پیچ وخم تجهیز معادن
استخراج مواد معدنی، وابستگی مستقیمی به ماشینآلات سنگین معدنی دارد؛ از بخشهای حفاری و فعالیت معدنکاری گرفته تا بارگیری و باربری همه وابستگی مستقیمی به تجهیزات معدنی و ماشینآلات حوزه حملونقل دارند.
به‌عقیده کارشناسان بخش معدن، بیش از ۷۰ درصد هزینه‌های عملیاتی معدنکاری (معادن فلزی) را هزینه‌های مربوط به تامین و تهیه تجهیزات تشکیل می‌دهند که این مسئله‌ای حائز اهمیت است؛ بنابراین می‌توان گفت گره مهم و اصلی امروزه فعالیت در بخش معدن، تهیه ماشینآلات مناسب برای ادامه حیات معادن است.
جزییات نیاز تجهیزاتی معادن
مدیرکل دفتر بهره‌برداری معادن وزارت صنعت، معدن و تجارت در نامه‌ای به رؤسای سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت استان‌ها از آنها خواسته متقاضیان واجد شرایط ورود ماشینآلات معدنی بیش از ۵ دستگاه را اعلام کنند. به گزارش معدن‌نیوز معادن کشور در ۴ سال آینده، نیازمند ۲۵ هزار دستگاه ماشینآلات با ارزش تقریبی سالانه ۱.۵ میلیارد دلار هستند.
حال آنکه با تامین این ماشینآلات، ارزش مواد معدنی تولید شده به ۵ میلیارد دلار می‌رسد که ارزش افزوده آن، تنها در بخش فولاد معادل ۲۲ میلیارد دلار خواهد بود. با این حال معدنکاران کشور در تامین ماشینآلات با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند، این در حالی است که بیش از ۷۰ درصد هزینه‌های عملیات معدنکاری در دنیا مرتبط با بخش ماشینآلات است.
انواع کامیون و دامپتراک، بیل‌های مکانیکی و شاول، لودر، بلدوزر، دستگاه‌های حفاری پودری و مغزه‌گیری بخشی از ماشینآلات عملیاتی معدنی هستند که عمده عملیات استخراج بدون این دستگاه‌ها متصور نیست.
در سال ۱۳۹۹، تامین ماشینآلات از محل واردات، کمتر از یک درصد نیاز کشور بود و تولید داخلی نیز کمتر از یک درصد این نیاز را تامین کرد. یعنی بزرگ‌ترین تولیدکننده ماشینآلات معدنی کشور در سال گذشته تنها ۲۹ دستگاه تحویل داده است؛ بنابراین در سال گذشته فقط ۲ درصد نیاز معدنکاران به ماشینآلات تامین شد و در این زمینه خلأ بزرگی وجود دارد.
حجم بالای تقاضا برای ماشینآلات
سجاد غرقی، نایب رئیس کمیسیون صنعت و معدن اتاق بازرگانی تهران در این زمینه گفت: براساس استعلام انجام‌شده از شرکت‌های معدنی داخلی، حدود ۴۹ درصد هزینه‌های عملیات معدنکاری مربوط به بخش حمل، ۱۶ درصد بخش بارگیری و ۶ درصد بخش حفاری است و در مجموع ۷۱ درصد هزینه‌های عملیات معدنکاری مربوط به ۳ بخشی است که به‌طور مستقیم با ماشینآلات سنگین معدنی صورت می‌گیرد.
به‌گفته وی، بدون تامین، تجهیز و جایگزینی ماشینآلات، تولید معادن با مشکل مواجه و توسعه غیرممکن می‌شود، با این حال به‌دلیل محدودیت در واردات ماشینآلات و تولید ناچیز در داخل، تقاضای بسیار زیادی برای ماشینآلات معدنی در کشور انباشته شده است.
از سوی دیگر عملیات معدنکاری در کشور باوجود کمبود شدید ماشینآلات، با چالش‌های زیادی در حال انجام است.
درخواست تامین تجهیزات
غرقی بیان کرد: براساس اطلاعات منتشرشده ازسوی خانه معدن، تنها معادن کوچک‌مقیاس سنگ ساختمانی، شن و ماسه و سرب و روی به بیش از ۱۱ هزار دستگاه از انواع ماشینآلات معدنی نیاز دارند، این در حالی است که آمار ماشینآلات موردنیاز بیش از نیمی از معادن کشور از جمله معادن سنگ‌آهن، مس و زغال‌سنگ و معادن بزرگ مقیاس در دسترس نیست. تولید داخلی ماشینآلات موردحمایت همه معدنکاران کشور است، اما نباید با این استدلال، واردات به‌منظور تجهیز معادن متوقف شود.
