پرونده‌ای که بسته نشد
در روزهای پایانی نیمه نخست سال گذشته، بارها از سوی مسئولان اعلام شد که با پایان فصل تابستان، تجارت با رمزارز برای فعالان اقتصادی امکان‌پذیر می‌شود.
در روزهای پایانی نیمه نخست سال گذشته، بارها از سوی مسئولان اعلام شد که با پایان فصل تابستان، تجارت با رمزارز برای فعالان اقتصادی امکان پذیر می شود. این موضوع را رئیس وقت سازمان توسعه تجارت اعلام کرد و البته همان زمان هم پیش بینی شد، این روش حجم زیادی از تجارت ایران را در بر نگیرد. با این همه رئیس وقت سازمان توسعه تجارت درباره تجارت با رمزارز در برنامه تلویزیونی نیز توضیحاتی داد و گفت: تمام تلاش ما تسهیل تجارت خارجی و یکی از ابزارهای توسعه تجارت خارجی هم، تسهیل مبادلات مالی است. پیمان پاک همچنین درباره ثبت سفارش واردات به میزان ۱۰ میلیون دلار از طریق رمزارز گفت: طبق موافقتنامه ای که میان آقایان صالح آبادی و فاطمی امین منعقد شد، استفاده از رمزارزها به عنوان یک ابزار توسعه تجارت مطرح شد. با این همه سال به پایان رسید و دیگر خبری از مبادلات تجاری با رمزارز مطرح نشد. به گزارش صمت، فعالان اقتصادی معتقدند باوجود اینکه ظرفیت بسیار خوبی برای استفاده از رمزارزها در تجارت خارجی وجود دارد، اما همچنان نمی توان از فعالیت همه جانبه در این حوزه سخن گفت.
تسهیل تجارت با ارز دیجیتال
ارز دیجیتال یکی از پدیده های مهم و جدید در حوزه فناوری های مالی به شمار می رود که باتوجه به کارکردهای تسهیل کننده در زمینه پرداخت، مورد استقبال کشورها و بازارهای مالی قرار گرفته است. می توان با نگاهی به اقتصاد جهانی دریافت که مرز تراکنش های مالی از کشورها عبور کرده است. به همین دلیل نیاز به همکاری رو به گسترش نهادهای مختلف در سطح جهانی از قبیل بانک های معتبر بین المللی با هدف تسهیل هرچه بیشتر تجارت جهانی وجود دارد و به طورقطع در این مسیر یکی از بهترین ابزارها و راه حل ها، ارزهای دیجیتال است.
استفاده از ظرفیت رمزارزها
عباس آرگون ـ عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران: اولویت نخست باید فراهم کردن شرایطی باشد که در آن تحریم ها کنار بروند، تا زمانی که تحریم ها برداشته شوند، استفاده از هر شیوه ای که می تواند فشار بر فعالان اقتصادی را کاهش دهد یا به بهبود وضعیت تجاری ما منجر شود، اهمیت فراوانی خواهد داشت. اگر در این بستر رمزارزها می توانند سهمی داشته باشند نیز، باید تلاش کرد که از ظرفیت آنها به طور کامل استفاده شود.
در حال حاضر در این بازار تعداد زیادی رمزارز وجود دارد که هریک شرایط خاص خود را دارند. از سوی دیگر، نوسان در این بازار نیز بسیار بالا است و هر روز قیمت ها تغییرات مختلفی را تجربه می کنند، از این رو اینکه مشخص کنیم که فعالیت با کدام رمزارزها مجاز است و به رسمیت شناخته می شود، نخستین مقدمه مهم در این حوزه خواهد بود. نحوه معامله این رمزارزها، چگونگی استفاده از آنها در صادرات و واردات، تعامل با بانک مرکزی برای تعهدات ارزی و قوانین نظارتی بر این رویه، دیگر مقدمات مهمی هستند که تا زمانی که از سوی دولت به شکل دقیق بررسی و اعلام نشوند، انتظار نمی رود که استفاده از آنها به طور گسترده در تجارت در دستور کار قرار بگیرد. در صورت فراهم شدن مقدمات در ایران، کشورهای خارجی آماده استفاده از رمزارزها هستند، باوجود آنکه در ماه های گذشته بحث های گسترده ای درباره رمزارزها در کشورها و شرکت های مختلف مطرح شده است و حتی برخی شرکت ها کار رسمی با آن را آغاز کرده اند، اما هنوز در ابتدای این مسیر قرار داریم، در واقع بسیاری از کشورها هنوز تجارت با رمزارز را به طور رسمی نپذیرفته اند و تاکنون در بسیاری از حوزه های اقتصادی نیز، شاهد معامله با این شیوه نبوده ایم، از این رو پس از فراهم کردن مقدمات داخلی، باید مذاکره با طرف های خارجی نیز آغاز شود تا بدانیم که چه کشوری و تحت چه شرایطی از این طریق با ما معامله خواهد کرد و تا چه میزان می شود روی ظرفیت های آن حساب کرد؟
صادرات نباید محدود به مواد خام باشد
علیرضا کلاهی ـ رئیس کمیسیون صنایع اتاق ایران: صادرات نباید محدود به مواد خام باشد، بنابراین ارزدیجیتال ابزاری است که اگر حاکمیت به آن ورود کند، می تواند تجارت با کشورهای خارجی را تسهیل کند.
