بورس جهانی بستری برای توسعه
یوسف کاووسی-کارشناس بازار سرمایه
سرمایه یکی از اولویت های اصلی توسعه و بهبود شرایط اقتصادی است. با این وجود، کشور در سال های اخیر با محدودیت هایی در تامین سرمایه روبه رو شده است. در چنین شرایطی، جذب سرمایه خارجی بخشی از مشکلات حاکم بر روند کمبود نقدینگی را تسهیل می کند. از آنجا که تامین سرمایه از طریق بورس امکانی برای تداوم تولید و توسعه در صنایع گوناگون فراهم می کند، در طول سال های گذشته، بارها صحبت هایی درباره راه اندازی بورس بین المللی به میان آمده است. بدین ترتیب از یک سو مسیر ورود ارز به کشور تسهیل می شود و از سوی دیگر، بخشی از مشکلات حاکم بر اقتصاد ما که از کمبود نقدینگی نشأت می گیرد، برطرف خواهد شد.
بورس های بین المللی در جهان از اهمیت و کارآیی ویژه ای برخوردار هستند، به نحوی که در برخی کشورها که ظرفیت هایی همچون منابع معدنی و انرژی ندارند، بورس های بین المللی فعال هستند و عواید بسیاری نصیب دولت ها می کنند. همزمان منافع سهامداران آنها نیز تامین می شود.
در واقع اهمیت و کارآیی بورس های بین المللی قابل توجه است و مسیر توسعه صنعتی و اقتصادی را تسهیل می کند. به عنوان مثال، چنانچه به عملکرد بورس های بین المللی مهمی همچون بورس شانگهای و بورس نیویورک نگاهی بیندازیم، متوجه می شویم بخش عمده ای از سرمایه گذاران در این بورس ها، سهامداران بین المللی هستند. ورود و خروج سهامدار در این بورس ها آزاد است، بدین ترتیب سهامداران می توانند با توجه به قوانین مالی در این کشورها، به آسانی در این بستر حضور یافته و اقدام به خریدوفروش سهم کنند.
بدون تردید راه اندازی بورس بین المللی در هر کشوری، از جمله ایران، اقدام مثبتی است که می تواند آثار مثبت اقتصادی به دنبال داشته باشد. با این وجود، راه اندازی این بورس بین المللی و کارآیی آن، شرط و شروطی دارد. در درجه نخست آنکه انتظار می رود محدودیت های تجاری و همچنین نقل وانتقال پول را نداشته باشیم. شرایط تحریمی که در طول سال های گذشته بر اقتصاد ما سایه انداخته، موجب می شود چنین طرح هایی از اقبال کافی برخوردار نباشند. در ادامه باید خاطرنشان کرد که بورس، بانک یا بیمه بین المللی باید تابع قوانین بین المللی باشد. بسیاری از این قوانین و استانداردهای بین المللی در کشور ما رعایت نمی شود. مشکلات ایران با FATF ، چالش های ناشی از تحریم ها و محدودیت تعاملات ایران با دنیا، پولشویی و... همگی مانع اصلی چنین فرآیندهایی می شود. سرمایه گذاران خارجی نیز با توجه به شرایط اقتصادی، تحریم ها و محدودیت هایی که بر سازکارهای اقتصادی کشور سایه انداخته، کمتر راغب به سرمایه گذاری در ایران هستند؛ بنابراین تاسیس بورس بین المللی در ایران نیز طرفدار نخواهد داشت. تصمیمات شبانه و خلق الساعه نیز مانع جذب سرمایه خارجی به بورس ایران خواهد بود. فردی که قصد سرمایه گذاری در بازار سرمایه را دارد، نگاه چند ساله دارد؛ یعنی انتظار دارد ثبات و قوانین بر حوزه های سرمایه گذاری جریان داشته باشد. با این وجود در کشور ما هر ساله و در مسیر تصویب بودجه، موضوع هایی ذکر می شود که ثبات تصمیم گیری و سیاست گذاری را عملا از میان می برد. یا هر روز، بخشنامه جدیدی صادر می شود و روند صادرات یا واردات را تحت تاثیر قرار می دهد. در چنین فضایی نمی توان برای افق میان مدت و بلندمدت برنامه ریزی کرد. همین موضوعات نیز به عدم موفقیت در جذب سرمایه خارجی منجر می شود.
از مجموع موارد یادشده می توان این طور نتیجه گرفت که راه اندازی بورس بین المللی در شرایطی که فعالیت های اقتصادی با آزادی عمل همراه باشند، دولتمردان در روند سرمایه گذاری دخالت نکنند و تحریم ها و چالش های ناشی از محدودیت در تعاملات بین المللی بر اقتصاد سایه نیندازد، بسیار کمک کننده خواهد بود. در غیر این صورت، نمی توان به اثرات مثبت و درخشان آن امید داشت.
