اخذ مالیات از بخش‌های مختلف اقتصاد از جمله اصناف یکی از چالش‌های حوزه مالیاتی است که همواره با بحث مالیات‌ستانی عادلانه حاشیه‌ساز می‌شود. مالیات مبلغی است که از درآمدهای حاصل از فروش کالا و خدمات مشاغل از فعالان اقتصادی دریافت می‌شود. اصناف معتقدند دولت مالیات را حسب درآمدهایی ساختگی محاسبه می‌کند و در این فرآیند اصل عدالت رعایت نمی‌شود. این گروه همچنین می‌گویند بازاری که رکود و تورم سر تا پای آن را فرا گرفته با اخذ مالیات‌های سنگین تنها در باتلاق تورمی فروتر می‌رود و هرگز نمی‌توان امیدی به بهبود آن داشت. این گلایه در حالی مطرح می‌شود که رئیس کل سازمان امور مالیاتی در تازه‌ترین اظهارنظر بر سهم کم اصناف در تامین درآمدهای مالیاتی تاکید داشته و گفته اصناف به‌طور میانگین، حدود ۶ میلیون تومان مالیات پرداخت می‌کنند و سهم اصناف در درآمد مالیاتی کشور تنها 4 درصد است؛ اظهاراتی که با گلایه‌های اصناف همخوانی ندارد.

مشاغل و اصناف فقط ۴ درصد درآمدهای مالیاتی کشور را پرداخت می‌کنند

سید محمدهادی سبحانیان، رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور با بیان اینکه رویکرد سازمان این است که از دهک‌های ثروتمند جامعه مالیات‌ستانی انجام شود، گفت: مشاغل و اصناف فقط ۴ درصد از درآمدهای مالیاتی کشور را پرداخت می‌کنند.رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور از پرداخت بالغ بر ۲۷ هزار میلیارد تومان به بخش سلامت و بالغ بر ۷ هزار میلیارد به ورزش همگانی در سال‌ جاری خبر داد و اظهار داشت: برای اینکه مردم با فراغ بال نسبت به پرداخت مالیات اقدام کنند باید محل مصرف مالیات‌ها برای جامعه تشریح شود.رئیس سازمان امور مالیاتی کشور با اشاره به اینکه سوال بسیاری از مردم این است که در کشوری که سرشار از منابع نفتی هستیم چرا باید مالیات پرداخت کنیم؟ گفت: به عنوان مثال کشور را به یک خانواده تشبیه می‌کنیم، اینکه اعضای خانواده کار و تلاش کنند و از محل آن خرج تحصیل کنند یا اینکه از ثروتی که دارند برای امورات جاری هزینه کنند؟ کدام مورد را عقل تایید می‌کند؟

وی بیان داشت: ثروت، روزی تمام می‌شود. قطعا نباید از ثروت خود برای مخارج جاری استفاده کرد، ما در کشور نفت داریم و ثروت همه ما ایرانیان است. این نفت سهم فرزندان من و شماست که باید صرف عمران و آبادانی در سال‌های آینده شود. ضمن اینکه نفت بستگی به تحریم‌ها دارد از این رو نباید به آن متکی بود. ما فارغ از اینکه کشورمان نفت دارد یا ندارد باید متکی به درآمدی باشیم که پایدار باشد.

سبحانیان، هوشمندسازی نظام مالیاتی را پلی برای عبور از مالیات ستانی سنتی به مدرن دانست و گفت: راهبردمان این است که تمام فرآیندهای مالیاتی را الکترونیک کنیم.

سبحانیان به مالیات‌ستانی عادلانه اشاره کرد و گفت: رویکرد کلی ما در سازمان امور مالیاتی تمرکز بر دانه درشت‌هاست افرادی که از درآمدهای بالایی برخورداری هستند قاطبه مردم نباید در تیر رأس نظام مالیاتی باشند. این موضوع در نظام مالیاتی دنبال می‌شود و در جاهایی تبدیل به قانون شده است که یکی از آنها مالیات بر مجموع درآمد است.

وی بیان داشت: پیشرفت‌های خوبی در سیستمی شدن نظام مالیاتی صورت گرفته است و جلوگیری از فرارهای مالیاتی را دنبال می‌کنیم که در این دولت با سرعت بیشتری به ثمر می‌نشیند که اگر استمرار یابد جلوی فرار مالیاتی گرفته می‌شود و فراریان مالیاتی ناراحت خواهند شد و سنگ‌اندازی خواهند کرد. زمانی فرار اتفاق می‌افتد که سلیقه های شخصی جایگزین سیستم هوشمند می‌شود. لذا باید به سمت سیستمی شدن حرکت کنیم تا مالیات‌ستانی عادلانه محقق شود.

رئیس سازمان امور مالیاتی کشور با اشاره به اینکه بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان در ۱۰ ماه امسال به دهیاری‌های کشور پرداخت شده است، گفت: این امر در راستای آبادانی روستاها بوده است. همچنین ۲۷ هزار میلیارد تومان به حوزه سلامت پرداخت کرده‌ایم. باید به مردم اعلام کنیم که این مالیات در چه حوزه‌هایی پراخت می‌شود.همچنین رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور در میز خدمت مسجد امام خمینی (ره) بازار بزرگ تهران، از بخشودگی صددرصدی جرایم مالیاتی به مناسبت دهه مبارک فجر تا پایان بهمن‌ خبر داد..

