رشد اقتصادی چین در سال ۲۰۲۳ کمتر از انتظار سرمایه‌گذاران بود و این موضوع بازارهای کالایی را با سیگنال منفی غیرقابل‌پیش‌بینی مواجه کرد. اقتصاد چین در این سال با چالش‌های غیرقابل‌پیش‌بینی همچون افزایش بدهی دولت‌های محلی، افت تقاضا در بازار داخلی، رکود دارایی و تضعیف اعتماد مصرف‌کننده و سرمایه‌گذاران به اقتصاد این کشور مواجه شد. بااین‌وجود پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۴ روزهای روشن‌تری در انتظار سنگ‌آهن باشد. وودمکنزی در تحلیلی با ارائه روندی از عرضه و تقاضا برای این محصول، میانگین نرخ آن در سال ۲۰۲۴ را ۱۱۰دلار به‌ازای هر تن پیش‌بینی کرد. انتظار برای تقویت محرک‌های اقتصادی چین، دیگر موضوعی است که انتظار می‌رود در نهایت به سود سنگ‌آهنی‌ها تمام شود.

صعود سنگ‌آهن در پس‌لرزه غافلگیرکننده جنگ تجاری

پس‌لرزه‌های ناشی از جنگ تجاری چین با استرالیا، زمینه افزایش بهای سنگ‌آهن را فراهم کرد؛ باوجود تلاش دولت چین برای توقف این روند صعودی، رشد قیمتی سنگ‌آهن ادامه دارد. چندی پیش، مقامات چینی وعده افزایش نظارت بیشتر بر تجارت سنگ‌آهن را مطرح کردند؛ البته شواهد کمی مبنی بر تجارت سفته‌بازانه سنگ‌آهن وجود دارد. در واقع رشد تقاضا در قیاس با عرضه، مهم‌ترین علت رشد بهای سنگ‌آهن است.به‌گزارش فوربز، استرالیا بزرگ‌ترین تامین‌کننده سنگ‌آهن چین است. از زمانی که چین در اوایل سال ۲۰۲۰ در خلال اختلاف بر سر علت همه‌گیری ویروس کووید ۱۹، طیف وسیعی از تحریم‌های تجاری را اعمال کرد، روابط تجاری میان این کشور با استرالیا تیره‌وتار شد. در حال‌ حاضر رشد قابل‌توجه بهای سنگ‌آهن، سودهای قابل‌توجهی را نصیب فعالان معدنی استرالیا کرده، همچنین ۱۲ میلیارد دلار مالیات اضافه به دولت استرالیا، پرداخته است. همزمان بازار فولاد چین و به‌دنبال آن، بخش ساخت‌وساز در این کشور، کند شده است.باتوجه به‌کندی شرایط ساخت‌وساز و تقاضا در صنعت املاک چین، انتظار چنین رشدی در بازار سنگ‌آهن، دور از انتظار بود. بااین‌وجود، افزایش صادرات فولاد و ارتقای سطح تقاضا از سوی بخش تولید به‌ویژه تجارت پررونق ساخت وسایل نقلیه الکتریک، به چنین شرایطی منتهی شده است.

