توسعه تولید و صادرات فولاد
ایران دهمین فولادساز بزرگ دنیا است. زنجیره فولاد کشور در طول سالیان گذشته با جذب سرمایه قابل‌توجه توسعه‌یافته است. اما موانع متعددی در مسیر فولادسازان کشور وجود دارد که از میزان تولید آنها می‌کاهد. غیراقتصادی شدن صادرات فولاد در ماه‌های اخیر یکی از دلایل افت تولید این محصول بوده است. درنتیجه شاهد کاهش تولید فولاد ایران در ماه آوریل بودیم.
هفته گذشته، رئیس بانک مرکزی ایران اعلام کرد که بازار ارز توافقی به‌زودی راه‌اندازی خواهد شد. این راه‌حل برای کاهش مشکلات صادرکنندگان کوچک در بخش خصوصی کارآمد خواهد بود.
کاهش تولید فولاد ایران در آوریل
بر اساس آخرین داده‌های انجمن جهانی فولاد، تولید فولاد جهان و ایران در آوریل ۲۰۲۴ نسبت به آوریل ۲۰۲۳ کاهش داشته است.
به گزارش چیلان، آخرین داده‌های انجمن جهانی فولاد حاکی از آن است که در چهارماهه سال ۲۰۲۴ میلادی (ماه‌های ژانویه تا آوریل) ۶۲۵ میلیون و ۴۰۰ هزار تن فولاد در جهان تولید شد؛ این حجم از تولید نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۳ میلادی ۰.۹ درصد کاهش داشت.
انجمن جهانی فولاد، تولید فولاد جهان را در ماه آوریل ۲۰۲۴، ۱۵۵ میلیون و ۷۰۰ هزار تن اعلام کرده که نسبت به آوریل سال ۲۰۲۳، پنج درصد کمتر بوده است.
حجم تولید فولاد ایران در چهارماهه سال ۲۰۲۴ میلادی ۱۰ میلیون و ۳۰۰ هزار تن و ۷.۲ درصد بیشتر از مدت مشابه سال گذشته بود بااین‌حال تولید فولاد ایران در آوریل ۲۰۲۴، ۱۲.۳ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش داشت و به ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تن رسید. تولید فولاد چین در چهارماهه ۲۰۲۴، ۳۴۳ میلیون و ۷۰۰ هزار تن و سه درصد کمتر از مدت مشابه سال گذشته بود.
ایران همچنان دهمین و چین نخستین تولیدکننده بزرگ فولاد جهان هستند و در میان این دو کشور هند، ژاپن، امریکا، روسیه، کره جنوبی، آلمان، ترکیه و برزیل به ترتیب رتبه‌های دو تا ۹ تولیدکنندگان بزرگ فولاد جهان را در اختیاردارند. علاوه بر چین تولید فولاد در کشورهای ژاپن، امریکا، روسیه و کره جنوبی نیز در چهار ماه نخست امسال نسبت به چهارماهه سال گذشته رشد منفی داشت.
ایران هشتمین صادرکننده محصولات طویل فولادی
استیل دیتا فهرست بزرگ‌ترین صادرکننده محصولات طویل فولادی در سال ۲۰۲۳ را منتشر کرد. بر اساس این گزارش ایران ازنظر حجم هشتمین صادرکننده بزرگ محصولات طویل فولادی بود ولی ازنظر نرخ محصولات در رتبه نوزدهم قرار می‌گیرد.
به گزارش ایراسین، استیل دیتا در گزارشی بزرگ‌ترین صادرکنندگان محصولات طویل فولادی در سال ۲۰۲۳ را معرفی کرد. چین بزرگ‌ترین صادرکننده محصولات طویل فولادی در سال ۲۰۲۳ بود. حجم صادرات این کشور ۲ برابر بیشتر از کشور دوم و به‌اندازه صادرات ۳ کشور دوم تا چهارم بود. چینی‌ها سال‌هاست رکورددار صادرات محصولات طویل فولادی هستند ولی این رکورد در سال ۲۰۲۳ افزایش پیدا کرد. ترکیه با صادرات کمتر از ۷ میلیون تنی در رتبه دوم قرار می‌گیرد. حجم صادرات این محصولات از ترکیه به‌خصوص در ماه‌های ابتدایی سال ۲۰۲۳ افزایش چشمگیری پیدا کرد. سپس دو کشور اروپایی ایتالیا و آلمان با صادراتی کمتر از ۶ میلیون طول در رتبه سوم و چهارم قرار دارند. افزایش نرخ گاز پس از جنگ روسیه و اوکراین فولادسازان اروپایی را با مشکل مواجه کرد ولی آنها خیلی زود شرایط را به حالت معمول تغییر دادند.