به‌تازگی کاوس قاسمی، مدیرکل دفتر بهره‌برداری معادن وزارت صنعت، معدن و تجارت در نامه‌ای به رؤسای سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت استان‌ها از آنها خواسته متقاضیان واجد شرایط ورود ماشینآلات معدنی بیش از ۵ دستگاه را معرفی کنند.
در این نامه خطاب به رؤسای سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت استان‌ها، آمده است: با عنایت به بخشنامه ابلاغی در زمینه واردات ماشینآلات معدنی، خواهشمند است دستور فرمایید به کلیه بهره‌برداران، شرکت‌های معدنی و پیمانکاران دارای قرارداد معتبر معدنی مشمول بخشنامه یادشده که متقاضی و واجد شرایط ورود ماشینآلات معدنی بیش از ۵ دستگاه هستند، به‌نحو مقتضی اعلام شود تا برآورد ماشینآلات موردنیاز تا سال ۱۴۰۱ شرکت مربوطه برای بکارگیری در معادن مرتبط را تا پایان ماه جاری به این دفتر ارسال کنند. بدیهی است پس از موعد مقرر، پذیرش و بررسی درخواست بهره‌برداران معادن و شرکت‌های پیمانکاری مرتبط مشمول این بخشنامه، منوط به آمار ارائه‌شده نیازسنجی ماشینآلات خواهد بود.
فعالیت معادن، وابسته به تجهیزات
معادن ایران به حدود ۲۵هزار دستگاه ماشینآلات معدنی با ارزش تقریبی یک و نیم میلیارد دلار نیاز دارند. نمایندگان بخش خصوصی و دولتی در هفتمین جلسه کمیسیون صنعت و معدن اتاق بازرگانی تهران، نیاز معادن به ماشینآلات را مورد بحث و بررسی قرار دادند. نماینده دولت در این نشست از اصلاح قریب‌‌‌الوقوع دستورالعمل واردات ماشینآلات معدنی خبر داد.
به گزارش ماین‌نیوز، رئیس کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران با اشاره به اینکه ایران یکی از مهم‌ترین و اصلی‌‌‌ترین تولیدکنندگان مواد معدنی به‌شمار می‌‌‌آید و از این حیث در رتبه پانزدهم دنیا ایستاده، اظهار کرد: براساس اکتشافات صورت‌گرفته، میزان ذخایر ایران در رتبه سوم آسیا پس از چین و هند قرار گرفته و رتبه نخست از نظر برخورداری از این ذخایر در منطقه خاورمیانه به ایران تعلق می‌گیرد. علی نقیب، رئیس کمیسیون صنعت و معدن اتاق بازرگانی تهران به نقش مواد معدنی در تولید صنعتی از جمله در حوزه ماشینآلات، ساخت‌وساز، محصولات مصرفی، تجهیزات حملونقل و بسته‌‌‌بندی اشاره و به وابستگی بخش معدن به ماشینآلات تاکید کرد.
به‌گفته نقیب، بیش از ۷۰ درصد هزینه‌های عملیات معدنکاری مربوط به بخشهای حفاری، بارگیری و باربری است و بیش از ۹۵درصد عملیات مربوط به بخشهای حفاری، بارگیری و باربری با ماشینآلات معدنی انجام می‌شود.
وی با اشاره به ضرورت رشد سالانه ۱۶درصدی تولید مواد معدنی برای تحقق هدف‌گذاری انجام‌شده برای افق ۱۴۰۴ تصریح کرد: برای تحقق این رشد و جلوگیری از زمین‌‌‌گیر شدن بخش معدن، لازم است در ۴ سال آینده حدود ۲۵هزار دستگاه ماشینآلات معدنی به حوزه معدن تزریق شود.
سخن پایانی
بسیاری از معادن به‌ویژه معادن کوچک‌مقیاس به‌دلیل نبود ماشینآلات مناسب تعطیل شده‌اند. فعالان معدنی معتقدند با اختصاص ارز محدود به واردات ماشینآلات، معادن با رشد و رونق خود می‌توانند ارزآوری چشمگیری برای کشور داشته باشند.
