راه‌حلی به‌نام شهرهای کارآفرین
گروه صنعت: به‌گفته وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، ایران ۴۰۰ هزار کارآفرین دارد که باید به ۲ میلیون نفر برسند.
به تمام مدیران کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی بخشنامه ارسال‌شده تا براساس مصوبه ابلاغی وزارت کشور در تعامل با شهرداران، یکی از میادین شهر به نام میدان کارآفرینی تغییر نام دهد؛ این سخنان را حجت‌اله عبدالملکی وزیر کار دولت سیزدهم در ۲۰ دی ۱۴۰۰ بیان کرد و به‌نظر می‌آید یکی از مهم‌ترین برنامه این وزارتخانه برای توسعه کارآفرینی و ایجاد شهرهای کارآفرین است. اما نام‌گذاری میادین کارآفرینی در شهرها چه کارکردی دارد و در حالت کلی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی چگونه می‌تواند به توسعه و ترویج کارآفرینی کمک کند و مهم‌تر اینکه چه برنامه‌های برای این کار دارد؟
عارفه چلنگر یکی از کارشناسان حوزه کارآفرینی در این‌باره به صمت گفت: فعالیت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مسائل مرتبط با کار، کارگر، کارفرما و رفاه افراد جامعه است که تمام این موارد به‌شکلی زیرمجموعه و از آثار مستقیم یا غیرمستقیم کارآفرینی است و شاید به همین دلیل هم کارآفرینان بیشترین انتظارات را از این وزارتخانه دارند. همچنین این وزارتخانه تنها وزارتخانه دولت ایران است که به‌طور شفاف یک معاونت کارآفرینی هم دارد؛ معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال.
اشتغال‌آفرینی ۲۴ میلیون نفری
صمت چلنگر افزود: آن‌طور که آمار رسمی و مسئولان در یکی دو سال گذشته اعلام کردند، امروزه در ایران حدود ۴۰۰ هزار کارآفرین به برنامه‌ها و کارآفرینی خود مشغول هستند که در برنامه وزارت کنونی کار، تلاش بر رساندن این عدد به ۲ میلیون کارآفرین برجسته است. در این‌باره اواسط آبان سال گذشته (۱۷ آبان ۱۴۰۰) وزیر کار در آیین هفته کارآفرینی از نیاز مبرم ایران به ۲ میلیون کارآفرین سخن گفته بود که به نظر می‌آید یکی از برنامه‌های طولانی‌مدت این وزارتخانه هم باشد. عبدالملکی دراین باره گفته بود که «جایگاه کارآفرینی در دولت سیزدهم و گام دوم انقلاب بهبود خواهد یافت. تمام تلاش خود را می‌کنیم تا خواسته‌های کارآفرینان را فراهم کنیم. به‌طور قطع، بار اقتصاد بر دوش کارآفرینان است. تولید، اشتغال و کارآفرینی به یکدیگر وابسته هستند تولید اگر پایدار نباشد، اشتغال وجود نخواهد داشت. اشتغال هم کارآفرینی اتفاق نمی‌افتد. این اقتصاد ۸۵ میلیون نفری بر گرده همین ۴۰۰ هزار نفر است. تعداد شاغلان به‌دلیل پیشگامی کارآفرینان است. مسئله بیکاری حل شود باید کارآفرینان تقویت شوند. اقتصاد ایران برای اینکه به مطلوب برسد نیاز به ۲ میلیون کارآفرین دارد. در این راستا باید یک میلیون و ۶۰۰ هزار کارآفرین جدید ایجاد شود تا به سطح مطلوبی از گام دوم انقلاب قرار گیریم.
چلنگر در ادامه عنوان کرد: آن‌طور که از این سخنان برمی‌آید افزایش ۴۰۰ درصدی تعداد کارآفرینان یکی از برنامه‌های این وزارتخانه است؛ همچنآنکه عبدالملکی در برنامه‌ای دیگر هم بر این عدد تاکید کرد هرچند که رسیدن به آن را نیازمند برنامه‌ای میان‌مدت اعلام کرد. به‌طور قطع، با یک برنامه کوتاه‌مدت نمی‌توان تعداد کارآفرینان را به ۲ میلیون نفر رساند و به برنامه‌ای میان‌مدت نیاز است.
نظام بروکراتیک، ضدکارآفرینی
این کارشناس حوزه آفرینی تصریح کرد: آن‌طور که مسئولان ارشد دولت کنونی می‌گویند یکی از ارزش‌های جهانی که موردتایید و منطبق با فرهنگ و نیاز امروز ایران است، همین کارآفرینی است هرچند مسئولان و کارآفرینان بارها بر قوانین دست‌وپاگیر موجود تاکید کرده‌اند. نکته مهم سخنان وزیر کار اشاره و تاکید او بر قوانین و سیستم بروکراتیک دست‌وپاگیر کنونی است. نظام بروکراتیک ما ضدکارآفرینی بوده و ایران در زمان استعمار انگلیس به سمت کشتن کارآفرینی گام برمی‌داشت. پس از انقلاب هم این مشکل وجود دارد، قوانین مادر برای قبل انقلاب است و پس از انقلاب، تبصره‌هایی به قوانین اضافه شدند. از این‌رو مجلس قانون تسهیل صدور مجوز کسب‌وکار را تصویب کرد. پیش از تصویب این قانون، این موضوع در وزارت کار انجام شده بود.
