سایه سنگین بی‌برقی بر سر صنایع
از نیمه فروردین مسئولان وزارت نیرو یکی پس از دیگری خبر از اجرای برنامه‌هایی دادند که تابستان بدون خاموشی را برای تابستان ۱۴۰۲ رقم می‌زد.
از نیمه فروردین مسئولان وزارت نیرو یکی پس از دیگری خبر از اجرای برنامه هایی دادند که تابستان بدون خاموشی را برای تابستان ۱۴۰۲ رقم می زد. قرار بود تا آغاز پیک تابستان امسال ۷ هزار و ۸۸۹ مگاوات به ظرفیت تولید برق از روش های مختلف افزوده شود. با این همه نگرانی از احتمال قطع برق دست از سر تولید برنداشت و ابلاغ برنامه سهمیه بندی برق صنایع که با سیمانی ها و فولادی ها آغاز شده نشان داد این نگرانی چندان هم بیراه نبوده است.
راهی جز احداث نیروگاه های تجدیدپذیر نداریم
بسیاری از کارشناسان معتقدند برای حل ریشه ای مشکل تامین برق باید به سمت احداث نیروگاه های تجدیدپذیر و استفاده از این ظرفیت رفت.
حمیدرضا صالحی، عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران از جمله این کارشناسان است که تاکید دارد ایران در بهترین نقطه دنیا برای استفاده از انرژی های حوزه تجدیدپذیر قرار گرفته است. چنانچه ۹۰ هزار مگاوات ظرفیت تولید انرژی های تجدیدپذیر وجود دارد اما همه پروژه ها متوقف مانده است.
حمیدرضا صالحی با تاکید بر ضرورت حمایت از تجدیدپذیرها گفت: این گروه می توانند با استفاده از ظرفیت انرژی روز، برق تولیدی را به شبکه سراسری برق تزریق کنند و به تامین برق در بازه زمانی پیک مصرف کمک کنند.
وی افزود: لازمه تولید در این بخش نیز تامین امنیت سرمایه گذاری است، یعنی دولت تضمین دهد برق تولیدی تجدیدپذیرها را می خرد و پول آن را نیز به موقع پرداخت می کند. این درحالی است که تاکنون سابقه خوبی در خرید برق تجدیدپذیرها نداشتیم و قیمت ها هم اقتصادی نبوده است.
صالحی تصریح کرد: تولید برق ایران در حوزه تجدیدپذیر زیر یک درصد است. این درحالی است که ۱۷ درصد از تولید برق ترکیه از محل نیروگاه های تجدیدپذیر تامین می شود. در اروپا ارقام بیش از این است در حالی که کشور ما در حوزه زیرساخت های احداث نیروگاه تجدیدپذیر در بهترین نقطه دنیا واقع شده است.
صالحی درباره وضعیت تامین برق تابستان با توجه به شرایط سربه سر روزهای پیک و ناترازی ها اظهارکرد: ما در بحث تولید و تامین برق یک چالش اصلی داریم و راه حل هایی هم در این حوزه ارائه شده است که اگر اجرایی می شد؛ خاموشی ها و تنگناهایی که در تابستان دچار می شویم سال به سال کمتر و تا چند سال آینده کاملا از بین می رفت.
وی افزود: اکنون در حوزه برق همچنان رویکردهای گذشته در زمینه تولید ادامه دارد و این ماجرا ما را به نقطه خوبی نمی برد. این روند خواسته یا ناخواسته کمبود و ناترازی تولید و مصرف را بالاتر می برد، یعنی اگر سال قبل ناترازی ۱۲ هزار مگاوات بود این ناترازی امسال و سال های آتی رشد داشته و بالاتر خواهد رفت.
ضرورت تامین برق خانگی
عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی با اشاره به اینکه مطابق دستورالعمل تامین برق بخش خانگی خط قرمز است، گفت: تلاش می شود برق واحدهای مسکونی قطع نشود، مصرف برق بخش خانگی نهایتا ۴۵ درصد است. بنابراین اگر در تابستان با تنگنای تامین برق نیز مواجه شویم و قرار بر اعمال قطعی برق باشد؛ تنها برق بخش صنعت قطعی و یا محدودیت مصرف خواهد داشت.
وی ادامه داد: ضرری که کمبود و ناترازی برق به کشور تحمیل می کند، اقتصادی است. در این پروسه تولید با کاهش مواجه شده و به شرکت های بورسی نیز لطمه وارد می شود. در این فرآیند بخش صنعت، پتروشیمی و فولاد بیشترین ضربه را متحمل خواهند شد. صالحی تاکید کرد: به نظر می رسد سال ۱۴۰۲ تکرار اوضاع برق سال ۱۴۰۱ است و خاموشی روی صنایع اعمال خواهد شد.
