد نمکی و موجب مهاجرت اقلیمی دست‌کم ۲۰ میلیون نفر از جمعیت استان‌های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، زنجان، کردستان، اردبیل، گیلان، قزوین، البرز، قم، مرکزی و تهران خواهد شد. برای جبران و برون‌رفت از وضعیت موجود باید به‌طور ویژه عملیات‌های آبخیزداری، اعم از اقدام بیولوژیکی، مکانیکی و بیومکانیکی در سطح ۳۱ استان به‌طور کامل اجرایی شود که حداقل بتوان سالانه ۲۰ میلیارد مترمکعب آب را جذب سفره‌های آب زیرزمینی کرد. همچنین کشاورزی ایران به سمت کشاورزی زیستی و گلخانه‌ای برود و طبق سند آمایش سرزمین که در سال ۱۳۵۲ تهیه و تدوین شد، صنایع آب‌بر ایران در سواحل مکران مستقر شوند.