فروش زیرمیزی قطعات یدکی قوت گرفت
باهدف مقابله با قاچاق کالا، ۱۱۰ هزار قلم کالا، شناسه رهگیری دریافت کرده‌اند. کیفیت، موضوع اصلی طرح شناسنامه‌دار کردن قطعات یدکی حوزه خودرو و لوازم‌خانگی است.
پارادوکس جدید در بازار قطعات یدکی
به دنبال اجرایی شدن طرح وزارت صنعت، معدن و تجارت برای ساماندهی بازار قطعات یدکی، در مرحله نخست تمام فعالان در حوزه قطعات یدکی خودرو اعم از تولیدکننده، واردکننده، توزیع کننده و خرده فروش باید تا ۱۵ مهر در سامانه جامع تجارت ثبت نام می کردند و در مرحله دوم، کالاها باید شناسه دار شوند. در این زمینه، تاکنون بیش از ۶۰ هزار شناسه کالا برای لوازم یدکی خودرو صادرشده که هر یک از این شناسه ها مربوط به یک نوع کالا با یک برند و ویژگی خاص است.
طرح ابتدا با دو قلم کالای باتری و کمک فنر اجرا و البته همزمان شناسه گذاری ۵۴ طبقه از گروه کالاهای لوازم یدکی شروع شد. در مجموعه گروه های کالایی برای ۳۱۴ طبقه کالا، شناسه گذاری در حال انجام است. در دو قلم کالای اعلام شده در طرح، ۱۱۰۰ شناسه برای کمک فنر و ۳۸۰۰ شناسه برای باتری موجود است که شامل انواع کالاها و برندها می شود. از ۱۵ مرداد تا ۱۵ مهر به بنکداران و فروشگاه داران مهلت داده شد موجودی قطعات خود را در سامانه جامع تجارت اظهار و کدشناسا دریافت کنند، در غیر این صورت موجودی آنها به عنوان کالای قاچاق ضبط خواهد شد.
طرح مبارزه با قاچاق کالا
قانون جدید که اصلاح قانون مبارزه با قاچاق است این امکان را به ما می دهد تا بتوانیم کسانی که خدمات دهنده کالاهای بی کیفیت و قاچاق هستند، جرم انگاری شوند و مثل سابق نیست که کالاهای قاچاق در شبکه رسمی کشور مبادله شوند.
مرحله نخست طرح کدشناسا، ۱۵ فروردین امسال آغاز شد و قرار بود تا خرداد تمام کمک فنرها و باتری خودروهای موجود در بازار هم وارداتی ها و هم تولید داخل، دارای کدشناسا شوند. در ادامه، ۵۳ قلم اضافه شد و در حال حاضر این کد برای ۵۵ قطعه در بازار لوازم یدکی الزامی شده است. دومین مهلت برای دریافت کد شناسا، ۱۵ مرداد تعیین و در نهایت به دلیل آماده نبودن زیرساخت ها، تا ۱۵ مهر تمدید شد. از این تاریخ به بعد، هر یک از این ۵۵ قلم که موفق به دریافت کد رهگیری نشوند، کالای قاچاق محسوب شده و ضبط
می شود.
براساس سخنان فعالان بازار قطعات یدکی، سامانه جامع تجارت، پنجره ای برای اظهار قطعات موجود در بازار دارد، فعال نبوده و کدی صادر نکرده است. حال با این شرایط، آیا موجودی بازار قطعات یدکی به عنوان کالای قاچاق جمع آوری خواهد شد؟ آیا این موضوع منجر به خالی شدن بازار و کمیابی کالاها نمی شود؟
کد رهگیری دردسرساز شد
امیرحسین صیرفی از کارشناسان بازار قطعات یدکی خودرو درباره پایان مهلت اظهار اقلام بدون کد رهگیری در بازار به صمت گفت: تا امروز ( ۱۷ مهر) پنجره ای نظر که در سامانه جامع تجارت برای ثبت کالاهایی که دارای کد شناسا نیستند، درنظر گرفته شده بود، فعال نشده است. از ۱۵ مرداد قرار بود این پنجره فعال شود تا دارندگان ۵۵ قلم کالا که نیازمند کد رهگیری هستند، آنها را اظهار و کد شناسا دریافت کنند.
وی افزود: برای مدت کوتاهی این پنجره باز شد و تعدادی از فعالان بازار قطعات یدکی، قطعاتی را به ثبت رساندند، اما تا امروز حتی این اقلام ثبت شده هم موفق به دریافت کد رهگیری نشده اند، زیرا از سوی نهاد مربوطه مورد بررسی قرار نگرفته اند.
