خطوط تولید فرسوده،چالش جدی صنایع معدنی
نوسازی ماشین‌آلات فرسوده خط تولید صنایع کشور با هدف کیفیت‌بخشی محصولات تولیدی، رقابت با بازارهای جهانی، کاهش ضایعات و هدررفت انرژی و بازار مطمئن فروش و کاهش بیکاری با حمایت‌های دولتی و مشارکت واحدها امری ضروری است.
به گفته بسیاری از کارشناسان، افزایش بهره وری در بخش تولید که یکی از مهم ترین راه های تحقق آن، نوسازی ماشین آلات واحدهای صنعتی است، شاه کلید تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی و حمایت از کالای ایرانی است و می تواند از هدررفت سالانه میلیاردها ریال هزینه در بخش انرژی کشور جلوگیری کند. در نقطه مقابل، کیفیت پایین محصولات تولیدی و نبود بازار فروش و در مجموع افزایش آمار بیکاری و نبود توان رقابت در بازار داخلی و خارجی از عواقب فرسودگی ماشین آلات خط تولید صنایع و نیاز است برای این چالش جدی تصمیمات اصولی و زودهنگام اتخاذ شود. صمت باتوجه به شعار سال و الزام رشد تولید، در این گزارش به بسترهای موردنیاز برای تحقق این شعار در حوزه معدن پرداخته است.
نوسازی خط تولید برنامه مدونی ندارد
در طول دهه های اخیر و همزمان با توسعه صنعتی در کشور به دلیل تداوم تحریم های بین المللی شاهد بی توجهی به بازسازی و نوسازی صنایع بوده ایم. در واقع، گویا نوسازی خطوط تولید جزو اولویت های سرمایه گذاری صنعتی در کشور نیست و همین موضوع نیز به استهلاک و فرسودگی خطوط تولید در کشور منجر شده است. با این وجود، بازسازی و نوسازی بنگاه های اقتصادی و توسعه سرمایه گذاری برای ورود تجهیزات نوین تاثیری بسزا در تولید کالاها و خدمات باکیفیت و همچنین قابل رقابت از منظر کیفیت و نرخ تمام شده با کالاهای مشابه خارجی دارد، بنابراین بازسازی و نوسازی صنایع توسعه سرمایه گذاری در این بخش ضروری است. با این وجود، باید خاطرنشان کرد که ورود خطوط تولید به روز یا فناوری های نوین و همچنین نوسازی صنایع به برنامه ای فراگیر نیاز دارد، اما نه تنها برنامه مدونی برای توسعه و نوسازی خطوط تولید در کشور وجود ندارد، بلکه دولت هر روز مانعی جدید در مسیر فعالیت صنایع و حتی ارتقای خطوط تولید ایجاد می کند. همان طور که سال گذشته و برخلاف ماده ۱۱۹ قانون امور گمرکی، در بودجه امسال معافیت پرداخت حقوق ورودی ماشین آلات و تجهیزات تولید لغو شد و همین موضوع نیز هزینه واردات و نوسازی تجهیزات و خطوط تولید را تشدید کرد و به تعمیق فرسودگی منجر شد.
تاکید بر رفع موانع داخلی و خارجی نوسازی
حسن حسینقلی ـ فعال معدنی: برای تحقق شعار سال و رشد تولید در صنایع معدنی نیاز به الزاماتی داریم. بسیاری از واحدهای تولیدی در سال های گذشته احداث شده اند و اکنون نیاز به بازسازی یا نوسازی دارند. تعدادی از صنایع نیز با واردات خطوط دست دوم تولید، آغاز به کار کرده اند. این خطوط تولید پس از چند سال نیاز به بازسازی یا نوسازی دارند. وی افزود: علاوه بر این، تولید برخی محصولات پیشرفته و مطابق با تکنولوژی های نوین نیز در کشور ممکن نیست، چرا که تجهیزات و فناوری نوین برای تولید این محصولات در کشور وجود ندارد.
در واقع باید این حقیقت را پذیرفت که بخشی از خطوط تولید صنعتی در کشور ما فرسوده است، اما مسیر بازسازی، نوسازی یا حتی بهبود این خطوط تولید در کشور میسر نیست. این فعال بخش معدن افزود: موانع داخلی و خارجی متعددی در مسیر تولید و فعالیت صنایع قرار دارند. این موانع سد راه تولید هستند و بدین ترتیب سودآوری صنایع را تحت تاثیر منفی قرار می دهند. در نتیجه، تولیدکنندگان و فعالان صنعتی امکان یا توان مالی برای رودررویی با این شرایط را نخواهند داشت، یعنی تولیدکنندگان باتوجه به چالش هایی که در مسیر فعالیت آنها وجود دارد، توان سرمایه گذاری برای واردات خطوط تولید جدید یا نوسازی قطعات و تجهیزات خود را ندارند. در این شرایط استفاده از خطوط قدیمی تولید و تجهیزات فرسوده به منزله افزایش هزینه تمام شده تولید است. یعنی از یک سو بهره وری در فرآیند تولید کاهش می یابد و از سوی دیگر، محصولات تولیدشده در کشور باتوجه به نرخ تمام شده، امکان رقابت در بازار جهانی را نخواهند داشت.