شهرهای کارآفرین
چلنگر بیان کرد: شهرهای کارآفرین حالا دیگر از یک ایده و برنامه برای آینده خارج شده و در بسیاری از کشورها به حالت عملی رسیده است. به‌عنوان مثال، استانبول ترکیه از موقعیت گردشگری خود برای کارآفرینی و خلق فرصت‌های شغلی استفاده کرده و برخی کشورهای دیگر هم با ایجاد شهرهای کارآفرین و تبدیل میادین شهر به کانون‌های کارآفرینی، فضای مساعدی برای کسب‌وکارها و گسترش بنگاه‌های خرد و کوچک فراهم آورده‌اند. در چنین شرایطی که مفاهیمی همچون شهرهای خلاق و کارآفرین به‌عنوان راهکار حل معضلاتی همچون بیکاری، بزهکاری، مهاجرت و... معرفی و شناخته شده‌اند، یکی از مطالبات کارآفرینان و مردم از وزارت کار همین موضوع می‌تواند باشد؛ همچنان که پیش‌تر هم وزیر کار گام نخست را در این زمینه برداشته است. دی سال گذشته وزیر کار، از نام‌گذاری میادین کارآفرینی در کشور با هدف ایجاد فضای فروش خبر داده بود و به تمام مدیران کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی بخشنامه ارسال‌شده تا براساس مصوبه ابلاغی وزارت کشور در تعامل با شهرداران، یکی از میادین شهر به‌نام میدان کارآفرینی تغییر نام دهد. وی همچنین درباره این طرح گفته بود که در ایجاد اشتغال، فضای فروش از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و براساس قانون، شهرداری‌ها موظفند این فضا را به‌وجود آورند. بنابراین پیشنهادی در کارگروه زیرساخت مطرح‌شده تا در هر شهری، میدانی به‌نام کارآفرینی نام‌گذاری شود که یکی از کارکردهای آن ایجاد بازار موقت در آن میدان باشد. افراد هم می‌توانند برای بهتر شدن محیط کسب‌وکار در این میادین، ایده‌پردازی کنند. وی یادآور شد: مشابه این ایده و طرح میادین کارآفرینی و شهرهای کارآفرین پیش‌تر در بسیاری از کشورها از جمله هند، مالزی و چین ایجاد شده و هنگ‌کنگ هم نمونه مناسبی در این زمینه است. حالا یکی دیگر از مطالبات مردم و کارآفرینان از وزارت کار می‌تواند ادامه همین طرح تا رسیدن به شهر کارآفرین باشد.
دولت سراغ کارآفرینان می‌رود؟
در ماه‌های گذشته بارها مسئولان از مهاجرت بعضی از کارآفرینان به کشورهای منطقه سخن گفتند و دلیل آن را هم کم‌توجهی یا برخی قوانین و بروکراسی دست‌وپاگیر اعلام کردند. در چنین شرایطی اگر تغییری در این شرایط ایجاد نشود، ممکن است شاهد موج مهاجرت کارآفرینان مشابه آنچه درباره نخبگان رخ داد، باشیم. به نظر می‌آید حالا و تا حد فراوانی مسئولان با این موضوع آشنا هستند و برنامه‌هایی برای مقابله با آن هم در دست طراحی یا اجرا دارند. به‌عنوان مثال، موضوع اصلاح قوانین دست‌وپاگیر جدی شد. نظام اداری کشور ضدکارآفرین شکل گرفته و با گذشت ۴ دهه از انقلاب همچنان با ساختارهای معیوب اداری روبه‌رو هستیم؛ از این‌رو می‌طلبد که اصلاحات اساسی در قوانین کسب‌وکار انجام شود که در این زمینه طرح تسهیل صدور مجوزها در مجلس به تصویب رسید.
حل مشکلات کارآفرینان
صمت در ادامه محمود کریمی‌بیرانوند، سرپرست معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت کار هم در مراسم هفته کارآفرینی از یک خبر خوب سخن گفت و توضیح داد: خبر خوب در دولت سیزدهم این است که از این به بعد به جای آنکه منتظر بمانیم کارآفرینان برای صدور مجوز و رفع موانع و مشکلات خود به سراغ ما بیایند ما به‌دنبال آنها می‌رویم.
وی افزود: ما خادم کارآفرینانی هستیم که مشکلات اقتصادی و بیکاری مردم را رفع می‌کنند و در این راستا تلاش می‌کنیم مفهوم کلمه توسعه کارآفرینی را با همه قدرت و اقدامی جهادگونه تقویت کنیم.
کریمی‌بیرانوند با این توضیحات و همچنین تاکید بر برنامه‌های اعلام‌شده از سوی مسئولان ارشد دولت کنونی، حالا باید مدام پیگیر این برنامه‌ها و مطالبات بود که به مرحله عمل برسند؛ برنامه‌هایی که به نظر می‌آید در صورت اجرا بخش فراوانی از مشکلات کنونی کارآفرینان را حل خواهد کرد و منجر به ترویج کارآفرینی هم خواهد شد.
