به شعار دلخوش نباشیم
رئیس انجمن تولیدکنندگان و واردکنندگان ماشین‌آلات سنگین بهتازگی در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز اظهارات تندی درباره معدنداران بر زبان آورده است.
رئیس انجمن تولیدکنندگان و واردکنندگان ماشین آلات سنگین به تازگی در گفت وگو با تجارت نیوز اظهارات تندی درباره معدنداران بر زبان آورده است. وی فرسودگی ناوگان ماشین آلات معدنی را ناشی از کارشکنی معدندارانی دانسته است که «مانند موریانه» به جان معادن افتاده اند و با رانت خواری منافع ملی را فدای منافع شخصی می کنند.
وی در اظهارات خود، انگشت اتهام را به سوی خانه معدن هم اشاره رفته و گفته است: اعضای خانه معدن درخواست ثبت سفارش برای ورود ماشین آلات معدنی با عمر ۱۰ سال را دارند، زیرا پشت واردات این گونه ماشین ها رانت مالی کلانی خوابیده است. صمت برای بررسی نظر فعالان معدنی درباره این اظهارات، موضوع را با سالار باوند و مصطفی مالداری، کارشناسان و فعالان معدنی در میان گذاشت. گزارش امروز ما را بخوانید.
با چه منطقی جلوی واردات گرفته می شود
سالار باوند ـ فعال و کارشناس معدنی: زمانی می توان برای واردات ماشین آلات محدودیت یا ممنوعیتی در نظر گرفت و قوانین دست وپاگیری برای آنها وضع کرد که تولیدکنندگان بتوانند ظرفیت های کل کشور را تامین کنند.
آیا ما در داخل کشور ظرفیت تولید لودر و بولدوزری برای مثال در حد کوماتسو ۱۵۵ داریم؟ آیا می توانیم دامپ تراک بسازیم؟ وقتی نمی توانیم، با چه منطقی می خواهیم جلوی واردات را بگیریم؟
اگر اعتراض به این باشد که چرا دارند ماشین آلات دست دوم وارد می کنند، باتوجه به نرخ ارز، نرخ تمام شده آنقدر بالا است که برای واردکننده و معدندار صرف نمی کند.
اگر بتواند با هزینه ای به مراتب کمتر دستگاهی را که قابل استفاده است، وارد کند و مورداستفاده قرار دهد، چه ایرادی دارد؟ بنابراین اعتراض ایشان به نظر من درست نیست.
ضمن اینکه به هر حال بخش خصوصی داخلی هم باید موردحمایت قرار گیرد تا توانایی های شان به جایی برسد که بتوانند نیاز معدنداران را تامین کنند و در آن صورت به طورحتم از تولیدات داخلی استفاده خواهد شد، اما در شرایط موجود نباید معدنداران را متهم یا محدود کرد.
بستگی به شکل مصرف دارد
در اعتراض به امکان واردات ماشین آلات ۱۰ ساله گفته شده که عمر متوسط ماشین آلات معدنی کمابیش ۱۵ سال است و وقتی ماشینی که ۱۰ سال عمر دارد، وارد کنیم، در عمل تغییر بزرگی رخ نداده است و به چشم برهم زدنی در همین جایی قرار می گیریم که امروز هستیم. اگر امروز کسی بتواند ماشین نو بخرد، به طورحتم این کار را می کند، چون می تواند از گارانتی آن هم استفاده کند، اما وقتی امکان آن فراهم نیست، مجبور هستیم ماشین کارکرده را با نرخ پایین تر بخریم. امروزه نرخ یک دامپ تراک نو یک میلیون دلار است که با نرخ دلار ۳۵ میلیارد تومان خواهد شد. اگر به فرض یک تولیدکننده این دستگاه را وارد کند، چقدر می تواند با آن کار کند؟
باتوجه به مجموع محدودیت ها و شرایط موجود، معدنکار باید در بازار بگردد تا دستگاهی کارکرده با نرخ مناسب تر پیدا کند تا بتواند نیاز ضروری تولید خود را برطرف کند، پس راهکار ورود ماشین آلات دست دوم می تواند راه حلی برای مشکل فعلی ماشین آلات باشد. حداقل راه حلی مقطعی است. تا زمانی که ظرفیت های داخلی به جایی برسد که بتواند نیاز معدنکاران را تامین کند، ضمن اینکه ماشین آلاتی که امروز تولید می شود، با دستگاه استوک خارجی از نظر توانایی و کیفیت قابل مقایسه نیست.
اینکه گفته می شود عمر مفید ماشینی ۱۰ یا ۱۵ سال است، بستگی به این دارد که چطور از آن استفاده شده است.
نسخه ای برای آن طرف آب
این نسخه هایی است که می توان برای معدنداران آن طرف آب پیچید. در کشورهای پیشرفته شاید دستگاه های مورد استفاده را بتوان بعد از ۵ یا ۶ سال کنار گذاشت، اما در کجای ایران یک دامپتراک را بعد از ۱۵ یا ۲۰ سال اسقاط می کنند؟ در کشور ما کامیون های ۵۰ یا ۶۰ ساله هنوز مورداستفاده قرار می گیرند.
