انرژی باد از گذشته تا امروز
تاریخچه استفاده از انرژی باد که امروزه به‌عنوان یک جایگزین پاک برای تولید انرژی الکتریسیته از آن بهره می‌گیرند، تنها به عصر ما برنمی‌گردد. بهره‌گیری از انرژی باد برای به حرکت درآوردن کشتی‌ها با استفاده از بادبان‌هایی که روی آنها نصب می‌شد، یکی از متداول‌ترین استفاده‌هایی بود که در قرون گذشته از این انرژی می‌شد. اما نخستین استفاده از انرژی باد به کار با توربین‌های چرخان در آسیاب‌های بادی برمی‌گردد که برای آسیاب گندم و ذرت، پمپ کردن آب و قطع درختان استفاده می‌شد.
نخستین استفاده از انرژی باد به پیش از میلاد برمی‌گردد، یعنی زمانی که ایرانی‌ها و چینی‌ها از باد بهره می‌جستند تا غلات خود را آسیاب کنند. ایرانیان باستان موفق شدند با استفاده از نیروی باد، دلو (دولاب) یا چرخ چاه را به گردش درآورده و آب را از چاه‌ها به سطح مزارع برسانند. مسعودی(چهارم هجری) در مروج‌الذهب، داستانی نقل کرده از یک صنعتکار ایرانی که سازنده آسیاب‌های بادی نیز بوده است. مسعودی درباره آسیاب‌های بادی در سیستان می‌گوید: «سیستان دیار باد و ریگ است و همان شهری است که گویند باد آنجا آسیاب‌ها را می‌گرداند و آب را از چاه می‌کشد، باغ‌ها را سیراب کند و در همه دنیا شهری نیست که بیشتر از آنجا از باد سود برد.»
بهره‌گیری از انرژی بادی برای تولید برق، نخستین‌بار در سال ۱۸۸۷ توسط یک مهندس اسکاتلندی به‌نام جیمز بلایث با ساخت یک ماشین شارژ باتری انجام شد. در سال بعد از آن، چارلز براش در امریکا یک توربین بادی برای تامین برق منزل و آزمایشگاه شخصی خود نصب کرد. ارتفاع برج این توربین ۱۲ کیلوواتی، ۱۸ متر و قطر روتور آن، ۱۷ متر بود و ۱۴۴ پره داشت. پس از آن نیز در دهه ۱۹۳۰ توربین‌های بادی کوچک برای تولید برق موردنیاز مزارع در امریکا که هنوز سامانه سراسری توزیع برق راه‌اندازی نشده بود، متداول شد. نخستین توربین بادی در کلاس مگاوات در پاییز ۱۹۴۱ در ورمونت راه‌اندازی شد. رفته‌رفته توربین‌های بادی با توجه به محدودیت‌هایی که برای سوخت‌های فسیلی مطرح بود، به‌عنوان یک انرژی پاک در جهان مطرح شد. برخی از برآوردها پیش‌بینی کرده‌اند تا سال ۲۰۵۰ بیش از یک‌سوم انرژی موردنیاز در جهان از طریق باد تامین می‌شود، با این‌وجود سرعت حرکت به سمت انرژی‌های پاک همچنان کند است و نشست‌های جهانی بر سر تغییر اقلیم هنوز نتوانسته به صورت قاطعانه انتشار کربن را به صفر خالص برساند و تضمین جدی در عمل به وعده‌های داده‌شده از سوی کشورها وجود ندارد.
اگر قاره‌ها را براساس میزان انرژی بادی که دارند تقسیم‌بندی کنیم، آسیا با ۴۳.۲ درصد بیشترین باد، اروپا با ۳۲.۱ درصد، امریکای شمالی با ۱۸.۵ درصد، امریکای جنوبی با ۴.۳، افریقا با یک درصد و اقیانوسیه با ۰.۹ درصد دسته‌بندی می‌شوند.
چین یکی از کشورهای پیشرو در تولید انرژی بادی بوده و البته بیش از یک‌سوم از ظرفیت نیروی بادی جهان را داراست. این کشور بزرگ‌ترین نیروگاه بادی‌خشکی جهان را در استان گانسو دارد که درحال‌حاضر ۷۹۶۵ مگاوات انرژی بادی تولید می‌کند که ۵ برابر بیشتر از نزدیک‌ترین رقیبش است. سال گذشته یک شرکت چینی از بزرگ‌ترین توربین بادی جهان با توانایی تامین نیروی سالانه ۲۰ هزار خانه و کاهش ۱.۶ میلیون تن انتشار کربن در طول عمر و فعالیت آن رونمایی کرد.
رتبه دوم در زمینه انرژی بادی مختص به امریکا با ۹۶.۴ گیگاوات ظرفیت نصب شده و ظرفیت بالای نیروی بادی در خشکی است. ۶ نیروگاه از ۱۰ نیروگاه بادی بزرگ جهان، در امریکا واقع شده‌اند که شامل مرکز انرژی بادی آلتا در کالیفرنیاست. این نیروگاه دومین نیروگاه بادی بزرگ جهان در خشکی با ظرفیت ۱۵۴۸ مگاوات است. کشور ایران با وجود اینکه در منطقه‌ای بادخیز قرار دارد و بستر مناسبی برای گسترش بهره‌برداری از توربین‌های بادی در آن فراهم است اما در این زمینه بسیار ضعیف عمل کرده است. از جمله نیروگاه‌های بادی در ایران می‌توان از نیروگاه بادی منجیل، مزرعه‌بادی کهک، نیروگاه بادی بینالود و نیروگاه بادی عون‌بن‌علی نام برد. درحال‌حاضر، سهم این انرژی در سبد سوخت نیروگاهی فقط یک درصد است. این در حالی است که براساس اطلس بادی کشور که از سوی سازمان انرژی‌های نو ایران تهیه شده و براساس اطلاعات دریافتی از ۶۰ ایستگاه و در مناطق گوناگون کشور، ظرفیت اسمی سایت‌ها حدود ۶۰ هزار مگاوات است. براساس پیش‌بینی‌ها میزان انرژی قابل استحصال بادی کشور از لحاظ اقتصادی افزون بر ۱۸۰۰۰ مگاوات تخمین زده می‌شود که موید ظرفیت قابل‌توجه کشور در زمینه احداث نیروگاه‌های بادی است. همچنین بنا بر مطالعاتی که توسط پروژه ظرفیت‌سنجی بادی در ایران انجام‌شده ظرفیت بادی قابل استحصال در کشور حدود ۱۰۰ هزار مگاوات برآورد شده است.
در میان اخبار
