بازار بدون مشتری
در سال‌های اخیر، بسیاری از کشورها تمرکز خود را بر تولید وسایل نقلیه برقی گذاشته‌اند که یکی از این وسایل نقلیه، موتورسیکلت است. استفاده از انرژی برق در موتورسیکلت‌ها باعث می‌شود، هم آلودگی صوتی کمتری ایجاد و هم کربن مونوکسید کمتری وارد هوا شود.
در سال های اخیر، بسیاری از کشورها تمرکز خود را بر تولید وسایل نقلیه برقی گذاشته اند که یکی از این وسایل نقلیه، موتورسیکلت است. استفاده از انرژی برق در موتورسیکلت ها باعث می شود، هم آلودگی صوتی کمتری ایجاد و هم کربن مونوکسید کمتری وارد هوا شود. این موتورسیکلت ها، اگزوز ندارند؛ پس آلودگی هوا هم ندارند. موتور سیکلت های برقی انرژی لازم برای حرکت را از باتری می گیرند. صمت در این گزارش از فعالان صنعت موتورسیکلت وضعیت تولید و بازار موتورسیکلت های برقی را جویا شده که در ادامه می آید.
بازاری متاثر از عدم فرهنگ سازی
علی عرب، عضو هیات مدیره انجمن صنعت موتورسیکلت درباره وضعیت تولید و بازار موتورسیکلت های برقی به صمت گفت: حدود ۱۰ سال از شروع تولید موتورسیکلت برقی در کشور می گذرد. طبق قانون هوای پاک، ۱۰ درصد محصولات واحدهای تولیدکننده موتورسیکلت باید برقی باشد که بیشتر تولیدکنندگان این مصوبه را اجرا می کنند. واقعیت این است که برای تولید موتورسیکلت برقی در کشور ظرفیت کافی وجود دارد، اما نبود بازار، مشکل اصلی تولیدکنندگان این بخش است.
عرب افزود: از جمله دلایل عدم تمایل مصرف کنندگان به استفاده از موتورسیکلت های برقی، به عدم فرهنگ سازی در این زمینه بر می گردد. علاوه بر این، نرخ پایین بنزین موجب شده بخش زیادی از مصرف کنندگان به سمت استفاده از موتورسیکلت های بنزینی بروند. این فعال صنعت موتورسیکلت ادامه داد: موضوع دیگری که منجر به تقاضای پایین در این بازار شده، فراهم نبودن زیرساخت ها برای استفاده از موتورسیکلت های برقی است. حتی در کلانشهر تهران نیز در این زمینه اقدام قابل توجهی انجام نشده و خدماتی به استفاده کنندگان از موتورسیکلت های برقی ازسوی شهرداری یا نهادهای مربوطه دیگر ارائه نمی شود. در این شرایط، طبیعتا استفاده کننده، نگران شارژ باتری وسیله نقلیه خود است. وی گفت: باتوجه به مواردی که گفته شد سرعت فروش موتور سیکلت های برقی در بازار کند است. جایگزینی خودروهای بنزینی با برقی پروژه ای بود که دولت آن را مطرح کرد، اما به سرانجام نرسید.
فراهم سازی زیرساخت ها
عرب در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه چه راهکاری برای رونق این بازار وجود دارد، اظهار کرد: در گام نخست باید زیرساخت ها در این بخش فراهم شود. به عنوان نمونه، شهرداری یا شورای شهر می توانند در این زمینه اقدامات خوبی انجام دهند و در بخش هایی از کلانشهر تهران، ایستگاه هایی برای ارائه خدمات به موتورسیکلت های برقی راه اندازی کنند. علاوه بر این باید خرید موتورسیکلت های برقی تسهیل شود و مصرف کنندگان مشکلی در زمینه شارژ باتری نداشته باشند. در این زمینه می توان شرایطی ایجاد کرد تا خریدار موتورسیکلت فقط موتورسیکلت را خریداری و باتری آن را از شرکت های خصوصی یا دولتی دیگر به راحتی تهیه و شارژ کند. عرب با اشاره به اینکه برای ارائه یک محصول به بازار، فراهم سازی زیرساخت های موردنیاز آن دارای اهمیت بسیار زیادی است، ادامه داد: در کشورهای دیگر این گونه است که ابتدا زیرساخت ها فراهم می شود، در ادامه اقدام به فرهنگ سازی برای استفاده از آن وسیله جدید و در نهایت آن را به بازار عرضه می کنند.