همیشه نقد این بوده که تجارت خارجی و به ویژه صادرات ما محدود به مواد اولیه و خام شده که این مسئله برای کشور بسیار خطرناک است، زیرا چندین چالش ایجاد می کند.
ظرفیت اشتغال صنایعی که تنها نسبت به تولید مواد اولیه و خام اقدام می کنند، بسیار پایین است، در حالی که مشکل کلیدی کشور بیشتر از تورم و هر موضوع دیگری بحث اشتغال است. سوق دادن تولید به سمت ایجاد ارزش افزوده بالا مسئله ای است که می تواند رقابت پذیری و بهره وری کل اقتصاد را بالا ببرد و موجب اشتغال بیشتر شود. به طبع در این حوزه، وزارت صمت و سازمان توسعه تجارت از کنشگران اصلی هستند تا مسئله صادرات مواد اولیه خام را مدیریت و به سمت تولیدات با ارزش افزوده بیشتر هدایت کنند. استفاده از ارزهای دیجیتال در حوزه تجارت یکی از الزاماتی است که باید با جدیت دنبال شود. برهمین اساس، بحث توکنایز کردن را 3 سال پیش مطرح و تاکید کردیم که ارزهای دیجیتال باید در سامانه جامع تجارت قرار بگیرند؛ بسیار تلاش کردیم تا بانک مرکزی متوجه این موضوع شود که ارز دیجیتال ابزاری است که اگر حاکمیت به آن ورود کند، می تواند تجارت با کشورهای خارجی را تسهیل کند.
روند مبادلات تجاری با رمزارز
احمد صالحی ـ فعال تجاری: براساس آیین نامه مربوط به استفاده از رمزارزها و قراردادهای هوشمند در صادرات و واردات، قرار بود بکارگیری رمزارزها در چند گام و به صورت آزمایشی به زودی به اجرا درآید. در حوزه واردات در گام اول قرار است کسانی که خودشان به صورت قانونی ماین رمزارز انجام داده اند، بتوانند با استفاده از «رمزارز خود» شروع به واردات کنند.
احراز کیف پول یا اینکه آیا رمز ارز تولیدی خود واردکننده است یا مبادله ای و سوالاتی از این دست، همه قابل اثبات و پیگیری هستند. براساس این آیین نامه، در گام دوم امکان استفاده از «رمز ارز غیر» نیز در سامانه فراهم خواهد شد. یعنی تولیدکننده مجازی که رمز ارز را ماین کرده است، رمز ارز را در سامانه عرضه می کند و واردکننده با تخصیص این ارز، واردات خود را انجام می دهد. در فاز سوم هم واردات با استفاده از رمزارز حاصل از صادرات، در این آیین نامه دیده شده است، به این منظور چیزی شبیه به سامانه نیما تعریف شده که در آن صادرکننده با عرضه ارز خود در این سامانه رفع تعهد ارزی می کند و واردکننده هم میزان ارز موردنیاز خود را تخصیص گرفته و واردات خود را انجام می دهد. بنابراین رفع تعهد ارزی از طریق رمز ارزها در گام سوم اجرایی خواهد شد، به این شکل که فرد در قبال صادرات خود رمز ارز دریافت می کند. او باید رمز ارز را یا در یک صرافی اکس چینج داخل ایران یا خارج از ایران تبدیل به ارز فیات کند و با یکی از روش های مجاز (یا واردات در برابر صادرات یا به شکل ریالی یا عرضه در سامانه نیما) تعهد ارزی خود را رفع کند.
مزایای ارز دیجیتال برای تجارت
آرش فروزان علاء ـ کارشناس تجارت بین الملل: جهانی شدن و پیچیدگی روابط سیاسی مبتنی بر اقتصاد، شبکه درهم تنیده ای از تجارت صنایع مختلف را ایجاد کرده و وابستگی اقتصادی کشورهای مختلف را از طریق توسعه تکنولوژی و رشد حجم و تنوع کالاها و خدمات افزایش داده است. بر کسی هم پوشیده نیست که سیستم های پرداخت از مهم ترین عوامل موثر در تجارت بین المللی محسوب می شوند. مطالعات مجمع جهانی اقتصاد نشان می دهد کاهش موانع موجود می تواند تجارت جهانی و تولید ناخالص داخلی را به ترتیب تا ۱۵ و ۵ درصد افزایش دهد. در این صورت، حجم اقتصاد جهانی هم حدود ۳ تریلیون دلار افزایش می یابد. به همین خاطر است که کشورهای مختلف به دنبال راهکارهایی برای حل مشکلات مذکور و تسهیل صادرات و واردات خود هستند. از سوی دیگر، اگرچه دلار امروزه با اختلاف زیادی همچنان ارز غالب جهانی است، اما شواهد موجود نشان می دهد که آینده آن در خطر است که علاوه بر چین، امروز ارزهای دیجیتال نیز یک رقیب اصلی برای رقابت در این کارزار اقتصاد سیاسی محسوب می شوند. از طرفی، ارزهای دیجیتال و فناوری زیربنایی آنها، یعنی بلاک چین، در چند سال گذشته در سراسر جهان طرفداران زیادی به دست آورده و توجه کشورهای مختلف را به خود جلب کرده است.