وی با بیان اینکه اگر مسئله بورس برق حل شود مشکل تامین کلی انرژی برق در پیک گرما و شروع فصل تابستان نیز قابل حل است، گفت: پیشنهاداتی نیز به وزارت نیرو ارائه شده اما گاهی اجرای این پیشنهاد ها با مقاومت هایی همراه است. به نظر می رسد برخی تاکید دارند چرخ بر پایه همان چرخ سابق بچرخد و منابع ابتدا به خزانه توانیر رفته، بعد توزیع شود. این درحالی است که این روند باعث شده راه حل های موجود عملیاتی نشوند.
هزینه هنگفت ناترازی برق برای اقتصاد
پیام باقری، رئیس سندیکای صنعت برق کشور ، اظهار داشت: موضوع هدررفت انرژی در صنعت برق یکی از مشکلات جدی این حوزه بوده و عمده تلفات این صنعت مربوط به بخش توزیع نیروی برق است. بر اساس آمار منتشر شده، متوسط تلفات کشور حدود ۱۱ درصد است که فرسودگی و پراکندگی شبکه های توزیع در سراسر کشور از جمله مهم ترین عوامل هدررفت عظیم منابع ملی در حوزه برق محسوب می شود، البته عارضه برق دزدی و انشعابات غیرمجاز را نیز باید به این مسئله افزود.
وی ادامه داد: بخش دیگری از تلفات برق نیز مربوط به حوزه انتقال و فوق توزیع است، این امر نشان می دهد که فرسودگی زیرساخت های انتقال و توزیع به تدریج میزان تلفات را نیز افزایش خواهد داد. بر همین اساس لزوم تمرکز جدی بر بهینه سازی شبکه های انتقال و توزیع به منظور جلوگیری از هدررفت منابع مالی صنعت برق و همچنین اتلاف برق به عنوان یک سرمایه ملی باید یکی از برنامه های کلیدی صنعت برق باشد.
رئیس سندیکای صنعت برق کشور گفت: نباید فراموش کرد که طی سال های اخیر ناترازی تولید و مصرف برق هزینه های هنگفتی را به اقتصاد کشور تحمیل کرده و امروز کاهش این میزان تلفات در حوزه انتقال و توزیع می تواند جایگزین مناسبی برای افزایش ظرفیت های تولید برق که امری زمانبر و هزینه بر در کشور است، باشد.
وی بااشاره به اینکه نوسازی شبکه های انتقال و توزیع به عنوان یک راهبردی کلیدی بوده و هزینه بسیار کمتری نسبت به ساخت و راه اندازی نیروگاه های جدید دارد، افزود: بخش خصوصی ظرفیت و پتانسیل قابل توجهی برای بازسازی و بهینه سازی شبکه های انتقال و توزیع دارد.
این اقدام می تواند با سرمایه گذاری بخش خصوصی هم انجام شود به شرط آنکه دولت مدل مناسب مالی قابل اجرایی برای تضمین بازگشت سرمایه فعالان این حوزه تدوین و پیاده سازی کند.
سخن پایانی
در طول سالیان پس از انقلاب، صنعت برق ایران توانسته با دستیابی به دانش فنی ساخت و احداث تأسیسات تولید و انتقال و توزیع برق، از اتکا به شرکت های خارجی بی نیاز شود و حتی رتبه اول صادرات خدمات فنی و مهندسی را کسب کند، حالا ایران را به عنوان یکی از قطب های انرژی برق در منطقه می شناسند. این انرژی ارزشمند و پیشرفت کشور در این زمینه با تلاش های فراوانی به دست آمده است اما هنوز راه پر پیچ و خمی را باید طی کرد، صنعت برق کشورمان همچنان با مسئله ای مهم یعنی هدررفت انرژی برق مواجه است.با توجه به اینکه این صنعت هنوز در زمینه کاهش تلفات تا حد مطلوب راه طولانی را در پیش دارد، ضرورت توجه به این امر را متوجه مسئولان و محققان می سازد که باید پس از شناسایی بخش های تلفات برق به دنبال چاره بود، قطعا جلوگیری از تلفات برق نیازمند سرمایه و هزینه است که باید آن را تامین کرد. در واقع بیش از یک دهه است که رشد بخش صنعت برق به طور زیربنایی و استراتژیک، به دلیل ساختار ناکارآمد اقتصاد و مالی آن، متناسب با نیازهای توسعه ای کشور محقق نشده است. عدم پرداخت این مطالبات حتی بقای کسب وکارهای این بخش را به خطر انداخته و لازم است که دولت و وزارت نیرو پرداخت مطالبات این بخش را در اولویت قرار داده و متناسب با حجم مطالبات و با استفاده از ظرفیت های بازارهای مالی و منابع داخلی، نسبت به تسویه بدهی های خود اقدام فوری کند تا بتوان نیمی از مسائل این صنعت را حل کرد.
