برندینگ شاه‌کلید موفقیت صادرات مرکبات
پدرام جدی فعال کشاورزی
ایران یکی از ۸ کشور مطرح دنیا در زمینه تولیدات مرکبات است و در این حوزه حدود ۵ . ۴ میلیون تن در سال تولید داریم که یک میزان مطلوب است. باید وضعیت تولید را از درجه یک تا سه تقسیم کرد که قاعدتا فقط محصولات درجه یک امکان صادرات را دارند هر چند که از لحاظ کیفی تمام تولیدات ما قابلیت صادرات را ندارد. این در شرایطی است که بازار بین المللی مثل داخلی نیست و باید سایز میوه ها یکسان و در بسته بندی مشخصی باشد. نکته ای که تولیدکنندگان داخلی ما به این موضوعات کمتر توجه می کنند.
تولیدکننده یا صادرکننده باید بستری را فراهم کند که ملاحظات مربوط به صادرات در آن رعایت شود. چین، هند و نیجریه جزء تولیدکنندگان برتر دنیا در زمینه مرکبات هستند و باید به نوعی از نحوه کار و فعالیت آن ها آموزش گرفت. در این میان رایزن های اقتصادی باید کارهای لازم برای صادرات را انجام دهند، چرا که تولیدکنندگان توانایی و شرایط لازم برای چنین ظرفیتی را ندارند. تولیدکننده نمی تواند کشورهای مختلف را از لحاظ صادرات محصولات مختلف مورد بررسی و ارزیابی قرار دهد. وزارت امور خارجه، وزارت جهادکشاورزی و صمت کارهای لازم را در زمینه صادرات محصولات کشاورزی را باید انجام دهند و بازارهای مختلف را شناسایی کنند. بعد از آن باید صادرکنندگان دست به کار شوند. ایران در حوزه محصولات میوه ای صادرکننده خوبی به کشورهایی مثل هند، روسیه و عراق است و برخی از محصولات ما حتی به اروپا نیز صادر می شود. بنابراین توان صادراتی لازم در کشور وجود دارد. ما همین الان هم جزو صادرکنندگان خوب منطقه هستیم. این که برای مرکبات صادرات به صورت قابل توجه اتفاق می افتد نکته ای است که باید به آن توجه کرد. به عنوان مثال ارمنستان یکی از کشورهای واردکننده مرکبات است. این کشور همسایه ما است و رابطه سیاسی خوبی نیز با آن داریم. بنابراین می توان گفت که بسترهای صادراتی خوبی را شاهد هستیم و باید نهادهای ذیربط به این مسئله ورود و شرایط را فراهم کنند. از سوی دیگر ما باید مزیت های خود را بشناسیم و نسبت به آن درست عمل کنیم. باید طعم، نوع و سایز مرکبات خود را به خوبی معرفی کنیم و کار تبلیغی و رسانه ای صحیحی انجام دهیم. رقابت در بازارهای بین الملل بالاست و به این سادگی نمی توان هر بازاری را تحت اختیار قرار داد. با توجه به این موارد باید گفت که متاسفانه طی سال های اخیر کار ویژه ای در این زمینه صورت نگرفته و ما عمدتا مرکبات تولیدی را در بازار داخل مصرف می کنیم.
حمل و نقل نیز موضوعی است که باید به آن توجه کرد اما اولویت نیست زیرا کاملا فراگیر در تمام محصولات کشاورزی است. پرتقال ماندگاری بیشتری نسبت به سایر محصولات مثل سبزیجات دارد. ما حتی نتوانستیم کشورهای اطراف مانند آذربایجان، ارمنستان، عراق و سایر کشورهای اطراف خلیج فارس را در این زمینه تامین کنیم. این در حالی است تولید مرکبات را در جنوب کشور یعنی هرمزگان، فارس، جنوب کرمان و بخشی از خوزستان نیز داریم. این مرکبات از لحاظ طعم و مزه متفاوت و بازارپسند است. اگر بخواهیم صادرات به کشورهای دور داشته باشیم باید از کامیون های یخچال دار استفاده کنیم اما در کشورهای اطراف با کامیون های معمولی نیز می توان به صادرات پرداخت.
ضعف در بخش بازاریابی و برندینگ باعث شده که در زمینه صادرات عقب بمانیم. میزان صادرات ما در زمینه مرکبات ۲۷۰ هزار تن است. این در حالی است که بسیاری از پرتقال ها در داخل سردخانه نگهداری می شود تا شب عید عرضه شوند. اما این پرتقال ها در سردخانه کیفیت خود را از دست می دهند. بحث بازاریابی و برندینگ باعث شده ما صادرات خوبی نداشته باشیم.
کشورهای مختلف تولیداتی دارند و آن ها نیز برای صادرات تلاش کنند. ما نیز باید پا به پای آن ها به رقابت بپردازیم و دیگر نمی توان محصولات را به صورت فله ای صادر کرد. عمده کشورها ذائقه ایرانی ها را ندارند. همچنین باید بسته بندی مشخصی برای جلب توجه آن ها داشته باشیم. صادرات نیز باید به صورت مستمر صورت گیرد و نمی توان برای یک سال این کار را انجام داد و سپس بین آن وقفه باشد چرا که بازارها از دست می رود.
