اعتمادی که کمرنگ شد
سیدمحمد عبداللهی ـ رئیس اتحادیه فروشندگان اشیای قدیمی و صنایعدستی تهران
در چند سال اخیر تحولات زیادی در عرصههای بینالمللی کسبوکار شکل گرفت که مهمترین آن ظهور و ورود بسیاری از کسبوکارها در فضای دیجیتال بود. افزایش استفاده از فضای دیجیتال برای مشاغل و درآمدزایی، از چندین جهت قابلبررسی و دارای مزایا و معایب زیادی است. آشنا شدن افراد با مشاغل و کسبوکارها در فضای آنلاین و همچنین فروش در زمانهایی که بهدلیل قرنطینه افراد مجبور به تعطیل کردن مغازههای خود بودند، از مهمترین جنبههای مثبت حضور کسبوکارها در فضای اینترنتی بهشمار میرود. در مدت زمانی که بهدلیل شیوع ویروس کرونا، در بازههای بلندمدت بازارها تعطیل بودند، بسیاری از مشاغل توانستند تنها با فروش اینترنتی بخشی از درآمدهای خود را حفظ کنند، همچنین این تعامل و سود، دوطرفه بوده و خریداران نیز توانستند نیازهای خود را بهراحتی از فروشگاههای آنلاین تهیه کنند. توسعه کسبوکارها در فضای آنلاین بهطورکلی فرصت مناسبی برای توسعه بازار صنایعدستی است، اما برخی کارشناسان و فعالان حوزه صنایع دستی معتقدند فعالیتهای مجازی فعلی، نقایص زیادی داشته که در صورت استمرار و رفع نشدن آنها، ممکن است به بدنه بخش صنایعدستی کشور آسیب وارد شود.
همانطور که در ابتدا عنوان شد، با شیوع ویروس کرونا، بسیاری از صاحبان مشاغل در بستر آنلاین شروع به فعالیت و توسعه کسبوکار خود کردند. در این میان کسبوکارهای مربوط به تولید و عرضه محصولات صنایعدستی نیز دیده میشود. در نگاه نخست میتوان مزیتهای زیادی را برای فروش صنایع در بستر مجازی برشمرد. افزایش شناخت مخاطبان از صنایعدستی و ترغیب افراد به خرید محصولات این دسته، از ابعاد و وجهههای مثبت ورود کسبوکارهای این حوزه محسوب میشود، اما باوجود تمام مزایای عنوانشده این اتفاق زوایای تاریکی هم دارد. میتوان گفت فعالیتهای فعلی که در بسترهای مجازی انجام میگیرد، ضربه مهمی را به حوزه صنایعدستی وارد کرده است، چرا که بهسبب نبود نظارت مناسب بر اجناس عرضهشده در فضای مجازی، تولیدات از کمیت و کیفیت مناسبی برخوردار نیستند. در توضیح این موضوع باید گفت کسبوکارهای کوچک یا حتی خانگی در این مدت به حوزه صنایعدستی وارد شدند و تولیدات را با کیفیتهای گوناگون به مردم عرضه کردند. پایین بودن کیفیت کارهای ارائهشده بهدلیل بیتجربگی افراد یا نبود نظارتهای قانونی بر فعالیتها، اعتماد عمومی را نسبت به کیفیت صنایعدستی از بین برده است. این موضوع، مهمترین اثر مخرب فعالیت برخی افراد در کسبوکارهای مجازی مربوط به صنایعدستی است. از آنجایی که نمیتوان نظارت و مدیریت مناسبی بر کسبوکارهای فعال در فضای مجازی داشت، نتوانستیم تا امروز از مزیتها و فرصتهای فضای مجازی بهدرستی بهره گیریم.
اگر بخواهیم بهطورکلی بازار و اقتصاد صنایعدستی را ارزیابی کنیم، اخبار خوبی را نمیتوان اعلام کرد. در چند مدت اخیر شاهد شکلگیری تورم در تمام بخشهای اقتصادی جامعه بودیم و این تورم به صنایعدستی هم رسید. افزایش نرخ مواد اولیه، رشد دستمزد کارگری، هزینه حاملهای انرژی و دیگر مسائل جنبی سبب شده تا تولیدکنندگان در موضع ضعف قرار گیرند. در بحث صنایعدستی نیز، این فشارهای اقتصادی بیشتر بوده و نبود بازار فروش مناسب، بهتمامی این مشکلات اضافه کرده است. محدودیت شدیدی برای بازار صنایعدستی وجود دارد. در کنار افزایش تمام هزینههای تولید، باید خاطرنشان کرد فشار اقتصادی بر مردم هم بوده و مشکلات اخیر سبب شده تا قدرت خرید جامعه بهشدت کاهش یابد، در نتیجه فعالان صنایعدستی نهتنها نتوانستند بازاری ایجاد کنند و توسعه دهند، بلکه نتوانستند بازار فعلی خود را حفظ کنند.
با کوچک شدن بازار داخلی و افزایش هزینههای تولید، بهناچار تولیدکنندگان فعالیتهای خود را محدود کردند و در نتیجه تولید چندانی در بازار نداشتیم و تمام این مسائل در کنار یکدیگر سبب شده تا شاهد کمرونقی بازار صنایعدستی در سطح گسترده باشیم.