این مورد قابل مقایسه با بازار خودرو است. همه دوست دارند ماشین صفر سوار شوند، اما چرا اتومبیل چند مدل پایین تر می خرند؟ چون در بسیاری از مواقع بهترین ماشین سواری تولید داخل، کیفیت ماشین ۱۰ ساله خارجی را هم ندارد.
به عقیده من، ما باید در سیاست گذاری های خود با واقعیت ها روبه رو شویم و خودمان را به شعار دلخوش نکنیم. آیا تولیدکننده داخلی توان و ظرفیت تامین نیاز داخلی را دارد؟ از ۵۰ سال پیش، تکنولوژی تولید ماشین سازان ما تغییری نکرده است. آیا بنیه اقتصادی معدنداران اجازه ورود ماشین آلات نو را می دهد؟ وقتی قادر به تامین نیستیم، چطور می توان معدنداران را در چارچوب های کلیشه ای قرار داد؟
متاسفانه در همه حوزه های صنعت شاهد اثرات شعار زدگی هستیم و سال های سال است که دیده ایم این روش پاسخگو نیست.
خون تازه ای در رگ های معدنکاری
مصطفی مالداری ـ معدندار و کارشناس معدن:
به نظر من، تنها راه برون رفت معادن کوچک و متوسط از شرایط موجود این است که معدنکار بتواند ماشین آلات و امکاناتی برای معادن خود تهیه کند که هزینه و سرمایه زیادی را درگیر نکند. باتوجه به کمبود فعلی، اجاره ساعتی ماشین آلات بسیار بالا است و به این ترتیب تولید بسیاری از معادن توجیه اقتصادی خود را از دست می دهد.
دلیل اصلی تعطیلی بسیاری از معادن این است که برای تامین ماشین آلات با مشکل روبه رو هستند و از پس هزینه های آن برنمی آیند. برای مثال، من به عنوان معدنکاری که در ایران کار می کنم، درحال حاضر برای تهیه یک بیل مکانیکی معادل ۴۰۰ کوماتسو، باید چیزی حدود ۹ میلیارد تومان هزینه کنم. باید محصول تولیدشده خود را (به فرض کرومیت) با ۴۰ یا ۵۰ درصد زیر نرخ جهانی در بازار ایران بفروشم.
اگر بخواهیم این شرایط را با وضعیت همکاران مان در پاکستان، ترکیه و عمان؛ ۳ کشور همسایه مقایسه کنیم، تفاوت به خوبی آشکار می شود.
ماشین آلاتی که برای من ۹ میلیارد هزینه دارد، برای آنها ۳ میلیارد تومان هزینه خواهد داشت و در مقابل محصولی که من باید به ۴۰ یا ۵۰ درصد زیر نرخ جهانی عرضه کنم، آنها به نرخ جهانی می فروشند.
با همه این احوالات، امثال من باز هم خودمان را در چرخه تولید حفظ کرده ایم. به طورقطع با ورود ماشین آلات ارزان قیمت، خیلی بهتر می توانیم در داخل کشور و بازار جهانی کار کنیم.
ورود ماشین آلات به کشور نه تنها بخش معدن را دوباره فعال می کند، به راهسازی، سدسازی، کشاورزی و بسیاری دیگر از پروژه های عمرانی جان تازه ای می دهد.
۱۵ ساله ما، معادل ۳۰ ساله آنها
گفته شده است که ماشین آلات ۱۰ ساله، یک سوم عمر خود را سپری کرده اند و فقط می توانند ۵ سال عمر مفید داشته باشند، اما طبق بخشنامه آخری که حدود یک ماه پیش صادر شده، معدنداران می توانند هر تعداد ماشین با عمر بین ۵ تا ۷ سال را وارد کند. به عبارت دیگر، سقف تعداد، برداشته شده است، البته گویا برای واردات ماشین آلات ۷ سال به بالا، باید تاییدیه ای از وزارت صمت دریافت شود.
در مجموع با بخشنامه جدیدی که ابلاغ شده است، محدودیتی برای واردات بیل نو، ۵ ساله یا ۱۰ ساله وجود ندارد و به این ترتیب با اطمینان می توان گفت شرایط از آنچه امروز وجود دارد، بهتر خواهد شد.
اما باید در پاسخ به ایرادی که به واردات ماشین آلات کارکرده وارد شده، گفت که در معادن ما بیل های ۲۱۰ ، ۲۲۰ و ۲۳۰ کار می کنند، در حالی که در معادن دنیا بیل زیر ۳۰۰ (معادل ۳۰ تن وزن) باشد، اصلا مورداستفاده قرار نمی گیرد و از طرف دیگر، بیلی که در ایران ۱۵ سال کار کرده، معادل ۳۰ سال کار دستگاهی در خارج از کشور فرسوده شده است و این مبنای درستی برای مقایسه نیست، البته اگر معدندار بتواند بیل نو یا صفر بگیرد، به طورقطع به نفعش است، اما گرانی دلار مانع بزرگی برای نوسازی ناوگان معدنی است.
