خودروسازان را تنها نگذارید
سعید مدنی-کارشناس خودرو
آینده از آن فناوریهای نوین در صنعت خودرو است؛ بهگونهای که بهتدریج در آیندهای نزدیک، خودروهای هیبریدی هم در صنعت خودروسازی جایگاه چندانی نخواهند داشت؛ بههمین دلیل، باید گفت آینده از آن خودروهای برقی دوستدار محیطزیست است. در شرایط فعلی، اغلب کشورها در حال برنامهریزی برای تولید خودروهای برقی در یک دهه آینده هستند، اما از آنجایی که سرمایهگذاریهای قبلی در تولید خودروهای با سوختهای فسیلی زیاد و قابلتوجه بوده است، نمیتوان انتظار داشت خودروهای برقی در سراسر جهان به یکباره و ظرف مدت زمان چند سال، جای خودروهای امروزی را بگیرند. در حقیقت، خودروهای فسیلی یا هیبریدی باید مستهلک شوند تا بتوان خودروهای برقی را جایگزین کرد. در نتیجه، بهترین تصمیم در صنعت خودروسازی کشور، افزایش تولید خودروهای برقی است. به اعتقاد من، از آنجایی که ایران ظرفیتهای خوبی در ساخت خودرو دارد، نسبت به تولید و انبوهسازی خودروی برقی میتواند با یک برنامهریزی دقیق، کارنامه درخشانی از خود برجای بگذارد.برقیسازی خودرو در ایران، ابتدا نیازمند زیرساخت است که باتوجه به توانمندیهای موجود میتوان در یک بازه زمانی تقریبا چند دههای ایجاد کرد. کشورهای بسیار پیشرفته هم از یک برنامهریزی ۲۰ تا ۳۰ساله پیروی کرده و توانستهاند امروز حریف در زمینه ساخت خودرو برقی داشته باشند. توانایی فناوران کشور در ساخت خودرو در حد نمونه است. بیشک به تولید انبوه رساندن و تجاریسازی خودروی برقی در کشور نیاز به زمان و زیرساخت کافی دارد.
در ایران هم باوجود راندمان رو به کاهش خودروهای فسیلی باید بتوانیم طی یک برنامهریزی ۱۰ تا ۱۵ساله، روند خودروسازی را در کشور بهسمت خودروی برقی تغییر بدهیم. بنابراین، این پروژهای نیست که بتوان به آن نگرش یکشبه یا چند ماهه داشت؛ چراکه تجارب کشورهای توسعهیافته نشان میدهند که دستکم یک دهه برای توسعه خودروی برقی لازم است تا بتوان زیرساختهای لازم آن را ایجاد کرد.توسعه برقیسازی خودرو منوط به یارانههای دولتی است تا مردم توانایی خرید آن را داشته باشند. در یک دهه گذشته بهدلیل هزینهبر بودن باتری خودروهای برقی، این خودروها بسیار گران بودند، بههمیندلیل در کشورهای مختلف، دولتها بابت خرید خودروهای برقی یارانه و سوبسید میدادند که آسیب کمتری به محیطزیست وارد شود. بنابراین، باوجود انبوهسازی خودروی برقی اگر در نهایت خرید خودروی بنزینی ارزانتر تمام شود؛ پروژه توسعه برقیسازی با شکست مواجه خواهد شد، چراکه مردم بهسمت خرید این خودروها میروند و جذب خرید خودروی برقی نمیشوند. در نتیجه، توسعه استفاده از خودروی برقی منوط به حمایتها و کمکهای دولتی است. ناگفته نماند که امروزه باوجود رشد صنعت باتریسازی، بهتدریج نرخ خودروهای برقی، به خودروهای بنزینی نزدیک خواهد شد و تفاوت نرخ زیادی با یکدیگر نخواهند داشت. پیششرط توسعه خودرو برقی در کشور، دادن فرصت به خودروسازها برای تولید است. در غیر این صورت، با شرایط موجود، نمیتوانیم نسبت به آینده خودروی برقی در کشور خوشبین باشیم. در واقع، در گام نخست، تولید خودروهای برقی باید در دستور کار قرار بگیرند و در بسیاری موارد، خودروسازها بهتنهایی قادر به انجام این کار نیستند، سازمانهای دولتی و نیمهدولتی حتما باید وارد این اکوسیستم شوند تا در کنار شرکتهای خودروسازی و دانشبنیان بتوانند به تولید خودروی برقی بپردازند. همچنین، تجاری کردن این سطح از خودروهای برقی که بتواند در جامعه فراگیر شود، نیاز به سرمایهگذاری و پشتیبانیهای دولتی دارد. نقش و اهمیت اکوسیستم دانشبنیانها در ساخت و تولید خودروی برقی غیرقابلانکار است. در واقع، توان فنی دانشبنیانها موجود است، اما خودروسازی خود یک لکوموتیوی است که دیگر نیروها و ابزارها را بسان یک واگن دنبال خود میکشاند. بهعبارتروشنتر، باید برنامهریزی و برنامه درست و هدف مشخصی را در خودروسازیها تعریف و پایش کنیم. بیشک شرکتهای دانشبنیان اگر ببینند که یک برنامه منسجم و پیوستهای در صنعت خودروسازی وجود دارد، بهطورقطع آنها هم همگام با این صنعت و در اصل ترغیب میشوند که فعالیت بیشتری انجام دهند. بنابراین، داشتن یک برنامه منسجم، میتواند عامل تشویقی مناسبی برای فناوران شرکتهای دانشبنیان باشد. ایران در شرایط کنونی دچار ناترازی انرژی است و این موضوع، هم در فصل تابستان و هم در فصل زمستان خود را بهوضوح نشان میدهد. نکته اساسی که درباره استفاده از خودروهای برقی باید مدنظر قرار داد، این است که استفاده گسترده از خودروهای برقی، میزان تقاضا برای برق را افزایش خواهد داد، چراکه احتمالا بسیاری از مردم در صورت واردات و تولید انبوه خودروهای برقی از منزل خود برای شارژ خودرو استفاده خواهند کرد. این بهمعنای فشار بیشتر بر شبکه برق خواهد بود و باتوجه به مسائل و مشکلات مربوط به برق در کشور، این موضوع میتواند در آینده چالش ایجاد کند. راهکار این موضوع نیز توسعه استفاده از پنلهای خورشیدی است که در ایران ظرفیت بسیار زیادی برای آن وجود دارد. بنابراین، وزارت صمت باید قطعا به موضوع تامین انرژی خودروهای برقی توجه ویژهای داشته باشد، زیرا افزایش تولید خودروهای برقی و واردات انبوه و استفاده افراد بیشتر از این خودروها، فشار بر شبکه برق کشور را افزایش خواهد داد.