باوجود نرخ بالای سنگ‌آهن، هیچ نشانه‌ای از عجله معدنچیان استرالیایی برای توسعه تولید دیده نمی‌شود. کم‌رغبتی به توسعه تاحدودی به‌دلیل نگرانی از کاهش نرخ سریع سنگ‌آهن پس از افزایش غیرمنتظره بهای آن و همچنین به‌دلیل احتمال قوی مداخله دولت چین در بازار است.در حال‌ حاضر تنها معدن بزرگ سنگ‌آهن در حال ساخت، پروژه سیماندو در کشور افریقایی گینه است. سرمایه‌گذاری برای استخراج از این ذخیره با سرمایه‌گذاری طرف چینی و با هدف سرعت بخشیدن به توسعه منبع جایگزین تامین سنگ معدن استرالیا انجام‌ شده است.در همین حال، باید خاطرنشان کرد که در موقعیت کنونی در استرالیا، تنها صاحبان معادن کوچک به نرخ بالای سنگ‌آهن، واکنش و علاقه نشان داده‌اند. البته بخشی از این کم‌رغبتی را می‌توان ناشی از آن دانست که شرکت‌های بزرگ معدنی از جمله BHP، Rio Tinto و Fortescue، به‌تازگی ساخت معادن جدید را به‌پایان رسانده‌؛ معادنی که با هدف حفظ بازده و نه توسعه تولید، آغاز به کار کرده‌اند.انتظار می‌رود بهای سنگ‌آهن همچنان تحت‌تاثیر پیش‌بینی‌های بانک‌های سرمایه‌گذاری در ۲ سال اخیر باشد. موسسه سیتی امسال میانگین نرخ سنگ‌آهن را ۱۲۰ دلار به‌ازای هر تن پیش‌بینی کرده است و در ادامه این پیش‌بینی را اصلاح و به ۱۰۰ دلار به‌ازای هر تن و سپس به ۸۵ دلار در تن کاهش‌ یافته است. اما این پیش‌بینی تنها در شرایطی محقق می‌شود که تقاضا کاهش یا عرضه افزایش یابد. بااین‌وجود، هیچ نشانه‌ای مبنی بر افت تقاضا یا رشد عرضه وجود ندارد و در نتیجه، این‌طور گمان می‌رود که بهای سنگ‌آهن برای مدت طولانی‌تری بالا بماند.

امید به محرک‌های اقتصادی چین

معاملات آتی سنگ‌آهن دالیان در روز پنجشنبه چهارم ژانویه برای چهارمین مرتبه متوالی افزایش یافت. امید به تقویت محرک‌های دولت چین و ارتقای نیازهای فولادسازان چینی به‌عنوان مصرف‌کننده اصلی سنگ‌آهن، تداوم این صعود قیمتی را رقم زد. به‌این‌ترتیب، بهای سنگ‌آهن در بورس کالای دالیان چین (DCE) با افزایش ۰.۳ درصدی به ۱۰۱۶ یوآن (۱۴۲.۰۹ دلار) در هر تن رسید.ارائه تسهیلات وام تکمیلی (PSL) در ماه دسامبر از سوی بانک مرکزی چین به ارزش ۳۵۰ میلیارد یوآن، انتظارات افزایش حمایت از بخش مسکن در این کشور را تقویت کرد. تحلیلگران Everbright Futures در یادداشتی می‌گویند که احتمالا PSL برای 3 پروژه بزرگ استفاده می‌شود. این ۳ پروژه به ساخت مسکن ارزان‌قیمت، نوسازی روستای شهری و ساخت زیرساخت‌های عمومی برای استفاده دوگانه اشاره دارد. انتظار می‌رود این پروژه‌ها زمینه تقویت تقاضا برای فولاد و سنگ‌آهن را فراهم کنند. همزمان نگرانی درباره اختلال عرضه سنگ‌آهن از سوی استرالیا، مانع رشد بیشتر نرخ فولاد شد.

شی‌جین‌پینگ اقتصاد را افزایشی ارزیابی کرد

شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین روز یکشنبه ۳۱ دسامبر گفت؛ چین روند مثبت بهبود اقتصادی خود را در امسال تحکیم و تقویت خواهد کرد. فعالان بازار این گفته را دلیلی برای استمرار حمایت‌های دولتی چین عنوان کرده‌اند. امیدواری رئیس‌جمهوری چین به بهبود شرایط اقتصادی این کشور از رشد نرخ کامودیتی‌ها و به‌ویژه فلزات پایه حمایت کرد. در همین حال باید خاطرنشان کرد که تعطیلات سال نو چین در فوریه در پیش است؛ بر همین اساس نیز، فعالان صنعتی چین و به‌ویژه فولادسازان این کشور به‌دنبال مواد اولیه و ذخیره‌سازی آن هستند. همین موضوع نیز به رشد تقاضا و افزایش نرخ سنگ‌آهن، کمک کرده است.

