در سال‌های اخیر باتوجه به افزایش قاچاق کالا و ارز و استفاده غیرقانونی از کارت‌های بازرگانی اجاره‌ای و … . به‌موجب آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۳ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، ترخیص و دریافت کالا، حمل و تحویل و هرگونه فعالیت تجاری، تنها با داشتن شناسه کالا، امکان‌پذیر شد، از این‌رو مقرر شد تمامی فعالان اقتصادی که به‌نوعی صادرات یا واردات کالا دارند، باید با استفاده از این سامانه به‌صورت سریع و اینترنتی اقدام به دریافت شناسه کالا کنند.

این سامانه با هدف مدیریت شناسه کالاها راه‌اندازی شد. بر این اساس، پایگاه داده جامعی از مشخصات کالاهایی که در زنجیره تجارت کشور مبادله می‌شوند، تشکیل شد که امکان مدیریت تجارت رسمی را فراهم می‌کند؛ سامانه‌ای که با هدف شفافیت بازار ایجاد شده است. این واقعیتی انکارناپذیر است که بازار هرچه غیرشفاف‌تر باشد، به‌نفع افراد سودجو و دلالان بازار است؛ این افراد از حلقه‌های ابتدایی زنجیره بازار (واردات مواد اولیه و آغاز تولید) تا بازار مصرف حضور دارند.

هرچه چرخه تولید و نظام توزیع کالاها غیرشفاف‌تر باشد و فعالیت‌ها بر بسترهای غیرقانونی انجام شود، سودآوری این دلالان نیز بیشتر تامین خواهد شد، این در حالی است که شفافیت در اقتصاد منجر به افزایش رقابت در بازار و کنترل اقتصاد کلان کشور خواهد شد و در نهایت کالاها با نرخ و کیفیت مناسب‌تری به‌دست مصرف‌کنندگان خواهد رسید.

در بازار لوازم‌خانگی نیز به‌دلیل وجود معضلاتی همچون قاچاق و فعالیت گسترده دلالان، رسیدگی و ساماندهی این بازار از ضرورت زیادی برخوردار است.

یکی از سیاست‌هایی که برای ساماندهی به بازار کالایی به‌ویژه برای لوازم‌خانگی همواره مدنظر دولت قرار گرفته، اجرای طرح شناسه کالا است.

طبق ماده ۱۳ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز و آیین‌نامه اجرایی آن، کلیه کالاهای گروه لوازم‌خانگی ملزم به ثبت شناسنامه، اخذ و نصب شناسه کالا هستند.

این قانون برای جلوگیری از ورود و فروش کالاهای قاچاق، به فروشگاه‌ها و انبارهای لوازم‌خانگی ابلاغ شده است.

ثبت کالا در سامانه جامع تجارت کمک می‌کند تا لوازم‌خانگی در طول زنجیره تجاری کشور با استفاده از یک زبان مشترک و واحد، مدیریت و رهگیری شوند، در این صورت واردات و در نهایت خرید و فروش کالای قاچاق در بخش لوازم‌خانگی، کنترل و محدود می‌شود.

در رابطه با اهمیت و کاربرد شناسه کالا در رابطه با تنظیم بازار لوازم‌خانگی باید به مزایای این طرح اشاره کرد. در گام نخست، بدیهی است، وجود شفافیت در عرصه‌های اقتصادی و تبیین اطلاعات دقیق در بخش‌های تجاری، چه در بحث تجارت داخلی و چه خارجی، سبب می‌شود تا بتوانیم با نگاهی عمیق‌تر به سیاست‌گذاری در این امور بپردازیم، به‌عبارت دیگر، دولت توسط اطلاعات ثبت‌شده درباره ورود کالاها، می‌تواند در این زمینه اطلاعات شفاف‌تر و جامع‌تری داشته باشد. بدیهی است، داشتن اطلاعات دقیق، سبب هموار کردن مسیر تصمیم‌گیری‌های کلان اقتصادی خواهد شد، از این‌رو باید تاکید کرد اجرای طرح شناسه کالا برای لوازم‌خانگی، در راستای افزایش شفافیت بازار است و اجرای صحیح آن می‌تواند نتایج مثبتی را برای اقتصاد کلان کشور به‌همراه داشته باشد، از سویی دیگر، کاهش واردات کالای قاچاق از دیگر مزایای اجرایی شدن طرح پیگیری با شناسه کالا است.

همواره تولیدکنندگان ایرانی از انبوه کالاهای وارداتی و قاچاق به‌ویژه در بحث لوازم‌خانگی گلایه دارند.

اجرای طرح شناسه کالا می‌تواند ضمن کاهش بازار سیاه قاچاق، فضا را برای تولیدکنندگان ایرانی مناسب‌تر کند. نبود توجیه مناسب برای سیاست‌گذاران و اقناع در تصمیم‌گیری، سبب شده تا شاهد عملکردهای مختلف از سوی نهادهای دولتی در رابطه با اجرای طرح شناسه کالا باشیم. این موضوع باعث می‌شود تا بی‌ثباتی در اجرای تصمیمات مهم اقتصادی در سطح جامعه ایجاد شود. در این شرایط نه‌تنها نمی‌توانیم از مزایای این طرح‌ها بهره‌مند شویم، بلکه گره‌های متعدد دیگری در اقتصاد کلان کشور شکل می‌گیرند.