تا قبل از شیوع ویروس کرونا قطارهای گردشگری به‌عنوان نوع دیگری از گردشگری صنعتی راه افتاده بودند. این بار نه‌تنها جاذبه‌های مسیر از دریچه شیشه‌ای قطارها قابل دیدن بود، بلکه می‌شد گاهی روی ریل ایستاد و در جایی که مسافران همیشه از آن گذر می‌کردند، از قطار پیاده شد و نگاهی دقیق‌تر به اطراف کرد. گاهی در مسیر متعلقات راه‌آهن برای مسافران تشریح می‌شد؛ مانند بناهای به‌جا مانده از زمان گذشته، از زمانی که راه‌آهن ساخته شد یا نخستین‌های راه‌آهن در هر مسیر و محل اقامت سوزنبانان یا محل دفن کارگرانی که در راه ساخت این مسیرها جان دادند. غیر از آن درباره پل‌های ساخته‌شده و جاذبه‌های متنوع مسیر نیز به گردشگران توضیح داده می‌شد تا بعدها اگر مسافری همان مسیر را با قطارهای معمولی طی کرد، بداند در این مسیر چه چیزهایی نهفته است.
سوت قطار گردشگری زعفران ۲۳ آبان شنیده شد. قرار بود نخستین تور قطار گردشگری استان خراسان رضوی با حرکت این قطار اختصاصی به سمت شهرستان تربت حیدریه برگزار شود که این اتفاق افتاد و یک بار مسافران تا تربت حیدریه رفتند تا بهانه‌ای برای توسعه گردشگری کشاورزی و دیدن مزارع زعفران و باغات تربت حیدریه باشد؛ اما آن‌طور که یوسف بیدخوری، معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی استان خراسان رضوی به مهر گفت: در این مسیر قطارهایی با برنامه معمول در حرکت هستند اما آن روز قطار ویژه‌ای را به این برنامه اختصاص دادند که چون برای مسافر به‌صرفه نبود، زیرا امکان این را نداشت که مسیر زیادی را طی کند و مسافر باید دوباره سوار اتوبوس می‌شد، متوقف شد و از آن به بعد در این مسیر قطارها با برنامه‌های معمول حرکت می‌کنند؛ ضمن اینکه درحال‌حاضر فصل کشت زعفران نیست تا این تورها با هدف بازدید از مزارع زعفران برگزار شود.

قطار زاهدان به میرجاوه
قطارهای دیگری نیز با هدف گردشگری در مسیر راه‌آهن کشور در تردد بودند، مانند قطار زاهدان به میرجاوه که گرچه در مسیر خود می‌رود اما یک بار اعلام شد این مسیر هم می‌تواند به شبکه گردشگری پیوسته و مسافران خود را داشته باشد و کسانی در این مسیر سوار قطار شوند که می‌خواهند جاذبه‌های میرجاوه را دیده و از زاهدان سوار این قطار شوند.
مسیرهای گردشگری ریلی در جنوب کشور و در استان خوزستان نیز گهگاهی وجود داشتند و تا قبل از کرونا نیز تورهای آن برگزار می‌شدند، اما درحال‌حاضر متوقف مانده‌‌اند.

مسیرهای ویژه گردشگری ریلی در لرستان
همچنین قرار بود راه‌آهن، مسیرهای ویژه‌ای را به گردشگری ریلی در لرستان اختصاص دهد. حتی فخرالدین پیروزفر، مدیرکل راه‌آهن لرستان گفته بود: قطار گردشگری لرستان را راه‌اندازی کردیم.
یک ریل‌باس با ظرفیت ۲۰۰ تا ۳۰۰ گردشگر در نظر گرفته شده و در این مسیر هر جا که منطقه زیبایی وجود دارد، قطار توقف کوتاهی خواهد داشت و سکوهایی ایجاد شده تا گردشگران پیاده شوند و از طبیعت لذت ببرند، اما اگر شرایط کرونایی حاکم نبود ظرفیت این قطار کامل می‌شد.
چنانچه قطار گردشگری دوباره فعالیت خود را آغاز کند، قطعا ظرفیت گردشگران ۱۰۰ درصد خواهد بود؛ بنابراین فعلا در این مسیر نیز قطاری مخصوص گردش در ریل حرکت نمی‌کند.

مسیر گردشگری ریلی در شمال
فعال‌ترین مسیر گردشگری ریلی در شمال کشور است که به شیرگاه، سوادکوه و پل سفید می‌رود. تور این قطارها به دو صورت در روزهای جمعه و پنجشنبه برگزار می‌شد؛ یکی از آنها مخصوص گردش در این مسیر بود؛ یعنی قطاری ویژه گردشگران اختصاص می‌یافت که بین راه توقف می‌کرد و درباره جاذبه‌های مسیر به‌صورت تخصصی توضیح داده می‌شد اما قطار دیگر که هنوز هم تور برخی از آن گاهی با تایید مدیران راه‌آهن برگزار می‌شود، در مسیر متوقف نمی‌شود، بلکه بخشی از قطار معمولی به مسافران گردشگری ریلی تعلق می‌گیرد و گردشگران در نهایت در ایستگاه پایانی پیاده و سوار قطار برگشت می‌شوند.
همچنین ممکن است این مسافران در گرمسار یا ایستگاه‌های بین راه پیاده شوند و تا پایان مسیر، همراه قطار نباشند. البته این تورها نیز گاهی برگزار و گاهی لغو می‌شود که عمده دلایل آن نیز به کرونا برمی‌گردد،
به همین دلیل افرادی که در این تورها ثبت‌نام می‌کنند باید چند روز قبل مطمئن شوند که آیا این تور در این هفته برگزار خواهد شد یا کرونا باز هم آن را لغو می‌کند، زیرا یکی از مشکلاتی که برگزارکنندگان تورهای قطارهای گردشگری دارند این است که تهویه مناسبی در قطارها وجود ندارد، به همین دلیل در برگزار کردن یا لغو آن دچار تردید می‌شوند.

سخن پایانی
مرداد امسال پرونده «راه‌آهن سراسری ایران» در چهل‌وچهارمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو به‌عنوان بیست‌وپنجمین اثر میراث فرهنگی ملموس ایران ثبت جهانی شد و برگزاری تورهای گردشگری ریلی می‌تواند مردم ایران را با داشته‌های صنعتی و میراثی‌شان آشنا کند که در این زمینه شرکت راه‌آهن ایران بیشترین نقش را بر عهده دارد.