وی با تاکید بر تداوم تحریم ایران در سطح بین المللی گفت: باتوجه به محدودیت های ناشی از تحریم ایران از سوی جوامع بین المللی، تولیدکنندگان ناچار هستند تا محصولات خود را با نرخ پایین تری در بازار جهانی به فروش برسانند تا مشتریان به خرید این محصولات تمایل داشته باشند. بنابراین، باید اذعان کرد که بی توجهی به خطوط قدیمی تولید و چالش های ناشی از آن، فشار مضاعفی را به تولید و تولیدکننده وارد می کند. به علاوه آنکه در شرایط تحریمی واردات تجهیزات و خطوط تولید دشوار می شود.
باوجود تمام مشکلاتی که از آنها یادشده، دولتمردان و سیاست گذاران نه تنها هیچ اهتمامی برای اصلاح شرایط ندارند، بلکه با وضع قوانین و مقررات جدید، هر روز مسیر فعالان صنعتی را دشوارتر از قبل می کنند. در نتیجه چنین شرایطی، تولیدکنندگان از توان مالی کافی برای اصلاح خطوط تولید یا نوسازی آنها برخوردار نیستند.
زیان های استفاده از خطوط فرسوده
استفاده از خطوط تولید فرسوده به رشد مصرف انرژی در کشور منتهی می شود. این در حالی است که مصرف انرژی به چالشی فراگیر در کشور بدل شده است، بنابراین اگر مسیر واردات تجهیزات نوین تسهیل شود، می توان گامی مثبت برای کاهش مصرف انرژی هم برداشت.
بسیاری از کشورها با هدف حمایت از تولید، قوانین و مقرراتی را مصوب و اجرایی می کنند که لغو معافیت حقوق ورودی ماشین آلات، یکی از همین مصوبات است. براساس ماده ۱۱۹ قانون امور گمرکی، واردات ماشین آلات و تجهیزات تولیدی، صنعتی، معدنی و کشاورزی که نمونه و ظرفیت تولید داخلی آنها وجود ندارد، از پرداخت حقوق ورودی معاف بود. این معافیت در روند احداث خطوط تولید جدید و همچنین برای واحدهایی که به دنبال نوسازی یا توسعه خطوط تولید خود بودند، اجرایی می شد، اما براساس قانون بودجه ۱۴۰۱ ، معافیت پرداخت حقوق ورودی ماشین آلات و تجهیزات تولید لغو شد.افزایش درآمدهای دولت یکی از دلایل اصلی اجرای سیاست یادشده است. این در حالی است که مصوبه یادشده چالش هایی جدی را برای صنعتگران به همراه دارد. در همین حال به تعمیق فرسودگی خطوط تولید و تجهیزات مصرفی صنایع نیز منتهی می شود. در واقع باید اقرار کرد که این دست تصمیمات و مصوبات غیرکارشناسی آسیب های غیرقابل جبرانی به روند توسعه و بازسازی صنایع کشور تحمیل خواهند کرد.
فرسودگی خط تولید ادامه دارد
آنوش رحام ـ دبیر سندیکای تولیدکنندگان لوله و پروفیل فولادی ایران: نوسازی یا بازسازی ماشین آلات فرسوده خط تولید صنایع کشور با هدف کیفیت بخشی محصولات تولیدی، رقابت با بازارهای جهانی، کاهش ضایعات و هدررفت انرژی و بازار مطمئن فروش و کاهش بیکاری با حمایت های دولتی و مشارکت واحدها ضروری است.خطوط تولید در صنایع مختلف معدنی ، فلزی و فولادی از منظر کیفیت و انطباق با دانش و استانداردهای روز دنیا متفاوت هستند. برخی واحدهای صنعتی با خطوط تولید قدیمی فعالیت می کنند، اما در همین حال، برخی صنایع از تجهیزات جدید برای تولید استفاده می کنند. با این وجود، نمی توان منکر فرسودگی عمومی در روند تولید صنایع کشور شد. به بیان دیگر، سیاست سرمایه گذاری نوسازی بنگاه ها در کشور ما به اندازه کافی توسعه نیافته و باوجود اهمیت این سیاست، نوسازی و بازسازی بنگاه های اقتصادی به منظور رشد و ارتقای تولیدات داخلی چندان موفق نبوده است.
