کل مبلغ حق بیمه ۳۰ درصد از حقوق هر فرد است که از این ۳۰ درصد، ۲۳ درصد را کارفرما باید به اداره بیمه پرداخت کند و ۷ درصد مابقی از حقوق فرد بیمه شده کسر می‌شود. با پرداخت حق بیمه ماهانه مزایای خاصی نصیب کارکنان خواهد شد.

این مزایا عبارتند از: بیمه بیکاری، دریافت بیمه‌های درمانی، بیمه حوادث و بیماری‌ها، دریافت مستمری از کارافتادگی، بازنشستگی و.... حق بیمه برای برخی مشاغل که شرایط دشوار کاری دارند، متفاوت است و این کارگران به‌ازای مدت‌زمان کوتاه‌تری فعالیت بازنشسته می‌شوند. فعالیت در برخی از معادن و صنایع وابسته آنها نیز بسته به نوع عملکرد در رده مشاغل سخت و زیانبار است. هرچند در مواردی مشاهده می‌شود کارگران این واحدها از بیمه نشدن مطابق با شرایط سخت کاری گلایه دارند؛ البته این تمام ماجرا نیست و کارفرمایان نیز نظرات خود را دارند و در موارد متعددی نسبت به عملکرد سازمان تامین اجتماعی گلایه می‌کنند.

ضرورت تسهیل بروکراسی بیمه‌ای

آنوش رحام، فعال صنعت فولاد در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: بخش کارفرمایی ایران در طول سال‌های گذشته با ۲ مقوله تامین اجتماعی و مالیات درگیر بوده است. وی افزود: فرآیند جذب بیمه‌شدگان در صندوق‌های بازنشستگی در دنیا آسان است؛ قوانین و مقررات دست‌وپاگیری بر این روند حاکم نیست و با حداقل مقررات و قوانین تلاش می‌کنند از جامعه کارگری حمایت کنند. اما این چتر حمایتی نباید به‌گونه‌ای باشد که جدایی میان کارفرما و نیروی کار ایجاد کند. متاسفانه در کشور و در موارد متعددی شاهد برخوردهای سلبی در قبال کارفرمایان هستیم. همین موضوع موجب شده مقوله تامین اجتماعی به‌عنوان یک معضل برای همه کارفرمایان مطرح باشد. این در حالی است که انتظار می‌رود روابط یادشده همراه با تعامل باشد و در عین حال حفظ موقعیت‌های شغلی در شرایط دشوار اقتصادی کنونی و با وجود فشارهای تحریمی و تورمی در اولویت باشد.

این فعال صنعت فولاد افزود: اصولا در سیستم تامین اجتماعی انتظار می‌رود به‌ازای هر یک نفری که بازنشست می‌شود، ۶ نفر حق بیمه پرداخت کنند. اما ما در سال‌های گذشته شاهد کاهش بیمه‌پردازان بوده‌ایم. علت کاهش بیمه‌پردازی نیروی کار در ایران بروکراسی حاکم بر نظام تامین اجتماعی است. اگر این بروکراسی وجود نداشت؛ امکان بیمه‌پردازی پلکانی وجود داشت مشوق‌هایی برای بدنه کارفرمایی تعریف می‌شد؛ تعداد بیمه‌پردازان کشور افت نمی‌کرد. علاوه‌بر تمام موارد یادشده نیروهای خوداشتغال امکان پرداخت بیمه ندارند یا افرادی که چند سال کار کرده‌اند و بیمه آنها رد نشده اما نمی‌توانند حق بیمه خود را بپردازند. دلیل و استدلالی برای این موانع وجود ندارد و تنها به ضعیف شدن سیستم بیمه‌ای کشور منجر می‌شود.

وی افزود: علاوه‌بر تمام موارد یادشده از سازمان تامین‌اجتماعی انتظار می‌رود به‌عنوان بازوی تامین اشتغال در جامعه باشد.