وی درباره میزان تولید موتورسیکلت های برقی گفت: هر میزان که تولید موتورسیکلت داشته باشیم طبق مصوبه هوای پاک، ۱۰ درصد آن برقی است. در 10 ماه امسال ۳۰۰ هزار موتورسیکلت تولید شده که طبیعتا ۱۰ درصد آنها موتورسیکلت برقی است.
عرب در پایان خاطرنشان کرد: معضل بزرگ بازار موتورسیکلت های برقی، نبود مشتری است و تولیدات بیشتر تولیدکنندگان در انبارها باقی مانده است. در این میان، مصرف کننده هم نگران شارژ باتری و هزینه خدمات مربوط به نگهداری از باتری است که باعث شده تمایل زیادی به استفاده از موتورسیکلت های برقی نداشته باشد. از آنجا که استفاده از موتورسیکلت های برقی در کاهش آلایندگی هوا تاثیر دارد، اگر استفاده از موتورسیکلت های برقی به صورت نمادین ازسوی نهادهایی مانند شهرداری و شورای شهر در دستور کار قرار گیرد، قطعا فرهنگ سازی می شود، کم کم بازار آن رونق می گیرد و این محصول جای خود را در سبد مصرف باز می کند.
مشکلات مالی و بودجه ای بازار موتورسیکلت های برقی
مجید رضایی، فعال صنعت موتورسیکلت نیز درباره وضعیت تولید و بازار موتورسیکلت های برقی به صمت گفت: زمینه و ظرفیت کافی برای تولید موتورسیکلت برقی در کشور وجود دارد و می توان گفت در این بخش، مشکل چندانی نداریم و در مقابل در بازار این وسیله نقلیه با مشکل نبود مشتری مواجهیم. اینکه موتورسیکلت های برقی در کشور بازار چندانی ندارند، دو دلیل عمده دارد؛ یکی مربوط به مشکلات مالی و بودجه ای است و دیگری به قوانین استفاده از این وسیله نقلیه برمی گردد.
رضایی در ادامه افزود: اگر این دو مورد اصلاح شود می توان تا حدودی به رونق یابی بازار موتورسیکلت های برقی امیدوار بود.
این فعال صنعت موتورسیکلت در تشریح راهکارهایی که باعث رشد بازار موتورسیکلت های برقی می شود، اظهار کرد: برای رفع مشکلات مالی، پیشنهاد این است که دولت از محل صرفه جویی در مصرف سوخت، باتری را در اختیار مصرف کننده قرار دهد. در این صورت، خریدار موتورسیکلت برقی را بدون باتری از تولیدکننده خریداری و باتری آن را از شرکت های دولتی یا خصوصی تامین می کند. دولت باید زیرساخت ها و ایستگاه های سوآپ باتری را در کشور ایجاد کند تا مصرف کننده موتورسیکلت برقی هر جا که لازم بود نسبت به تعویض باتری موتورسیکلت خود اقدام کند. یعنی مصرف کننده باتری موتورسیکلت خود را درون دستگاه گذاشته و در نهایت آن را شارژ شده تحویل بگیرد و بتواند به مسیر خود ادامه دهد.
رضایی ادامه داد: علاوه بر مشکلات مالی و بودجه ای که بر بازار موتورسیکلت های برقی تاثیرگذار بوده، مانع دیگر در این بخش، قوانینی است که مستقیم یا غیرمستقیم منجر به نبود متقاضی در این بازار شده اند.به عنوان نمونه، برخی متقاضیان استفاده از موتورسیکلت های برقی امکان استفاده از موتورسیکلت بنزینی را ندارند، چراکه زیر ۱۶ سال هستند و چون به سن قانونی نرسیده اند نمی توانند گواهینامه دریافت کنند، اما می خواهند از موتورسیکلت های برقی استفاده کنند که متاسفانه در کشور امکان ارائه گواهینامه به این افراد وجود ندارد.
