در طول سال‌های گذشته، افزایش سهم بازار سرمایه در مناسبات مالی کشور موردتوجه قرار گرفته است. در این روند در درجه نخست سهم بازار سرمایه در تامین مالی مهم است. با این وجود، نقش و اثرگذاری بازار سرمایه به همین‌جا ختم نمی‌شود. در طول سال‌های گذشته تلاش‌شده سهام به‌عنوان وثیقه از سوی بانک‌ها و نهادهای مالی پذیرش شوند تا صاحبان سهام بتوانند از این فرصت برای دریافت تسهیلات استفاده کنند. با این وجود، بانک‌ها و نهادهای مالی تاکنون از این طرح استقبال نکرده‌اند. در حال‌حاضر سازمان بورس به‌دنبال آن است تا از امسال، سهام به‌طور قطعی به‌عنوان وثیقه از سوی تمامی بانک‌ها دریافت شوند. سهام یکی از وثایق موردقبول نظام بانکی است؛ هرچند این وثیقه در عمل کارآیی لازم را ندارد و از سوی بسیاری از مراجع مالی، دریافت نمی‌شود اما در حالت کلی اگر سهامداری (حقیقی یا حقوقی) قصد وثیقه‌گذاری نزد شخص دیگری داشته باشد، می‌تواند طی مراحلی و تحت نظارت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، سهام خود را به‌عنوان وجه‌الضمان نزد شخص دیگری (حقیقی یا حقوقی) توثیق کند.

توثیق اوراق بهادار در واقع فرآیند درخواست مسدود کردن اوراق بهادار تحت مالکیت یک وثیقه‌گذار (حقیقی یا حقوقی) به نفع وثیقه‌گیر (حقیقی یا حقوقی) نزد شرکت سپرده‌گذاری مرکزی است. مالک دارایی در مدت توثیق، حق فروش دارایی تعیین‌شده را ندارد. هرگونه درخواست درباره رفع توثیق، درخواست اقدام به فروش دارایی توثیق شده و... باید به همراه مدارک و مستندات کافی که از سوی سپرده‌گذاری تعیین شده، به‌صورت مکتوب به آن نهاد ناظر اعلام شود.

توثیق سهام به‌آسانی، حتی خارج از ساعت اداری و فقط با یک نامه ممکن است. فک‌رهن یا عدم‌توثیق نیز با یک نامه انجام می‌شود. در همین حال باید خاطرنشان کرد فرآیند تبدیل وثیقه ملکی به پول نقد، زمان‌بر است اما فرآیند فروش سهام به‌مراتب آسان است و بروکراسی‌های اداری برای نهادهای مالی را کاهش می‌دهد.

سازمان بورس به‌دنبال آن است که اقدامات مرتبط با توثیق سهام، به‌صورت الکترونیکی اجرایی شود که به تسهیل فرآیند موردبحث کمک خواهد کرد. انتظار می‌رود با بهبود شرایط توثیق سهام، ارزش این دارایی به‌عنوان وثیقه افزایش یابد و به بیان دیگر، نهادهای مالی و بانک‌ها، رغبت بیشتری برای پذیرش سهام به‌عنوان وثیقه داشته باشند.

در ادامه باید خاطرنشان کرد که بازار سرمایه ایران در طول سال گذشته و تحت‌تاثیر سیاست‌های اشتباه دولتمردان، شرایط خوبی نداشت. با این وجود، از ابتدای امسال شاهد بازگشت بورس به روند قابل‌قبولی بوده‌ایم. در چنین شرایطی انتظار می‌رود تمایل به دریافت سهام به‌عنوان وثیقه برای دریافت تسهیلات بانکی افزایش یابد. بدین‌ترتیب انتظار می‌رود حجم عظیمی از پشتوانه اعتبارات بانکی به‌عنوان سهام باشد.

چنانچه فرآیند به اجرا گذاشتن سهام یا نقد کردن آنها نیز با سرعت بیشتری همراه و از بروکراسی حاکم بر فرآیند آن کاسته شود، ارزش این وثیقه افزایش خواهد یافت.

توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که ارزش‌گذاری سهام به‌عنوان وثیقه، اهمیت ویژه‌ای دارد و تاثیر بسزایی بر اعتبار سهام به‌عنوان وثیقه می‌گذارد. با این وجود، روند نگران‌کننده‌ای نیست، چراکه سازکارهای مشخص و اطمینان‌بخشی برای ارزش‌گذاری این سهام وجود دارد. با توجه به این روش‌ها، مابه‌التفاوت نرخ ارزش روز یک سهم و نرخ کف سهام برای وثیقه‌گذاری، قابل‌توجه است؛ بنابراین انتظار می‌رود هر قدر هم شاهد نوسان نرخ یک سهم در بازار سرمایه باشیم، باز هم از ارزش تعیین‌شده آن به‌عنوان وثیقه، کمتر نشود.

با توجه به تمام موارد یادشده می‌توان این‌طور استنباط کرد که فرآیند ارزش‌گذاری سهام پیش از توثیق اهمیت ویژه‌ای دارد. این اقدام از سوی شرکت‌های تامین سرمایه و مشاور سرمایه‌گذاری انجام می‌شود و به‌دنبال آن ریسک‌های نوسان سهام در بازار سرمایه به‌آسانی پوشش داده خواهد شد.