مالزی، اسپانیا و ژاپن در رتبه‌های پنجم تا هفتم قرار می‌گیرند و درنهایت ایران هشتمین صادرکننده بزرگ محصولات طویل فولادی در سال ۲۰۲۳ بود. حجم صادرات ایران کمی بیشتر از ۳ میلیون تن برآورد می‌شود. داده‌ها نشان می‌دهد سال گذشته بسیاری از مقاصد صادراتی محصولات طویل فولادی ایران در رکود بود. شرایط خاورمیانه نیز دلیلی شد تا بازار کشورهای همسایه در رکود بیشتری فرو برود تا کار برای محصولات طویل صادراتی ایران سخت شود. نتیجه این اتفاق نیز کاهش نرخ این محصولات در بسیاری از بازارهای صادراتی بود.
به‌طور متوسط نرخ هر تن از محصولات طویل صادراتی ایران کمتر از ۵۰۰ دلار بود. ازنظر نرخ محصولات چین، بزرگ‌ترین صادرکننده نیز در رتبه ۱۴ قرار می‌گیرد ولی دو کشور امریکا و استرالیا در رتبه اول و دوم قرار دارند. نرخ هر تن از محصولات صادراتی طویل فولادی از این دو کشور نزدیک به ۲ هزار دلار بود. پس از آنها فرانسه به عددی بیش از هزار و ۵۰۰ دلار در رتبه دوم قرار می‌گیرد، آلمان، کانادا و ژاپن در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
امریکا و استرالیا ازنظر حجم صادرات محصولات فولادی در رتبه ۱۴ و ۱۹ قرار می‌گیرند ولی ازنظر نرخ اول و دوم هستند. ترکیه ازنظر حجم صادرات رتبه دوم را در میان ۲۰ کشور برتر کسب کرد ولی ازنظر حجم در رتبه ۱۶ قرار می‌گیرد. استیل دیتا در این گزارش تاکید کرد اطلاعات منتشرشده بر مبنای داده‌های در دسترس است.
بهره‌مندی صادرکنندگان از بازگشت ارز توافقی
برخی از تولیدکنندگان فولاد ایرانی ممکن است فرصتی برای بازگشت ارز صادراتی خود با نرخی مطلوب‌تر از نیما داشته باشند. به گزارش نشریه متال‌اکسپرت، بانک مرکزی ایران پس از بحث‌های طولانی با فعالان صنعت سرانجام وعده داده است تا بازگشت ارز را تسهیل کند. هفته گذشته، رئیس بانک مرکزی ایران اعلام کرد که «بازار ارز توافقی» به‌زودی راه‌اندازی خواهد شد. این راه‌حل برای کاهش مشکلات صادرکنندگان کوچک در بخش خصوصی کارآمد خواهد بود که حجم صادراتی کمتر از ۵ میلیون دلار در سال دارند. اگر نرخ تبادل در این بازار نزدیک به نرخ بازار آزاد باشد که به‌طور سنتی بسیار بالاتر از نرخ دولتی است، برخی از کارخانه‌های مبتنی بر کوره القایی و تولیدکنندگان میلگرد از چنین فرصتی بهره‌مند خواهند شد. البته به گفته یکی از اعضای انجمن نوردکاران فولادی ایران، مشکلاتی درباره پیاده‌سازی این طرح‌ها در عمل وجود دارد و باید بعضی اقدامات انجام گیرد تا بازار ارز توافقی، سرنوشت سامانه نیما را پیدا نکند که از ابتدا با همین هدف به وجود آمد.
سخن پایانی
با توجه به ظرفیت‌های احداث‌شده در صنعت فولاد کشور، انتظار می‌رود مسیر صادرات فولاد تسهیل شود. تسهیل صادرات فولاد به بهبود عملکرد این صنعت منتهی می‌شود، در همین‌حال بهره‌وری و سودآوری تولید در این بخش را ارتقا خواهد بخشید. با توجه به چالش‌هایی که در مسیر صادرات فولاد ایران وجود دارد، از سیاست‌گذاران انتظار می‌رود، مسیر صادرات این محصولات را تسهیل کنند.