بهبود شاخص مدیران خرید و صعود قیمتی

تحلیلگران شرکت‌کننده در نظرسنجی رویترز شاخص مدیران خرید رسمی بخش تولید چین برای ماه دسامبر ۲۰۲۳ را برابر ۴۹.۵ واحد پیش‌بینی کرده بودند، اما این شاخص از سوی اداره ملی آمار چین برابر ۴۹ واحد اعلام شد. شاخصه یادشده حکایت از آن دارد که صنایع بروز رکود را در اقتصاد چین پیش‌بینی می‌کنند. در نتیجه انتظار می‌رود به کاهش خرید مواد اولیه و افت بهای کامودیتی‌ها منجر شود. این شاخص در شرایطی تضعیف‌ شده که دولت چین ظرف ماه دسامبر برای بهبود اقتصاد این کشور اقدامات متعددی را اجرایی و محرک‌های بسیاری را مصوب کرده است. شاخص مدیران خرید Caixin بخش تولید چین برای ماه پایانی سال ۲۰۲۳ برابر ۵۰.۸ واحد یعنی در فاز رونق اعلام شد؛ این در حالی بود که تحلیلگران شرکت‌کننده در نظرسنجی رویترز برای این شاخص رقم ۵۰.۴ واحد را پیش‌بینی کرده بودند و همچنین میزان این شاخص در ماه قبل برابر ۵۰.۷ واحد بود. به‌این‌ترتیب، در حالی ‌که این شاخص نسبت به ماه قبل بهبود یافت، از رشد نرخ کامودیتی‌ها نیز حمایت کرد.

شاخص مدیران خرید Caixin بخش تولید چین بر صنایع صادرات‌محور این کشور که در مناطق ساحلی واقع‌ شده‌اند، تمرکز دارد. بنابراین، بهبود این شاخص نشان از انتظار صنایع صادرات‌محور چین برای بهبود صادرات حکایت دارد، در حالی‌ که امیدوار نبودن صنایع چینی به بازگشت اقتصاد چین به مسیر رشد، به افت شاخص مدیران خرید رسمی بخش تولید چین و بهبود صادرات به سود صنایع واقع در مناطق ساحلی انجامید. تضعیف نرخ یوآن نسبت به دلار، ظرف ماه‌های اخیر از جمله دلایل رشد صادرات محصولات تولیدی چین بود.

فرازوفرودهای سنگ‌آهن در ۲۰۲۳

چین در مقام بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده انواع فولادهای ساختمانی و فولادهای ضدزنگ در جهان شناخته می‌شود و به‌همین‌سبب نیز در جایگاه نخستین مصرف‌کننده سنگ‌آهن دنیا قرار دارد. این کشور سومین تولیدکننده بزرگ دنیا نیز هست، اما میزان تولید فولاد آن، به‌قدری بالا است که عرضه داخلی سنگ‌آهن این کشور، پاسخگوی تقاضا برای این محصول نیست. چینی‌ها با خرید ۷۰ درصد سنگ‌آهن تولیدی دنیا در رده برترین واردکننده این محصول نیز قرار دارند. تولید و مصرف قابل‌توجه فولاد چین موجب می‌شود که هر تحولی در اقتصاد این کشور بر بازار سنگ‌آهن و فولاد دنیا اثرگذار شود.عدم‌بازگشت اقتصاد چین به مسیر رشد و فقدان محرک‌های اثرگذار از مهم‌ترین فاکتورهای منفی موثر بر بازارهای کالایی در سال ۲۰۲۳ بود. بااین‌حال، چین در سال ۲۰۲۳ با بهبود تقاضای صادراتی برای محصولات فولادی مواجه شد و این موضوع بخشی از تضعیف تقاضای داخلی این کشور را جبران و با حمایت از تقاضا برای سنگ‌آهن از رشد بهای این محصول حمایت کرد. تضعیف یوآن مهم‌ترین دلیل رشد بازار صادراتی فولاد چین بود و تا حد ۳۵ درصد بود. براساس گزارش وودمکنزی، میزان صادرات فولاد چین از ژانویه تا اکتبر سال ۲۰۲۳ با رشد ۳۶.۸ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته به ۷۸ میلیون تن رسید.