وی افزود: از ابتدای هفته، موجودی مربوط به این اقلام در بازار، کالای قاچاق محسوب شده و به راحتی قابل ضبط هستند. او در ادامه سخنان خود عنوان کرد: بازرسان با حضور در بازار قطعات یدکی به دنبال جمع آوری قطعات بدون کد شناسا بودند که در نهایت منجر به تشنج در بازار شد. عدم برنامه ریزی درست و فراهم نبودن زیرساخت ها سبب شده پارادوکسی در بازار قطعات یدکی کشور به وجود آید و سرمایه افراد در صف قاچاق قرار گیرد.
چه کسی باید پاسخگو باشد
صیرفی با بیان اینکه ضرورت دارد وزارت صنعت، معدن و تجارت هرچه زودتر مسئله را مورد رسیدگی قرار دهد، گفت: درحال حاضر فعالان بازار قطعات یدکی ناچار شده اند این اقلام را از قفسه های فروش به انبارها منتقل کنند تا موضوع تعیین تکلیف شود.
او اظهار کرد: برخوردهای سلیقه ای، بسیاری از طرح های خوب را ناکارآمد و برنامه ها را از مسیر خود خارج می کند. این کارشناس حوزه قطعات یدکی با بیان اینکه درحال حاضر براساس قانون هر کالایی بدون شناسه در سطح عرضه، قاچاق به شمار می رود، تصریح کرد: این در حالی است که نمی توان به این راحتی سرمایه اصناف را در ردیف قطعات قاچاق تلقی کرد. وقتی زیرساخت برای اجرای یک طرح کلان آماده نیست، این مشکل اصناف نبوده و وزارت صنعت، معدن و تجارت باید در این باره به بررسی موضوع بپردازد.
صیرفی در ادامه سخنان خود اظهار کرد: وزارت صنعت، معدن و تجارت از اتحادیه فروشندگان لوازم یدکی خودرو و ماشین آلات تهران خواسته تا متعهد شود تمام این ۵۵ قلم موجود در بازار که فاقد کد شناسا هستند، قاچاق نیستند تا اجازه فروش آنها داده شود. این در حالی است که حجم این اقلام بسیار بالا بوده و به این سهولت قابل بررسی مورد به مورد نیست. علاوه بر این، انبارها ملک شخصی افراد بوده و نمی توان به این ملک ها ورود و درباره موجودی آنها اظهارنظر کرد.
تنش های بازار یدکی
این کارشناس بازار قطعات یدکی در ادامه به چالش بعدی صنف لوازم یدکی خودرو اشاره کرد و گفت: پایان مهلت ثبت نام قطعات یدکی برای دریافت کد شناسا، بازار را با تنش مواجه کرده و این موضوع که این اقلام باید تا ۱۵ آذر به فروش برسد، بازار را با تنش های بیشتری روبه رو خواهد کرد. به طور قطع این حجم از کالاها که مربوط به سال ها قبل بوده و برای پشتیبانی مدل های قدیمی است و باید در بازار موجودی داشته باشند، امکان فروش در مدت دو ماه را نخواهند داشت. او اظهار کرد: اگر قرار است در طرح موفق باشیم باید آن گونه که اصناف می توانند تغییر کنند، موضوع پیگیری شود، نه آن گونه که مسئولان دولتی می خواهند؛ اینکه در مدت ۳ یا ۴ ماه مسئله حل وفصل شود. این شدنی نیست، زیرا برخی قطعات مانند قطعات پیکان بازار تقاضای زیادی نداشته و به سرعت فروش نمی روند. این فعال بازار قطعات یدکی با بیان اینکه طرح کدشناسا، ضرورت این بازار است، ادامه داد: البته نحوه اجرای طرح جای انتقاد زیادی دارد. حتی سامانه جامع تجارت، چابکی لازم را نداشته و این خلأها کار را در اجرا با مشکل مواجه کرده است.
از شفاف سازی تا بازار سیاه
صیرفی با تاکید بر نبود برنامه ریزی درست برای ساماندهی بازار قطعات یدکی خودرو یادآور شد: این امر اعتماد بسیاری از افراد موافق طرح را خدشه دار کرده و سبب شده در صف آنها نیز مخالفان قرار گیرند؛ بنابراین می توان پیش بینی کرد ادامه روند با دشواری های بیشتری همراه خواهد شد.