دست‌ها را از خزانه دولت کوتاه کنید

محمدرضا جعفریان، مشاور مالیاتی اصناف با اشاره به صحبت‌های اخیر رئیس سازمان امور مالیاتی مبنی بر اینکه مالیات ۵۰ درصد مشاغل صفر مطلق است، به صمت گفت: تنها ۳۰ درصد ۵۰ درصد اعلامی رئیس سازمان امور مالیاتی باور‌پذیر است؛ با این حال این موضوع مربوط به افرادی است که ۱۰۰ درصد جزو مشاغل نیستند. در واقع این مالیات صفر مطلق مربوط به افرادی است که قانون برای آنها مالیات صفر تعیین کرده، نه اینکه لطفی ازسوی سازمان امور مالیاتی باشد، زیرا براساس ماده ۱۰۱ قانون مالیات مستقیم، افراد حقیقی صاحب مشاغل که مشمول پرداخت مالیات هستند، تا مقداری از مبلغ درآمد سالانه خود را از پرداخت مالیات معاف هستند که این معافیت در قانون برای حمایت از مودی درنظر گرفته می‌شود و به‌اصطلاح به این معافیت، معافیت معیشتی می‌گویند.  وی با اشاره به اینکه براساس اعلام سازمان امور مالیاتی، سهم مالیات اصناف و مشاغل در کل درآمد مالیاتی ۴ درصد است، افزود: می‌توان یک آمار را به ۱۶ نوع درست و غلط تفسیر کرد. سازمان امور مالیاتی ادعا می‌کند ۶۰ درصد کارمندان آن برای وصول مالیات اصناف فعال هستند؛ آیا این منطقی است که ۶۰ درصد نیروی کار یک سازمان تنها برای وصول ۴ درصد کل درآمد مالیاتی دولت به‌کار گرفته شوند. این در حالی است که اگر هزینه وصول بیش از منابع جمع‌آوری‌شده باشد، ادامه این روند عقلانی نیست.  این مشاور مالیاتی اصناف با بیان اینکه سهم مالیات مشاغل در کل درآمد مالیاتی بین ۷ تا ۱۰ درصد است، افزود: تبعیض مالیاتی، عدم‌گزارش‌دهی به مردم و شفاف نبودن محل صرف درآمدهای مالیاتی موجب شده افراد جامعه در سطوح مختلف تمایلی به پرداخت مالیات نداشته باشند.

به اختلاف طبقاتی دامن نزنید

جعفریان با اشاره به تعریف درست مالیات‌ستانی بیان کرد: مگر مالیات‌ستانی به‌معنای بازسازی ثروت در جامعه نیست تا اختلاف طبقاتی در جامعه به‌وجود نیاید؛ پس چرا با اجرای برخی طرح‌های مالیاتی به تفاوت طبقاتی دامن می‌زنید. وصول مالیات از کارگرانی که زیر خط فقر هستند چه معنایی دارد؟ وی با انتقاد از برخی معافیت‌های مالیاتی گفت: متاسفانه معافیت‌های مقرری بسیاری وجود دارد که اعتقادی به آنها ندارم، زیرا این اتفاق موجب تبعیض و در نتیجه نارضایتی مردم می‌شود. وقتی معافیت مالیاتی واقعی به بنگاه اقتصادی دادید باید توقع شفاف‌سازی داشته باشید.

این درآمد کجا هزینه می‌شود؟

این مشاور مالیاتی اصناف با اشاره به اینکه ۲ برابر فروش نفت در ۹ ماه ۱۴۰۲ مالیات وصول شده، افزود: این درآمد کجا هزینه می‌شود؟ چندین سازمان و ارگان در خزانه دولت دست می‌برند که سازمان امور مالیاتی نمی‌تواند دست آنها را کوتاه کند؛ در نتیجه هر سال مالیات‌های سنگینی اخذ می‌شود و باز هم در نهایت کسری بودجه داریم. این در حالی است که اگر دست سازمان‌ها و ارگان‌ها از بودجه کوتاه شود، کشور با همین مالیات اداره خواهد شد.

وی با اشاره به بودجه مالیاتی ۱۴۰۳ اظهار کرد: بی‌شک در سال ۱۴۰۳ با رکودی که بر بازار حاکم است، اصناف گرفتارتر خواهند شد.

فشار مضاعف بر مردم

جعفریان با اشاره به اقدام دولت برای افزایش یک درصدی مالیات بر ارزش افزوده گفت: الان در وضعیت رکود تورمی هستیم و افزایش یک درصدی مالیات ارزش افزوده منطقی نیست. در شرایط رکود تورمی باید سیاست‌هایی به اجرا در آید که به مردم کمک شود تا راحت‌تر این وضعیت را پشت سر بگذارند. با اعمال سیاست‌هایی مانند افزایش مالیات بر ارزش افزوده، در واقع فشار مضاعف بر مردم تحمیل می‌کنیم و این منطقی نیست. اقدام به افزایش یک درصدی مالیات بر ارزش افزوده نشان می‌دهد ما درک درستی از شرایط اقتصادی کشور نداریم، زیرا در هیچ کشوری در شرایط رکود و تورم اقدام به افزایش نرخ مالیات نمی‌کنند.

سخن پایانی

روش‌های نادرست تعیین مالیات، اخذ مالیات‌های سنگین، اضافه شدن مالیات بر ارزش افزوده و اجرای نادرست آن در حالی که بازار با رکود مواجه و فروش کاهش یافته، سبب شده برخی از اصناف از پرداخت مالیات و شفاف‌سازی صورت‌های مالی خود خودداری ‌کنند. در نهایت امیدواریم دولت با روش صحیح و بررسی کارشناسی اقدام به اخذ مالیات کند. در دنیا بیش از ۸۰ درصد بودجه دولت‌ها از مالیات تامین می‌شود و مالیات، سهم بسیار مهمی در بودجه دولت‌ها دارد، اما نکته این‌ است که وقتی مالیات پرداخت می‌شود، دولت باید گزارش عملکرد مصرف مالیات را ارائه کند که در ایران این‌گونه نیست؟