تحریم، مانع نوسازی شد
تولیدکنندگان در سال های اخیر با تحریم و محدودیت در تعاملات بین المللی روبه رو بوده اند. در چنین شرایطی، از یک سو بخشی از خطوط تولید و تجهیزات مورداستفاده در صنایع کشور فرسوده شده اند و از سوی دیگر، بسیاری از شرکت های تامین کننده تجهیزات خطوط تولید، به دلیل تحریم ها، دیگر به طرف ایرانی، خدمات ارائه نمی دهند.تحریم، نبود امکانی برای برقراری ارتباط مستقیم با منابع تامین تجهیزات، بی توجهی به کارآیی ماشین آلات، کمبود قطعات یدکی، افزایش سرمایه در گردش تعمیرات و تامین قطعات یدکی، تمرکز تولیدکنندگان به دریافت سودهای مقطعی بالا و همچنین سوءمدیریت ها، روند فرسودگی را در عملکرد صنایع گوناگون کشور تقویت کرده است.همزمان هزینه واردات خطوط تولید، قطعات و تجهیزات موردنیاز تولید نیز در سال های اخیر افزایش یافته است.همان طور که براساس قانون بودجه ۱۴۰۱ ، معافیت پرداخت حقوق ورودی ماشین آلات و تجهیزات تولید لغو شد و این مصوبه مسیر سخت واردات خطوط تولید را دشوارتر از قبل کرد و هزینه واردات را به شدت افزایش داد.
مصوبه یادشده در شرایطی مانع نوسازی خطوط تولید صنایع شد و این در حالی است که سال ها تحریم و محدودیت در تعاملات بین المللی، ورود این تجهیزات را به خودی خود با چالش های جدی روبه رو کرده است. در واقع، انتظار می رفت دولت ضمن تاکید بر ضرورت تامین تجهیزات موردنیاز صنعتگران، قوانینی را با هدف حمایت از صنایع داخلی وضع کند.
سایر موانع نوسازی
کاهش ارزش پول ملی، سود بالای تسهیلات بانکی و همچنین سایر چالش های پیش روی صنایع، خود مانع نوسازی صنایع می شوند.
این شرایط در حالی بر تولیدکنندگان تحمیل می شود که بیشتر کشورهای پیشرفته یا توسعه یافته با ارائه تسهیلات با بهره پایین، خرید تجهیزات تولید و راه اندازی صنایع را تسهیل می کنند و همزمان با ارائه معافیت های مالیاتی، خدمات ویژه ای را با هدف رونق تولید در اختیار صنایع قرار می دهند. با این وجود، در کشور ما نه تنها هیچ کدام از مشوق های یادشده در اختیار تولیدکنندگان قرار نمی گیرد، بلکه هر روز شرایط کار برای صنعتگران دشوارتر از قبل می شود. در حال حاضر نیز معافیت حقوق ورودی تجهیزات و ماشین آلات که یکی از معدود حمایت های دولت برای راه اندازی کسب وکارهای جدید و شروع فعالیت تولیدی بود، حذف شده است. بدون تردید بهره مندی از خطوط قدیمی یا فرسوده در روند تولید منجر به افزایش هزینه تمام شده و همچنین کاهش بهره وری می شود؛ بدین ترتیب از رقابت پذیری صنایع در بازار داخلی و جهانی کاسته می شود. در همین حال، باید خاطرنشان کرد تجهیزات و فناوری های نوین به کاهش و بهره وری مصرف انرژی منتهی می شود؛ بنابراین بهره مندی از تجهیزات نوین و خطوط تولید به روز در موقعیت کنونی که کشور با محدودیت جدی انرژی روبه رو است، ضروری به نظر می رسد.
سخن پایانی
سهم گسترده ای از ماشین آلات خطوط تولید در کشور فرسوده هستند. این فرسودگی به دلیل تحریم و چالش های اقتصادی صنایع، هر روز بیشتر می شود. فرسودگی خطوط تولید چالش های بسیاری را برای صنعتگران به دنبال دارد. توجه به این نکته ضروری به نظر می رسد که یکی از مشکلات اساسی پیش روی بنگاه های داخلی فرسودگی ماشین آلات و خطوط تولید است که مانع بهره وری و حذف توان رقابت صنعتگران در بازارهای داخلی و خارجی می شود. در همین حال از این فرسودگی می توان به عنوان یکی از عوامل اصلی هدررفت انرژی در کشور نام برد. باتوجه به تمام چالش های ناشی از فرسودگی صنایع، بازسازی و نوسازی صنایع ضروری به نظر می رسد؛ در نتیجه از دولت انتظار می رود سیاست های خود را با اصلاح و بازسازی صنایع همسو کند.