او گفت: درحال حاضر فروشندگان زیادی کالاهای بدون کد رهگیری خود را در سامانه جامع تجارت اظهار کرده اند، اما هنوز موفق به دریافت کد شناسا نشده اند؛ بنابراین در ادامه بستر برای فروش های زیرمیزی فراهم می شود؛ به این ترتیب عرصه فروش غیرشفاف شده به طوری که صاحب کالا فهرست اقلام را از مشتری گرفته و قطعات را ارسال می کند. او ادامه داد: پروژه ای که هدفش شفاف سازی در سطح بازار قطعات یدکی بود، خود زمینه ساز فروش های زیرمیزی شده و شکل گیری بازار سیاه با کمیابی اقلام محتمل است. در این میان، افزایش قیمت ها هم دور از انتظار نیست. حتی در ادامه این فضای غیرشفاف صنف قطعات یدکی، مسئله قاچاق پررنگ تر شده و قطعات زیرپله ای هم مجالی برای بازاریابی خواهند داشت.
دومینوی آسیب
این کارشناس بازار قطعات یدکی افزود: در این راستا هم برخی از کسبه ترجیح می دهند سرمایه خود را از کشور خارج کرده یا تغییر کاربری بدهند. این مسئله به عنوان یک دومینو، بخش های دیگر کشور را هم دربرمی گیرد و ناوگان حمل ونقل جاده ای کشور با مشکلات عدیده ای مواجه خواهد شد.
صیرفی در پایان به دو پارامتر اعتماد و صداقت اشاره کرد و گفت: با قرار گرفتن برخی قطعات یدکی در فهرست اقلام قاچاق (در حالی که زیرساخت خوداظهاری فراهم نبود) اعتماد را از بین برده و فعال نشدن پنجره ای که برای عملیاتی کردن طرح ضرورت داشت، صداقت را زیرسوال برده است.
موجودی بازار بسیار زیاد است
در ادامه مهدی ستوده از فعالان بازار قطعات یدکی درباره پایان مهلت خوداظهاری فروشندگان قطعات یدکی و صادر نشدن کدشناسا به صمت گفت: از ابتدا مشخص بود که این طرح کلان به نتیجه نخواهد رسید، زیرا هزاران اقلام ریز و درشت در بازار لوازم یدکی خودرو وجود دارد که لیست کردن آنها و دادن کد رهگیری به آنها با سهولت قابل انجام نبوده یا حداقل در مدت ۳ تا ۴ ماه محقق نمی شود. وی افزود: بزرگی و گستردگی بازار یدکی خودرو، حجم زیادی از قطعات یدکی را در خود جمع آوری کرده که پیچیدگی این بازار را رقم زده است.
اگر انبارهای فروشندگان بازار یدکی مورد بررسی قرار گیرد، هنوز قطعاتی مانند یاتاقان پیکان های قدیمی در این بازار موجود است یا برخی سیم کشی ها برای ۱۰ سال پیش بوده و در انبارها دپو هستند.
فروش فله ای قطعات
ستوده در ادامه سخنان خود به فروش فله ای قطعات که به تازگی در حال انجام است، اشاره کرد و گفت: برخی تولیدکنندگان شیوه فروش خود را تغییر داده و محصولات خود را فله ای و بدون بسته بندی مناسب عرضه می کنند، زیرا بخشی از سختگیری ها بدون فراهم شدن زیرساخت ها، تولیدکنندگان و فروشندگان را ناگزیر به فعالیت ناشفاف می کند. این فعال بازار در پایان تاکید کرد: ساماندهی بازار قطعات یدکی زمان بر است. چنین طرح هایی باید در بازه زمانی طولانی، پیگیری و اجرا شوند.
سخن پایانی
بنابر این گزارش، مهلت خوداظهاری فروشندگان قطعات یدکی بدون کد رهگیری، ۱۵ مهر به پایان رسیده و از این تاریخ به بعد ۵۵ قلم از قطعات یدکی که ملزم به داشتن کد شناسا هستند در صورت نداشتن کد رهگیری قاچاق بوده و از سوی بازرسان ضبط می شوند.
بارها کارشناسان این بازار عنوان کرده اند گستردگی بازار یدکی قطعات خودرو اجرای طرح ها را با دشواری همراه کرده و باید برای برنامه ریزی و اجرای طرح ها از نظرات فعالان این بازار استفاده کرد. با تمام تلاش ها به نظر می رسد وزارت صنعت، معدن و تجارت تا امروز موفق به اجرای طرح کد شناسا نشده و در این مسیر، راه طولانی در پیش دارد.
