انحصار بلای جان بازار تایر
مدتی است بازار تایر دچار التهاب شده و نرخ تایر در بازار آزاد گران‌تر از تایر دولتی عرضه می‌شود. از سویی خرید تایر دولتی هم به صورت حضوری و هم به‌صورت خرید اینترنتی دردسرهای زیادی دارد که خریداران را سردرگم کرده است.
مدتی است بازار تایر دچار التهاب شده و نرخ تایر در بازار آزاد گران‌تر از تایر دولتی عرضه می‌شود. از سویی خرید تایر دولتی هم به صورت حضوری و هم به‌صورت خرید اینترنتی دردسرهای زیادی دارد که خریداران را سردرگم کرده است. درحال‌حاضر این بازار از تعادل خارج شده و در ماه‌های گذشته یکی از مواردی که تعادل بازار تایر را بر هم زد، ادعای تولیدکنندگان داخلی تایر به‌منظور رفع نیاز بازار در مدتی کوتاه و ممنوعیت واردات در زمینه تایر خودرو بود.با ادامه‌دار شدن مشکلات بازار تایر و التهابات آن درنهایت اداره کل صمت البرز در نامه‌ای به وزارت صمت از ایجاد انحصار در بازار تایر و عدم‌تخصیص کافی تایر از سوی نمایندگی‌ها و عاملان عمده به صنف خرده‌فروشان خبر داد که موجب گرانی تایر شده است.اداره کل صنعت، معدن و تجارت البرز در نامه‌ای به وزارت صمت با برشمردن ۷ مشکل اساسی بازار تایر، از ایجاد انحصار از سوی شرکت‌های تولیدی و واردکننده تایر برای چند نماینده و عامل عمده استان از پیش تعیین‌شده و محدودیت در اعطای نمایندگی و عاملیت برای سایر متقاضیان خبر داد. به گزارش مهر در این نامه آمده است: «با عنایت به مشکلات پیش آمده در حوزه توزیع تایر موارد به شرح ذیل جهت استحضار و صدور دستور مقتضی در خصوص پیشنهادات مطرح شده به حضور ارسال می‌گردد.
مشکلات:
۱- فروش سبدی واحدهای تولیدی و واردکنندگان که باعث انباشت سرمایه و ضرر و زیان عوامل توزیع شده است.
۲- کاهش عرضه رینگ‌های پرمصرف (۱۴، ۱۳ و ۱۵) از سوی واحدهای تولیدی که موجب کمبود شدید این کالاها در سطح بازار شده است.
۳- قطعی مستمر و مدام سامانه که باعث سردرگمی کسبه، ایجاد صفوف طولانی و همچنین نارضایتی شهروندان شده است.
۴- عدم‌اطلاع‌رسانی به موقع از تصمیمات و در مواردی تغییرات در سامانه جامع تجارت که موجب سردرگمی و عدم‌امکان پاسخگویی به ارباب‌رجوع توسط ادارات صمت و واحدهای صنفی؛ به‌عنوان‌مثال ثبت شماره برگ سبز خودرو قبل از مکاتبه وزارت متبوع از طریق عوامل توزیع و فضای مجازی موضوع به کارشناسان ادارات کل صمت اطلاع‌رسانی شد.
۵- ایجاد انحصار از سوی شرکت‌های تولیدی و واردکننده تایر برای چند نماینده و عامل عمده استان از پیش تعیین‌شده و محدودیت در اعطای نمایندگی و عاملیت برای سایر متقاضیان؛
۶- عدم‌محدودیت در فروش مستقیم به مصرف‌کننده برای واحدهای تولیدی و نمایندگی و عوامل عمده‌فروش که موجب عدم رغبت به کسب سود مجاز عمده‌فروشی (۳ تا ۵ درصد) و ترغیب این‌گونه واحدها برای دستیابی به منافع و سود خرده‌فروشی حداقل به میزان ۱۵ درصد و حتی بالاتر از آن گردیده است.