ایران هم یکی از کشورهایی است که در ماه های اخیر به این مسئله توجه داشته است. علیرضا پیمان پاک، رئیس سازمان توسعه تجارت، چند روز پیش اعلام کرد که ایران قصد دارد برای تسویه صادرات و واردات خود با کشورهایی مثل چین، روسیه و هند از ارز دیجیتال استفاده کند. طبق گفته های او، سازکار استفاده از ارزهای دیجیتال در تجارت بین المللی پیاده سازی و مرحله اعتبارسنجی تاجران برای استفاده از آن آغاز شده است.
به طورکلی، ارزهای دیجیتال می توانند باعث افزایش کارآیی و سرعت پرداخت های فرامرزی شوند. این در حالی است که تسویه حساب معاملات بین المللی از طریق ارزهای فیات، بین یک تا 5 روز کاری طول می کشد. در نتیجه، اگر تاجران ایرانی در صادرات خود از ارزهای دیجیتالی استفاده کنند که به دفتر کل غیرمتمرکز متکی هستند، می توانند وجوه خود را در عرض چند ثانیه و در تمام ساعات شبانه روز دریافت کنند. علاوه بر این، از دفاتر عمومی ارزهای دیجیتال می توان برای به اشتراک گذاشتن تاریخچه مالی و پرداخت های دوطرف معامله استفاده کرد. ضمن اینکه تاجران کشورهای مختلف هنگام انجام صادرات و واردات خود با موانعی در زمینه ریسک زدایی مواجه می شوند و به رغم نوسانات نرخ ارزهای دیجیتال، می توانند موانع مذکور را کاهش دهند.
البته مهم ترین موضوع را می توان امنیت در مبادلات و ایمن بودن تسویه های مالی دوطرف حساب کرد که قراردادهای هوشمندی همچون شبکه اتریوم یک بستر تمام عیار برای توسعه اقتصاد ملی است. حریم خصوصی و امنیت معاملات همیشه یکی از دغدغه های مهم کشورها و شرکت های مختلف در صادرات و واردات بوده است. از آنجا که ارزهای دیجیتال فناوری امن و پیچیده ای دارند، از تراکنش های الکترونیکی سنتی امن تر هستند و رمزگشایی آنها کار بسیار سختی است.
گفتنی است، نقدینگی بازار ارزهای دیجیتال در سال های اخیر به شدت افزایش یافته و اگر ایران بخواهد از آنها در صادرات خود استفاده کند، به راحتی می تواند در صرافی های مختلف، پول خود را به یک ارز فیات تبدیل کند. علاوه بر این، ارزهای دیجیتال بسیار مقرون به صرفه هستند و با هزینه ای کم می توان وجوه قابل توجهی را به آن سوی مرزها ارسال کرد. با این حال، شایان ذکر است که ارزهای دیجیتال نکات منفی هم دارند. برای مثال، از دست دادن داده ها ضررهای مالی زیادی ایجاد می کند و این امر در مقیاس صادرات و واردات یک کشور می تواند تاثیرات غیرقابل بازگشتی داشته باشد. علاوه بر این، هرچند این نوع ارزها غیرمتمرکز هستند، توسعه دهندگان آنها همچنان می توانند جریان و مقدار ارزها و تراکنش ها را کنترل کنند. ضمن اینکه برخی از ارزهای دیجیتال را تنها می توان با یک یا تعداد محدودی ارز فیات معامله کرد.
در هر حال، همان طور که ارزهای دیجیتال و فناوری های دفترکل توزیع شده آنها مدام در حال تغییر هستند، نقش ارزهای دیجیتال و بلاک چین در تجارت بین المللی و واردات و صادرات هم در حال تغییر است. آنچه اهمیت دارد، این است که ایران بتواند با برنامه ریزی درست، ریسک های موجود را به حداقل برساند تا نهایت استفاده را از این فناوری ببرد.
سخن پایانی
امروزه ارز دیجیتال از راه های جدید توسعه تجارت بین الملل و تغییر ماهیت دارایی های غیرفیزیکی به منزله منابع دارای ارزش اقتصادی به شمار می رود و از گزینه های سرمایه گذاری و اختراع بزرگی است که به طور بالقوه می تواند مانند طلا به دارایی خاصی برای ذخیره ثروت تبدیل شود. ارز دیجیتال نقش اساسی در ظرفیت سازی در داخل کشور برای مقابله با محدودیت های اقتصادی یا رشد تراز تجاری دولت ها دارد، زیرا مرز نمی شناسد و کاملا در یک فضای مجازی و در بستر دیجیتال فعالیت می کند. بر همین اساس در دنیای امروز ورود به بازار ارزهای دیجیتال از ارزش و اهمیت بسیار بالایی برای کشورهای جهان برخوردار است.