از مجموع موارد یادشده این‌طور برداشت می‌شود که تغییر در نظام تامین اجتماعی کشور ضروری است. مالکان سازمان تامین اجتماعی مردم هستند. این سازمان از پرداخت‌های مالی نیروی کار و کارفرما شکل گرفته است اما گویی همین صاحبان در اولویت سازمان نیستند.

رحام در ادامه خاطرنشان کرد: ۲۲ مولفه برای سنجش محیط کسب‌وکار ارزیابی می‌شود. پنجمین عامل در اخلال نظام کاری ایران، تامین اجتماعی است. تامین‌اجتماعی به‌ازای بیمه کارگران باید هزینه‌ای را ماهانه پرداخت کند. این پرداختی‌ها در نهایت آینده معاش یک فرد را تامین نمی‌کند.بنابراین تغییر در فرمول محاسباتی سهم بیمه ضروری است. در ادامه جایگاه سازمان تامین اجتماعی و بیمه‌های تامین اجتماعی در بخش سهولت کسب‌وکار باید جایگاهی قابل قبول باشد. بدین ترتیب باید در مسیر تسهیل پرداخت حق بیمه تامین اجتماعی در کشور گام برداشت. شرایط برای جذب حداکثری نیروی کار فراهم، حق بیمه افزایش یابد و بروکراسی‌های زائد حذف شود.

کارفرما ملزم به رعایت حقوق کارگر

حسن حسینقلی، فعال حوزه سرب و روی در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: اغلب کارفرمایان معدنی و فعالان صنایع‌معدنی توجه به حقوق کارگران را در حوزه‌های مختلف در اولویت قرار می‌دهند. با وجود این، سیاه‌نمایی گسترده‌ای نسبت به عملکرد آنها وجود دارد.

حقوق فعالان بخش معدن به‌طور کامل از سوی کارفرما پرداخت می‌شود. به‌علاوه آنکه باید تاکید کرد که کارگران متعدد و در بخش‌های مختلف در حوزه معدن و صنایع معدنی فعالیت می‌کنند. بخش قابل‌توجهی از منابع انسانی در واحدهای اداری، سرویس، نگهبانی، واحدهای آزمایشگاهی و... فعالیت می‌کنند و عملکرد آنها ارتباطی با معدن و سختی‌های متداول در آن ندارد. علاوه‌بر این سطح آلایندگی و آسیب‌رسانی در معادن مختلف متفاوت است.

معادن سرب در رده آلاینده‌ترین منابع معدنی یاد می‌شوند. چنانچه ذرات سرب کوچک‌تر از ۲میکرون نباشد، به بدن جذب نخواهد شد. در انفجار معدن و همچنین طی فرآیند حفاری، اندازه ذرات سرب به زیر ۲میکرون کاهش نخواهد یافت. در همین حال اقدامات متفاوتی برای حفظ ایمنی کارگران اجرایی می‌شود؛ ازجمله آنکه همه کارگران از لباس، ماسک و کلاه ایمنی برای فعالیت خود استفاده می‌کنند. در ادامه سرب و روی در واحدهای فرآوری وارد بال‌میل‌تر می‌شوند.

وی در ادامه اظهار کرد: فعالان بخش معدن و صنایع معدنی تحت شرایط استانداردی فعالیت می‌کنند. در همین حال تمامی حقوق قانونی آنها مورد توجه کارفرمایان قرار دارد. بنابراین انتظار می‌رود هر نوع انتقادی با شناخت صحیح از شرایط باشد.

سخن پایانی

از مجموع موارد یادشده این‌طور برداشت می‌شود که انتقاداتی جدی به عملکرد سازمان تامین اجتماعی وارد است. این سازمان با وجود بروکراسی‌های پیچیده اداری موانعی را در مسیر بیمه‌پردازی ایجاد می‌کند و در نهایت کارگران از این عملکرد متضرر خواهند شد. بنابراین امید می‌رود ضمن تلاش برای رفع این کاستی‌ها برای بهبود شرایط تلاش کرد.