۷- عدم‌تخصیص کافی تایر از سوی نمایندگی‌ها و عاملین عمده تعیین‌شده به صنف خرده‌فروشان که موجب ایجاد حاشیه بازار و فروش آن کالا بالاتر از نرخ مصوب و درنتیجه خارج شدن واحدهای صنفی خرده‌فروش از چرخه توزیع گردیده است.
پیشنهادات:
۱- اعلام برنامه تولید به واحدهای فوق‌الذکر برای رینگ‌های پرمصرف (۱۴۱۳ و ۱۵) به مقدار نیاز استان‌ها بر اساس برآورد وسایل حمل‌ونقل شماره‌گذاری شده در هر استان؛
۲- ایجاد گروه کشوری در فضای مجازی برای ادارات کل استان‌ها و اطلاع‌رسانی بهنگام برای مدیران و کارشناسان استانی جهت اتخاذ تصمیمات
مناسب؛
۳- در ابتدا رفع محدودیت و فراهم نمودن شرایط افزایش تعداد نمایندگی و عوامل متقاضی توزیع استانی و شهرستانی از سوی واحدهای تولیدکننده و واردکننده تایر؛
۴- در صورت عدم‌امکان اجرای بند فوق (از طریق افزایش تولید یا واردات)؛ مدیریت تأمین و توزیع (سهمیه تخصیص‌یافته تایر به هر استان) از طریق رفع انحصار و افزایش تعداد عاملین استانی و شهرستانی از سوی واحدهای تولیدی و واردکننده؛
۵- اجرای محدودیت فروش مستقیم به مصرف‌کننده در سامانه برای واحدهای تولیدی نمایندگی‌های و عوامل عمده‌فروش تایر و رعایت سیکل عرضه: واحد تولیدی عامل عمده؛
۶- -فروش واحد صنفی خرده‌فروش مصرف‌کننده نهایی و ایجاد زیرساخت و فراهم نمودن بستر مناسب سامانه جامع تجارت برای کالای تایر مانند بستر سایر کالاها در سامانه به‌عنوان‌مثال لوازم‌خانگی و... به‌منظور جلوگیری از قطعی‌های مکرر؛
۷- تعدیل درصد سود عمده‌فروشان حداقل به ۵ الی ۷ درصد به‌منظور پوشش هزینه‌های واحد صنفی؛
۸- تعدیل تدریجی نرخ درب کارخانه برای تایرهای پرمصرف رینگ ۱۳ و ۱۴ به‌منظور ترغیب تولیدکنندگان؛
۹ - تأمین به موقع ارز واردات تایر و مواد اولیه واحدهای تولیدکننده و
واردکننده.
آخرین وضعیت تولید و بازار تایر
صمتبه‌گفته سخنگوی انجمن تایر عرضه تایر با دیگر کالاها تفاوت دارد و در اخذ تصمیم برای ممنوعیت فروش سبدی این تفاوت در نظر گرفته نشده است.
مصطفی تنها، سخنگوی انجمن تایر در گفت‌وگو با ایلنا شرحی از آخرین وضعیت بازار تایر ارائه کرد و گفت: توزیع تایر در بازار وضعیت مطلوبی دارد و بی‌شک عرضه این بازار در شب عید با وجود شرایط قدرتمند تولید علی‌رغم رشد تقاضا با مشکلی روبه‌رو نخواهد شد.
وی افزود: با این حال، بخشنامه اخیر سازمان حمایت درباره ممنوعیت فروش سبدی انواع تایر می‌تواند صنعت را دچار مشکلاتی کند؛ این روش توزیع سال‌هاست در صنعت برقرار است و مدل توزیع موردنظر سازمان حمایت با جریان غالب بر توزیع تایر تطابقی ندارد؛ بنابراین اجرای این مصوبه شدنی نیست و این مصوبه علاوه بر تولید، بازار را هم به‌طور منفی از خود متاثر می‌کند. تنها خاطرنشان کرد: عرضه تایر را نمی‌توان با کالاهای دیگر مقایسه کرد. با این‌وجود به هنگام اخذ این تصمیم این تفاوت‌ها در نظر گرفته نشده است. علاوه بر همه این‌ها توزیع تایر در خارج از چارچوب سبدی به متضرر شدن تولیدکننده می‌انجامد و حاشیه سود او را کاهش می‌دهد.
