صنعت خودرو با واردات بهبود نمی‌یابد
سیدمحمد بحرینیان-صنعتگر و پژوهشگر توسعه
مصوبه واردات خودرو، تاثیری نه در قدرت اقتصادی ایران، نه ایجاد رقابت و نه افزایش توان تولیدی ما، نخواهد داشت و اگر برای ملت ایران و تولیدکنندگان ما، آب نداشته باشد، برای عده ای نان بسیار خوبی خواهد داشت.
با تجربه بیش از یکصدساله تشکیل دولت های مدرن، بیم آن می رود با جای گیری بندهای ۳ ، ۴ و ۵ در آیین نامه واردات خودرو و بکارگیری الفاظ آبرومند، در حقیقت مقاصد دیگری را پیگیری کنند که همواره شاهد این نوع رفتارها بوده ایم. از گفته های مسئولان دولت و مجلس شورای اسلامی در ماه های اخیر، می توان نکات مشخصی را استنتاج کرد. واقعیت این است که بوی احیای برجام به مشام برخی ها رسیده، در نتیجه سیاست های بزک شده ای در حال تدوین است که از منابع حاصل از احیای برجام استفاده کنند. خوب است بدانیم تمام دولت های پس از مشروطه به استثنای دوره هایی محدود، یکسان عمل کرده اند، به این صورت که همه شیفته واردات هستند و اگر آن چند دوره محدود نبود، کشورمان اوضاع خیلی بدتری داشت. باید این واقعیت را بپذیریم که وقتی مرکزی واحد و مستقل از دولت های گوناگون برای تصمیم گیری های اقتصادی نداشته باشیم، هر دولتی که سرکار آید، خواه ناخواه دست به انجام یک سری اقدامات نمایشی می زند تا نشان دهد نسبت به دولت های دیگر بهتر یا برتر عمل کرده است. اما در پس این اقدامات نمایشی باید گفت هزینه های بسیاری بر کشور تحمیل می شود و جدا از آن، کشور از مسیر و ریل توسعه اقتصادی واقعی نیز خارج خواهد شد و این گونه است که ما پس از صرف بیش از ۷۰ سال زمان برای برنامه ریزی اقتصادی، همچنان در وضعیت ناخوشایند امروز اقتصادی و شاخص های بسیار نامطلوب آن قرار داریم.
منابع عظیمی که برای کشور فراهم بوده و شاخص های غیرقابل دفاع متعددی که در زمینه اقتصاد و شرایط اجتماعی کشور مشاهده می کنیم، همه نشان از یک واقعیت دارند که قوای ما توانایی برنامه ریزی ندارند، در نتیجه از واژگان آبرومند استفاده می کنند تا عدم توانایی برنامه ریزی خود و اسلاف شان را پوشش دهند. به عنوان مثال، وقتی خانم نماینده ای در یک برنامه تلویزیونی، به جای واژه «خودرو ملی» از «نکبت ملی» استفاده و یک طرفه صحبت می کند، کسی نیست از وی بپرسد آیا این وضعیت نمی تواند ناشی از ناتوانی در برنامه ریزی علمی بسیاری از تصمیم گیران اقتصادی در یک سده گذشته و در دولت ها و مجالس متعدد باشد که خود نیز جزیی از آن است؟ آیا وی نمی داند توسعه و پیشرفت اتفاقی به دست نمی آید؟ آیا این نماینده نمی داند به واسطه اختیارات تصمیم گیری، در مقام یک مسئول پاسخگو باید حاضر شود، نه یک شهروند معترض؟ عجبا که در زمان گرفتن پست ها و میزهای تصمیم گیری اقتصادی در مقام یک مسئول حاضر می شوند، اما در زمان صحبت همانند یک شهروند عادی معترض که حق تصمیم گیری ندارد، سخن می گویند. متاسفانه میزهای تصمیم گیری اقتصادی در کشور ما فقط یک وجه دریافت امتیاز دارد و در مقام عمل، بسیاری از تصمیم گیران اقتصادی ما هیچ وجهی از پاسخگویی برای خود متصور نیستند. مردم ما کاملا حق دارند که از وضع خودروسازی کشور ناراضی باشند، چراکه با گرفتارشدن در زجرهایی که ناشی از خرید بسیاری از خودروهای تولیدی بی کیفیت داخلی و بعضا مونتاژی است، شاهد بی لیاقتی بسیاری از مدیران انتصابی خودروسازی طی سال ها بوده اند که به دلیل وابستگی به میزهای خود نتوانستند برنامه ای برای ارتقای فناوری این صنعت داشته باشند، از این رو خشم آنها بحق است. اما باوجود توجه به این همه نارضایتی بحق مردم، آیا باید ما منابع ارزی حیاتی و ارزشمند خود را بدون هرگونه دستاوردی برای خوداتکایی منطقی صنعت، مفت و مجانی توسط عده ای آسان خور تقدیم اجنبی کرده و در مقابل، هنگام گرفتاری ناشی از سوءمدیریت ها، دست نیاز به سوی کره جنوبی و عراق دراز کنیم و بگوییم خواهش می کنیم پول ما را بدهید؟ به راستی که ضعف تولید خودرو ما نشان از بی لیاقتی کیست؟ من از دولت و مجلس فعلی و حتی از قبلی ها می پرسم که چرا از خود نمی پرسید، چگونه معجزه تولید خودرو در چین شکل گرفت؟ چگونه کره جنوبی به این درجه از قدرت تولید خودرو رسیده است؟ بسیاری از نمایندگان و وزرای ما قادر به پاسخ دادن به این پرسش ها نیستند و فقط کلی گویی می کنند.
تصمیم گیران ما ناخواسته در یک زمین از پیش طراحی شده تحریم کنندگان قدم برمی دارند. من فرض های ناخوشایند را کنار می گذارم و مخاطبان را به کتاب «هنر تحریم ها» نوشته ریچارد نفیو، یکی از طراحان تحریم های ایران در دوران باراک اوباما، رئیس جمهوری وقت امریکا ارجاع می دهم که می گوید: «امریکا تلاش کرد رسیدن به این اصلاحات اقتصادی را تا آنجایی که می تواند به تعویق بیندازد و دشوار کند و این مسئله در همان آغاز تحریم ها اتفاق بیفتد، نه اینکه در زمانی که این تحریم ها بر مسائل بشردوستانه اثر گذاشته یا واردات یا مصرف کالاها را تحت تاثیر قرار داده است، چراکه این قضیه می توانست به ایران کمک کند وارداتش را کاهش دهد. از آنجا که مردم ایران عملا می توانستند چنین کالاهایی را خریداری کنند و واردات نیز جریان داشت، پایین آمدن ارزش پول ملی و بالا رفتن ارزهای خارجی عملا امکان خرید این کالاها را از بسیاری از مردم ایرانی گرفت و تنها افراد ثروتمند و کسانی که در موضع قدرت بودند، می توانستند همچنان از منابع مرتبط بودن ایران با شبکه های بین المللی سود ببرند. به این ترتیب، ارز به صورت مداوم از ایران خارج و کالاهای تجملاتی وارد این کشور می شد و بحث نابرابری درآمدی و تورم روزبه روز در ایران قوت بیشتری می گرفت.» از اینجا می توانیم بندهای 3، 4 و 5 آیین نامه واردات خودرو را خوب بفهمیم و زمین طراحی شده برای تصمیم گیران را بهتر درک کنیم.
