بورس کالا سیاست‌گذار نیست
خشایار دادمنش- کارشناس بازار کالایی
معاملات کالایی با هدف تنظیم عرضه و تقاضا و کشف قیمت در شرایطی عادلانه، یکی از وظایف اصلی بورس کالاست، بر همین اساس، تنظیم بازار را می توان از ارکان این بازار دانست. از آنجا که حجم معاملات، قیمت پایه، قیمت نهایی و سایر مشخصات یک معامله روی تابلو بورس کالا درج می شود و امکان رصد آن برای عموم وجود دارد، این اقدام به شفافیت هرچه بیشتر معاملات کمک می کند.
فروش محصولات در بورس کالا از ظرافت بیشتری برخوردار است. در واقع محصول یادشده باید قابلیت لازم برای عرضه در بورس کالا را داشته باشد. محصولی که در بورس عرضه می شود باید خاص و یونیک باشد. کما اینکه در عرضه خودرو به عنوان محصول نهایی، شاهد فروش یک نوع خودرو خاص با مشخصات ثابت و یونیک در رینگ معاملات بورس کالا هستیم. یا یک مدل میلگرد یا یک پاکت سیمان در بورس عرضه می شود و همین موضوع امکان عرضه و فروش آن را در شرایط استاندارد فراهم می کند، اما در مواردی ممکن است یک محصول از این همگونی لازم برخوردار نباشد یا تاریخ مصرف داشته باشد؛ بنابراین امکان عرضه آن در بورس کالا وجود ندارد.
در ادامه باید تاکید کرد که عرضه کل محصولات تولید شده در زنجیره فولاد و همچنین عرضه سیمان در بورس کالا، اقدامات مثبتی هستند که در طول بیش از یک سال گذشته، اجرایی شده و نتایج مثبتی به دنبال داشته اند. فرآیند عرضه مجدد خودرو در بورس کالا نیز در هفته های گذشته با استقبال خوبی روبه رو شد. در همین حال، عرضه ملک در بورس کالا هم موفقیت آمیز بوده است. تجربه های یادشده حکایت از اهمیت و اثرگذاری بورس کالا دارد و بدون تردید می توان با توسعه زیرساخت های بورس کالا و ابزارهایی که در این نهاد استفاده می شود، اهمیت و اثرگذاری آن را افزایش داد. البته تولیدکنندگان انتقادهایی به فرآیند عرضه محصولات در بورس کالا وارد می کنند، با این وجود، کامل شدن فرآیند عرضه یک محصول در بورس و پذیرش آن از سوی همه تولیدکنندگان و فعالان صنعتی، زمان بر است.
به ویژه آنکه بخش بزرگی از انتقادها به فرآیند قیمت گذاری محصولات در بورس کالا بازمی گردد. در واقع انتظار می رود فرآیند کشف قیمت یک محصول در بورس کالا براساس تقابل عرضه و تقاضا باشد، اما در شرایطی که دولت یا وزارت صنعت، معدن و تجارت، همچنان قیمت یک محصول را کنترل می کنند، نارضایتی ادامه دارد.
توجه به این نکته ضروری به نظر می رسد که بورس کالا یک نهاد تصمیم گیر یا سیاست گذار نیست، بلکه اجراکننده سیاست های دیگر نهادهاست؛ بنابراین نمی توان آن را در فرآیند قیمت گذاری مقصر دانست. کما اینکه این نهاد به عنوان یک بخش تصمیم ساز، بسیار موفق عمل کرده است.
