مقالاتش بوی نفت میدهد
۵ خرداد ۱۲۸۷ مصادف با نخستین فوران نفت در ایران و خاورمیانه است. ۱۱۳ سال پیش فوران نفت از چاه شماره یک مسجد سلیمان آغاز شد.
نخستین کسی که در جهان به فکر حفاری برای استخراج نفت افتاد یک حقوقدان نیویورکی بهنام جورج بیسل بود. او نمونهای از نفت خام پنسیلوانیا را برای دانشمندی بهنام بنجامین سیلیمان در دانشگاه ییل فرستاد. سیلیمان در گزارش خود نوشت از نفت میتوان محصولات مهم و باارزش بسیاری بهدست آورد، مثل انواع نفت چراغ، روغنهای روانکننده صنعتی، گاز مخصوص روشنایی، موم پارافینی برای انواع شمع و مانند اینها. گزارش سیلیمان مردان کسبوکار را متقاعد کرد که راه پول درآوردن، روی آوردن به نفت است. حدود ۴۰ سال پس از نخستین اکتشاف نفت در ایالات متحده امریکا و با افزایش تلاشها برای کشف نفت، جستوجوها برای یافتن نفت به ایران نیز رسید. نخستین فردی که در ایران به اکتشاف نفت پرداخت یک میلیونر استرالیایی بهنام ویلیام ناکسیدارسی بود. او پس از آنکه گزارش رضایتبخشی از احتمال وجود ذخایر نفت در ایران توسط زمینشناسان اعزامی خود به ایران دریافت کرد، در سال ۱۹۰۱ نماینده خود بهنام ماریوت را به دربار ایران فرستاد و توانست به موجب این قرارداد امتیاز اکتشاف و استخراج نفت در تمام ایران -جز ۵ استان شمالی- را که به امضای مظفرالدین شاه رسیده بود، به مدت ۶۰ سال از مظفرالدین شاه بگیرد. در ساعت ۴ صبح ۵ خرداد، سرانجام پس از یک سال تلاش بیوقفه و حفر چاه در نقاط مختلف ایران، چاه شماره یک مسجد سلیمان به نفت میرسد. کشف نفت منشأ خدمات ارزنده بسیاری بود. از نفت خام برای تولید مداد شمعی، رزینهای خورشیدی، لوازم آرایشی، تجهیزات ورزشی، پلاستیک و... استفاده میشود. بسیاری اعتقاد دارند نفتی که در زیر زمین قرار دارد از بقایای دایناسورها در اعصار گذشته است که به مرور زمان به سوخت فسیلی تبدیل شده است. تصور کنید دایناسورها چه خوشسلیقه بودند که ایران و کشورهای خاورمیانه را برای سکونت انتخاب کردند؛ بهویژه ایران را که آب و هوای خوبی هم دارد. البته فامیلهای قومالظالمین دیگر دایناسورها هم به کشورهای امریکا و کانادا و امریکای لاتین رفتند و آنجا را هم آباد کردند. شاید شگفتزده شوید اگر بگویم منشأ سوختهای فسیلی، دایناسورها نیستند بلکه باکتریهای تکسلولی هستند که در حدود ۳ میلیارد سال پیش در اقیانوسها تکامل یافتند و تقریبا تنها نوع زندگی در این سیاره تا حدود ۶۰۰ میلیون سال قبل بود. همانطور که این باکتریها به مرور جان خود را از دست میدادند، کمکم به پایین دریاها رفتند و بهتدریج توسط رسوبات جمع شده در کف اقیانوسها پوشیده شدند و در اثر حرارت موجود در زیر زمین به شکل سوختهای فسیلی در آمدند، به همین دلیل بزرگترین ذخایر نفتی جهان هزاران پا زیر زمین قرار دارد. حال همین نفت که از بقایای باکتریها بهوجود آمده برای کشور ما علاوه بر جنبههای اقتصادی، رفاهی، تاثیرگذاری آن در تاریخ ایران و افزودن بر خاطرات و خطرات تاریخ ۲۵۰۰ ساله ایران منفعت دیگری هم داشت و باعث شد دانشمند و پژوهشگری به دنیا بیاید که مایه مباهات ایران و جهان شود. باستانی پاریزی دانشمند و پژوهشگری که در خاطراتش میگوید: «مادرم همیشه بچه دوست داشت اما تا سالها صاحب بچه نمیشد. انواع داروها را استفاده کرده بود، اما تاثیری نداشت. یک نفر به مادرم گفته بود: اگر کمی نفت بخوری، برایت خوب
است. مادر جوان من هم که در آرزوی داشتن بچه بود، میپذیرد و مقداری نفت میخورد. بعد از آن باردار میشود و تصور میکند این اتفاق، در نتیجه همین خوردن نفت بوده است. نخستین فرزندش که من (محمد ابراهیم) باشم بهدنیا میآید.» باستانی پاریزی در ادامه میگوید: «اینکه میبینید مقالات من بوی نفت میدهد، به این علت است.» در پایان بگویم که نفت از سال ۱۹۷۰ تا ۲۰۲۰ قیمتهای مختلفی را تجربه کرده که نرخ هر بشکه نفت در سال ۱۹۷۰ میلادی یک دلار و ۸۰ سنت بود و در بالاترین نرخ به ۱۳۵ دلار نیز رسید. نرخ نفت مهر۱۴۰۰ به ۷۸ دلار رسید. بسیاری معتقدند قیمت نفت ایران به جایگاه واقعی خود نرسیده و ما منتظر و امیدواریم که نفت به نرخ واقعی خودش برسد، به همین خاطر پیوسته شعر امیرخسرو دهلوی را زمزمه میکنیم که میگوید:
هر دو عالم قیمت خود گفتهای / نرخ بالا کن که ارزانی هنوز