راهی برای شکستن قیمت ها
نباید در موضوع واردات ماشین آلات با اهداف و مقاصد شخصی نظر داد. به طورکامل با این اظهارنظر مخالفم که معدنداران برای سود اقتصادی مختصر از ورود ماشین آلات دفاع می کنند.
وقتی امکان ورود ماشین آلات به کشور بازشود و همه معدنداران بتوانند دستگاه های موردنیاز خود را تامین کنند، دیگر بازار خرید و فروش هم تعطیل خواهد شد. الان به این دلیل بازار خرید و فروش داغ است، چون تعداد ماشین آلات کم است. وقتی هر معدنکاری بتواند به ابزار موردنیاز خود دسترسی داشته باشد، این بازار هم برچیده خواهد شد و در نهایت اگر هم ماشینی به فروش گذاشته شود، بعد از یک دست چرخش وارد کار خواهد شد.
هدف از ورود ماشین آلات این است که در معدن مورداستفاده قرار گیرد و اشتغال ایجاد کند، اما درحال حاضر چون تعداد کم است و راه ورود ماشین آلات به کشور بسته است، به کالایی سرمایه ای تبدیل شده و شرایط امروز بازار ماشین آلات مشابه وضعیتی است که ۱۵ سال پیش در زمینه خرید و فروش سیم کارت تلفن همراه وجود داشت. در آن زمان، سیم کارت بسیار گران بود و اپراتورها سود خود را از فروش سیم کارت به دست می آوردند و مردم عادی هم آن را به چشم سرمایه نگاه می کردند، اما پس از چندی، هزینه سیم کارت را صفر در نظر گرفتند و به جای آن خدمات خود را به فروش گذاشتند. درباره ماشین آلات هم وضع به همین منوال است. درحال حاضر گمرک مبلغ بالایی می گیرد تا اجازه ورود صادر کند. در حالی که در شرایط کنونی که نیاز به فعال سازی معادن و اشتغالزایی داریم، باید آنقدر ماشین آلات در کشور زیاد باشد که به جای آنکه معدنکار دستگاه ها را به چشم سرمایه ببیند، به فکر فعال سازی معدن و افزایش تولید خود باشد، بنابراین ماشین آلات هم باید از فهرست کالاهای سرمایه ای قابل خرید و فروش خارج شود.
وقتی ماشین آلات سنگین معدنی با حجم بالا و تعداد زیاد وارد کشور شد، به طورقطع مبلغ اجاره کاهش پیدا می کند و قیمت های دستگاه های سنگین که درحال حاضر در اختیار چند گروه است، خواهد شکست.
من کامل با این قضیه مخالفم که می گویند واردات ماشین آلات حاشیه سود بالایی دارد. وقتی تعداد آنها افزایش یافت، دیگر به چشم سرمایه به آن نگاه نمی کنند. همه می توانند به راحتی به ابزار موردنیاز خود دسترسی داشته باشند و جلوی این خرید و فروش ها و افزایش نرخ گرفته خواهد شد.
پیش بینی آینده
این بخشنامه جدید بسیار به نفع معدنکاری خواهد بود و اشتغال هم ایجاد می کند. بسیار خوشحالم که بعد از سال ها چاره ای برای این درد اندیشیده شد. امیدوارم شرایط به گونه ای تغییر کند که هر معدنکاری بتواند روزآمدترین ماشین آلات را تهیه کند و دغدغه ای از این بابت نداشته باشد. به گمان من، دولت باید با این دید به موضوع نگاه کند که به جای اخذ گمرک از واردات ماشین آلات، به اشتغال آفرینی و افزایش تولید معادن بیندیشد، زیرا به این ترتیب مالیاتی که به دولت پرداخت می شود، افزایش پیدا می کند. امیدوارم به این ترتیب، بسیاری از رانت هایی که باعث گران شدن ماشین آلات در کشور شده است، حذف شود. خوشبختانه جهت گیری های اخیر نشان از اتفاقات خوبی در حوزه معدن است و امیدوارم این رویه ادامه داشته باشد و در عمل شاهد ثمرات و برکات آن باشیم.
سخن پایانی
تولید یا واردات؛ بحثی ریشه دار و مشکل لاینحلی است که مثل سایه بر بازار ماشین آلات سایه افکنده و مصرف کننده این بازار را از خودرو سواری گرفته تا دستگاه های موردنیاز بخش معدن، راهسازی و ناوگان حمل ونقل را به دردسر انداخته است.
حال که این مانع از سر راه برداشته شده و وزارت صنعت، معدن و تجارت واردات ماشین آلات معدنی را تسهیل کرده است، جای آن دارد که با استقبال از این طرح، برای جبران عقب ماندگی حوزه معدن در بخش ماشین آلات اقدامی جدی به عمل آید.