سخنگوی انجمن تایر اظهار کرد: این ممنوعیت در حالی بر تولیدکنندگان تایر ابلاغ‌شده که آنها مدت‌هاست خواسته خود را مبنی بر خارج شدن تایر تولید داخل از نرخ دستوری دنبال می‌کنند و هنوز در این زمینه به نتیجه‌ای نرسیده‌اند. بنا براین گزارش داده‌های منتشرشده در سامانه اطلاع‌رسانی نرخ کالا و خدمات نرخ انواع تایر تولید داخل به شرح زیر اعلام شده است:
- تایر سواری سایز ۷۰/۱۷۵ R ۱۳ مدل اول هر حلقه ۸۶۶ هزار و ۲۶۷ تومان و مدل دوم ۷۵۹ هزار تومان؛
- تایر سواری سایز ۶۵/۱۸۵ R ۱۴ هر حلقه ۹۹۷ هزار و ۱۴۳ تومان؛
- تایر سواری سایز ۶۵/۱۸۵ R ۱۵ هر حلقه یک میلیون و ۷۳ هزار تومان؛
- تایر سواری سایز ۶۰/۲۰۵ R ۱۴ هر حلقه یک میلیون و ۱۳۲ هزار و ۸۲۵ تومان؛
- تایر سواری سایز ۶۵/۱۸۵ R ۱۴ هر حلقه ۹۹۷ هزار و ۱۴۳ تومان؛
- تایر سواری ۶۰/۱۷۵ R ۱۳ هر حلقه ۸۰۷ هزار تومان؛
- تایر سواری سایز ۵۵/۲۰۵ R ۱۶ هر حلقه یک میلیون و ۳۷۹۰ هزار تومان.
شکاف قیمتی در بازار تایر
در این زمینه محمدرضا آل سارا، فعال حوزه تایر نیز با اشاره به تسریع توزیع تایر در سطح بازار، گفت: متقاضیان می‌توانند با در دست داشتن سند و کارت خودرو نسبت به خرید تایر موردنیاز خود اقدام کنند. وی با اعلام اینکه درحال‌حاضر شکاف قیمتی کارخانه تا بازار تایرها تا حدودی برطرف شده، افزود: فقط در سایز ۱۳ و ۱۴ هنوز نیاز کامل بازار تأمین نشده که قرار است این موضوع با افزایش تولید برطرف شود. در حال‌حاضر نرخ تایر سایز ۱۳ در بازار آزاد حدود ۱۵۵۰ تومان و نرخ تایر سایز ۱۴ حدود ۲ میلیون و ۷۰ هزار تومان است. رئیس اتحادیه فروشندگان تایر، فیلتر و تعویض روغن تهران، تصریح کرد: کمبودی در توزیع تایر وجود ندارد و تا حدودی افراد متقاضی خریدهای خود را انجام داده‌اند به نحوی که حتی از شهرستان هم برای خرید تایر به تهران مراجعه می‌کنند. وی با رد افزایش نرخ تایر در بازار، گفت: نسبت به ماه‌های گذشته بازار شاهد افزایش قیمت‌ها نیست و تا حدودی قیمت‌ها به تعادل رسیده است.
سخن پایانی
درحال‌حاضر به وضوح مشخص است که بازار تایر و تایر خودرو گرفتار دخالت در قیمت‌گذاری و ایجاد انحصار شده است. از شهریور سال گذشته که واردات تایر پرمصرف بازار ممنوع شد و دولت سیاست عرضه حواله‌ای تایر را در اولویت قرار داد، قابل پیش‌بینی بود هم بازار از تعادل خارج می‌شود و هم رانت در بازار موجب زیان مصرف‌کننده خواهد شد. حال انتظار می‌رود وزارت صمت با توجه به تقاضای بالایی که برای تایر در داخل کشور و جود دارد و در روزهای پایانی سال که تقاضا برای این محصول بالاست هر چه سریع‌تر وارد عمل شود و در اجرا مشکلات این بازار را رفع کند.