سنگ‌آهن ماه‌های ابتدایی سال را افزایشی آغاز کرد، به‌نحوی‌که بهای آن در ماه مارس به ۱۲۸ دلار در هر تن رسید، اما این روند افزایشی ادامه‌دار نشد، به‌نحوی‌که تا ماه مه، نرخ هر تن سنگ‌آهن به ۱۰۵دلار کاهش یافت، در حالی ‌که پایان محدودیت کرونایی در چین و امیدواری نسبت به بازگشت سریع اقتصاد این کشور به مسیر رشد، عامل صعود بهای سنگ‌آهن بود. رشد اقتصادی چین، زمینه تضعیف تقاضا برای فولاد را فراهم کرد و به افت بهای سنگ‌آهن منتهی شد. تداوم بحران در شرکت‌های ساختمانی چین نیز از افت نرخ سنگ‌آهن در سال گذشته میلادی حمایت کرد. در اواسط سال، کمیسیون توسعه و اصلاحات ملی چین اقدامات برای تحریک اقتصاد و بازار مصرف در این کشور برداشت. در ماه اکتبر دولت چین خبر از انتشار یک تریلیون یوآن معادل ۱۳۵ میلیارد دلار اوراق قرضه دولتی برای امسال میلادی داد. این محرک‌ها به تقویت بازار سنگ‌آهن و فولاد انجامید، به‌نحوی‌که سنگ‌آهن در نیمه دسامبر به کانال قیمتی ۱۳۸ دلار صعود کرد. در واقع محرک‌های مالی جدید چین برای تقویت بهبود اقتصادی این کشور به‌طورقابل‌توجهی بر نرخ سنگ‌آهن تاثیر گذاشته است. موضع سهل‌گیرانه‌تر دولت چین درباره محدودیت‌های زیست‌محیطی و استمرار تولید در روزهای سرد سال از دیگر دلایل رشد بهای سنگ‌آهن در سال گذشته بود.

بازار سنگ‌آهن در ۲۰۲۴

تحلیلگران Project Blue معتقدند که نوسان بهای سنگ‌آهن در سال آینده میلادی به‌طورمستقیم متاثر از فولادسازی چین و به‌شکل غیرمستقیم متاثر از وضعیت اقتصادی این کشور در بخش املاک آن باشد. صادرات فولاد چین، ذخایر بندری و مقررات زیست‌محیطی از عوامل مهمی هستند که باید در سال ۲۰۲۴ تحت‌نظر باشند تا بتوان تحلیلی از آینده بازار سنگ‌آهن ارائه کرد. وود مکنزی انتظار دارد تقاضای فولاد در کوتاه‌مدت در چین ضعیف باقی بماند. بااین‌حال، کاهش ذخایر سنگ‌آهن در بنادر چین در ۶ ماه گذشته، حمایت اساسی از قیمت‌ها را فراهم کرده است. بااین‌وجود ذخیره سنگ‌آهن در کارخانه‌های فولاد چین احتمالا پیش از سال نو چینی است.تحلیلگران پروژه بلو معتقدند در صورتی‌ که سطوح فعلی صادرات فولاد چین در بازار تا پایان امسال و هفته‌های ابتدایی سال آینده میلادی ادامه یابد و ذخایر بندری سنگ‌آهن در سطوح پایین فعلی قرار گیرند و حتی به زیر ۱۰۰میلیون تن برسد، احتمال رشد بهای سنگ‌آهن در سه‌ماهه ابتدایی سال ۲۰۲۴ مطرح است. در همین حال، فعالان بازار به بهبود فعالیت ساخت‌وساز در چین ظرف سه‌ماهه ابتدایی سال ۲۰۲۴ امیدوار هستند. ریسک بازار املاک چین و تاثیر آن بر بازار سنگ‌آهن در سال ۲۰۲۴ کمتر از امسال میلادی است. بااین‌حال، کاهش سرمایه‌گذاری در املاک و فروش زمین، نشان‌دهنده کاهش بیشتر فعالیت ساخت‌وساز در چین ظرف سال ۲۰۲۴ و سال‌های آینده است. این موضوع بر تقاضا برای فولاد تاثیر منفی بر جای می‌گذارد. با این اوصاف، شتاب رشد مثبت در زیرساخت‌ها و تولید تاحدی کاهش تقاضا در بخش مسکن را جبران می‌کند، بهبود در بخش خودروسازی نیز این کار را انجام می‌دهد.

سخن پایانی

وودمکنزی باوجود تمام متغیرهایی که بازار سنگ‌آهن را متاثر می‌کند، انتظار دارد سنگ‌آهن عیار ۶۲ درصد تحویل بنادر چین در سال ۲۰۲۴ با میانگین نرخ ۱۱۰ دلار به‌ازای هر تن معامله شود. بهای این محصول در سال ۲۰۲۵ در محدوده ۱۰۰ دلار به‌ازای هر تن برآورد می‌شود.