این فعال صنعت موتورسیکلت در این باره افزود: این افراد می توانند از موتورسیکلت های برقی با سرعت ۲۵ تا ۴۵ کیلومتر در سرعت استفاده کنند، اما متاسفانه در کشور امکان استفاده آنها از موتورسیکلت برقی حتی با این سرعت و قدرت وجود ندارد. رضایی ادامه داد: دسته دیگری که می توانند جزو مصرف کنندگان موتورسیکلت های برقی باشند، بانوان هستند که به دلایلی تاکنون اجازه استفاده از این وسیله نقلیه به آنها داده نشده که قابل تامل است. این مصرف کنندگان زمانی که نتوانند در مسیرهای کوتاه از موتورسیکلت های برقی استفاده کنند، ضرر و زیان قابل توجهی ایجاد می شود، زیرا برای طی کردن همان مسافت، ناچار به استفاده از یک خودرو ۲۰۰۰ سی سی و تک سرنشین خواهد بود که تاثیرات خاص خود را چه در ایجاد آلودگی و چه ترافیک و... می گذارد.
وی اظهار کرد: عده ای از متقاضیان استفاده از موتورسیکلت های برقی، مصرف کنندگان خودروهای بنزینی هستند که تمایل دارند در مسافت های کوتاه از این وسیله نقلیه استفاده کنند. این مصرف کنندگان گواهینامه موتور سیکلت ندارند، اما تمایل دارند از موتورسیکلتی استفاده کنند که نیاز به دریافت گواهینامه مستقل نداشته باشد. رضایی با تاکید بر اینکه داشتن گواهینامه برای استفاده از وسایل نقلیه یک قانون است و ما اعتقادی به خلاف آن نداریم، اظهار کرد: در هر صورت قانون باید رعایت شود، اما می توان برای کسانی که گواهینامه خودرو دارند، کمی شرایط را تسهیل کرد. برای رفع ابهام در این زمینه می توانیم به قوانین سایر کشورها نگاهی بیندازیم. به عنوان نمونه، در اتحادیه اروپا، فردی که گواهینامه رانندگی با خودرو را دریافت کرده می تواند با شرکت در یک آزمون به نسبت ساده، گواهینامه خود را معادل سازی کند و اجازه استفاده از موتورسیکلت برقی با سرعت ۲۵ تا ۴۵ کیلومتر را بیابد. متاسفانه این موارد در قانون دیده نشده و لازم است در این زمینه بازنگری و اصلاحاتی انجام شود تا مردم به استفاده از موتورسیکلت های برقی ترغیب شوند و کم کم این وسیله نقلیه پاک جای خود را در میان مصرف کنندگان باز کند و در نهایت شاهد رونق بازار موتور سیکلت های برقی باشیم.
عدم ارائه آمار
این فعال صنعت موتورسیکلت در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آمار فروش موتور سیکلت های برقی در سال جاری چقدر بوده، اظهار کرد: متاسفانه از 2 سال پیش تاکنون، پلیس راهور آمار و اطلاعاتی در این زمینه منتشر نکرده که این موضوع معضلاتی را برای فعالان این صنعت ایجاد کرده، زیرا تولیدکننده براساس این اطلاعات آماری، هدف گذاری و اقدام به تولید می کند و نبود آن تاثیر منفی بر صنعت و تولید خواهد گذاشت. رضایی افزود: نبود این اطلاعات آماری به این معنی است که تولید کننده توان برنامه ریزی و هدف گذاری برای دوره مشخصی را ندارد و در یک مسیر تاریک، گام برمی دارد. این مشکل به راحتی قابل رفع است و نیاز به بودجه یا شرایط خاصی ندارد؛ ضمن اینکه دلیل ارائه نشدن این اطلاعات ازسوی پلیس راهور هم مشخص نیست.
سخن پایانی
بزرگ ترین مزیت استفاده از موتورسیکلت های برقی، کاهش آلودگی هواست. انرژی برق، سوخت پاک به شمار می رود. بسیاری از موتورسیکلت های بنزینی، حدود ۳۰ درصد سوخت را به صورت ناقص می سوزانند و همین مسئله باعث می شود مقدار زیادی دوده و آلاینده، وارد هوا شود، اما با استفاده از انرژی برق، دیگر این آلایندگی و دوده و گازهای مونوکسیدکربن را نخواهیم داشت. انتظار این است که باتوجه به مزیت های این وسیله نقلیه و اینکه ظرفیت و امکان تولید آن در کشور وجود دارد، متولیان امر راهکاری بیندیشند تا هرچه سریع تر موانع از سر راه تولید و بازار این وسیله نقلیه سالم برداشته شود.
